Transcript
Η γραφή του σώ µ ατος και το σώ µ α της γραφής Συνέντευξη του Γιάννη Μελανίτη από την Μυρτώ Δηγόνη Εικ . 1. Γ . Μελανίτης : Εγκατάσταση K ρυογραφία , Οκτώβριος 2010 , ΑΒΟ UT: Στις 14 Οκτωβρίου 2010, στον χώρο του About, ο εικαστικός Γιάννης Μελανίτης , , εγκατέστησε το έργο Κρυογραφία [ Εικ . 1.] . Το κεντρικό σώ µ α του έργου αποτελείτο από ιατρικό εξοπλισ µ ό και µ ηχανισ µ ούς , που µ ετασχη µ άτισαν , µ έσω της συγγραφής , τον πάγο σε νερό και αντιστρόφως . Το απόρρι µµ α της Κρυογραφίας ήταν ένα τελικό εκ µ αγείο από µ ολύβι πάνω στον πάγο . Η περφόρ µ ανς ξεκίνησε µ ε την αντιγραφή του κει µ ένου « Η Πράξη της Γραφής » της συγγραφέως Εύης Βογιατζάκη , που αποτελεί µ έρος του The body in the text / James Joyce’s Ulysses and the Modern Greek Novel . Μέσω της πράξης της συγγραφής και της χρήσης του κενού , µ ια βαλβίδα ενεργοποιείτο , θέτοντας σε κίνηση µ ια συγκεκρι µ ένη ποσότητα νερού . Στο τέλος κάθε γρα µµ ής του κει µ ένου , ένα ζεύγος ηλεκτροδίων συλλά µ βανε την κίνηση του γραφέα και επικοινωνούσε µ ε µ ια ηλεκτροβαλβίδα , η οποία στιγ µ ιαία άνοιγε , ελευθερώνοντας το υγρό . Στην κίνησή του µ έσα από ένα σύστη µ α γυάλινων αγωγών , το υγρό πάγωνε . Όλη η σω µ ατική ενέργεια — η πράξη της γραφής — αποκρυσταλλώθηκε σε µ εταλλικό κέλυφος , ένα εκ µ αγείο , ένα κενό σώ µ α , καθώς σε συνεργασία µ ε δύο βοηθούς , χυτεύτηκε λιω µ ένο µ ολύβι στον πάγο . [ Εικ . 2] Εικ . 2. Γ . Μελανίτης , 2010 : Το απόρρι µµ α της Κρυογραφίας , τελικό εκ µ αγείο από µ ολύβι πάνω στον πάγο . Ένα γλυπτό σαν µ εταφορά για τις εντροπικές απώλειες της performance. ΜΔ . Πώς προέκυψε η Κρυογραφία ; ΓΜ . Ξεκίνησε από µ ία µ ελέτη για τη φύση του χρόνου ... Ο χρόνος µ πορεί να οριστεί στη σύγχρονη σκέψη ως η κίνηση του ίδιου του χώρου· κατά τη διάρκεια αυτής της κίνησης παράγεται µ ια ακό µ η διάσταση , ο χρόνος . Ό µ ως , για να µ ελετηθεί κάτι , ο χρόνος πρέπει να βρίσκεται σε µ ια κατάσταση µ άλλον ... στασι µ ότητας . O ι τρεις διαστάσεις του χώρου , απουσία της χρονικής διάστασης , είναι µ ια κατάσταση φανερή στο µάθηµα της βιολογικής ανατοµίας . Το υπό εξέτασιν υποκείµενο / πειρα µ ατόζωο καθίσταται νεκρό µε την αφαίρεση µιας διάστασης , ώστε να καταστεί αντικεί µ ενο µελέτης . Ο όρος του στάσι µ ου χρόνου είναι αδόκι µ ος στον ε µ πειρικό κόσ µ ο σε αντίθεση µ ε τον κβαντικό κόσ µ ο ... Ωστόσο , όχι µ όνο ο χρόνος δεν είναι απόλυτος , µ α επιπλέον δεν αποτελεί αναγκαστικά ένα συνεχές στοιχείο , καθώς υπάρχει ένα όριο που δεν µ πορού µ ε να ξεπεράσου µ ε µ έσα στο διακριτό χωροχρόνο . Ακούγεται παράδοξο ... Έχει ση µ ασία να προσπαθήσει να κινηθεί κανείς ακριβώς εκεί , πάνω στο διάκενο των χρονικών τ µ η µ άτων . ΜΔ . Με τι όρους δη µ ιουργεί σή µ ερα κανείς γλυπτική ; ΓΜ . Η χωροποίηση του χρόνου κάνει νο µ ίζω δυνατή την ύπαρξη της γλυπτικής σή µ ερα …. Στη γλυπτική µ ε απασχολεί η έννοια του υλικού ή ορθότερα της ενέργειας , που ενέχει χρονικές παρα µ έτρους . Μια τέτοια κατεύθυνση δεν ασχολείται µ ε κανενός τύπου αισθητική — άλλωστε τα αδιέξοδα της σύγχρονης γλυπτικής έχουν τη ρίζα τους στην αισθητική και συχνά γίνεται αδύνατον να αποδεχτεί κάποιος πως ένα κύτταρο , που επεξεργαζό µ αστε στη βιολογία , είναι µ ια γλυπτική µ ονάδα … ΜΔ . Το ενεργειακό κύτταρο της Κρυογραφίας είναι η λέξη ; ΓΜ . Στην Κρυογραφία , σκεπτό µ ουν ότι µ πορεί κανείς να ξεκινήσει µ ε τη θέση ότι µ ια λέξη ή ορθότερα µ ια έννοια σχετίζεται µ ε µ ια κατάσταση της ενέργειας . Εφόσον επιτευχτεί αυτό , διαδοχικοί µ ετασχη µ ατισ µ οί της έννοιας επιφέρουν διαδοχικούς ενεργειακούς µ ετασχη µ ατισ µ ούς , που στη γλυπτική γίνονται ορατοί µ έσω της ύλης … Ένα τέτοιο λεξικό εννοιών (A l’infinitif / Λεξικό µ ιας γλώσσας ) πρότεινε ο Marcel Duchamp ως εγχειρίδιο χρήσης για καλλιτέχνες … Μεθοδολογικώς µ πορεί ό µ ως να συ µ βαίνει και το αντίστροφο , να ξεκινά κανείς από τον κόσ µ ο και να πηγαίνει στις έννοιες ... Στο ερώτη µ α αυτό , που τέθηκε από τον αρχαίο κόσ µ ο , ο Παρ µ ενίδης διατύπωσε τη σκέψη ότι : « Το γαρ αυτό νοείν εστίν και είναι ». Το απόσπασ µ α αυτό έτυχε µ εγάλων διαφοροποιήσεων στη µ ετάφραση . Ο Παρ µ ενίδης φαίνεται να αντι µ ετωπίζει το ον και τη νόηση ως ταυτόση µ α . … Αυτό που σκέπτεται , αυτό το ίδιο είναι … Η ίδια η πρόταση , παρότι αποτελεί έναν ιδιότυπο ταυτολογισ µ ό , επανακαθορίζει το νοητικό περιεχό µ ενο του κόσ µ ου , εισάγει επίσης µ ια προϋπόθεση , την ύπαρξη του νοόντος παρατηρητή . Στην προσπάθεια να διερευνηθεί περαιτέρω αυτός ο χώρος που « πάγωσε », προέκυψε η επιτακτική ανάγκη να µ ελετηθεί η έννοια της εντροπίας και η συνεπακόλουθη διαχείριση της ενέργειας . H έννοια της εντροπίας ε µ φανίστηκε ως ένα µ έγεθος µ ετρήσι µ ο και δυνητικά διαχειρίσι µ ο . Αποτελεί το ση µ αντικότερο στοιχείο του έργου . Υπάρχει συχνά µ ια υπολανθάνουσα ταύτιση της ζωής µ ε το θερ µ ό στοιχείο και του θανάτου µ ε το κρύο , το ψυχρό . Σε αντίθεση µ ε αυτήν τη µ εταφορά , η ενέργεια µ πορεί να κινηθεί σχεδόν σε µ ηδα µ ινές απώλειες όσο πλησιάζου µ ε στο απόλυτο µ ηδέν ( υπεραγωγι µ ότητα ). Ο πάγος στην Κρυογραφία αποτελεί µ ια απλή « φυσική », αλλά και µ ια νοητική χρονοπαγίδα . Αν και ο συγγραφέας τοποθετείται σε θέση απόλυτου ψύχους , η αγωγι µ ότητα της γραφής αυξάνει . Αυτή είναι η εγγενής αντίθεση κάθε ανθρώπινης κατάστασης ... ΜΔ . Μελετώντας τη διαχείριση της ενέργειας τοποθετείς στο προσκήνιο τον συγγραφέα και εκθέτεις τον ( γραπτό ) Λόγο του . ΓΜ . Παίρνω τη θέση του συγγραφέα παράγοντας µ ια ενέργεια , η οποία δεν µ πορεί να επαναχρησι µ οποιηθεί στην αρχική της µ ορφή . O συγγραφέας παράγει µ ια εντροπική απώλεια , δίχως να υπάρχει τρόπος να ισοσταθ µ ιστεί η θέση που κατέχει το τελικό κεί µ ενο µ ε την αρχική ενεργειακή θέση του : πάντοτε αποτυγχάνει . Στην περφόρ µ ανς η αρχική ενέργεια του συγγραφέα παρα µ ένει ( απο )µ ονω µ ένη στο εσωτερικό του δω µ ατίου — στην συγκεκρι µ ένη περίπτωση τον εκθεσιακό χώρο του About. Για να διαχειριστού µ ε την κίνηση της ενέργειας σ ’ ένα έργο τέχνης , µ πορού µ ε να θεωρήσου µ ε τον καλλιτέχνη σ ένα περιορισ µ ένο χώρο , εγκλεισ µ ένο σε µ ια θερ µ οδυνα µ ική συνθήκη , την οποία προσπαθεί να υπερβεί . T α βή µ ατα στα οποία µ πορού µ ε να οδηγηθού µ ε , θα περιελά µ βαναν το σχεδιασ µ ό µ ιας µ ηχανής αυτόψυξης που καταρρέει έπειτα από κάποιο χρόνο λειτουργίας και επίσης στη διαχείριση µ ε όρους γλυπτικής τού µ ετασχη µ ατισ µ ού του λόγου .... ΜΔ . Πέρα ό µ ως από µ ια παραβολή της συγγραφικής πράξης , µ ου φαίνεται ότι η επιλογή του συγγραφέα και η διαχείριση της συγγραφικής ενέργειας , όπως παρουσιάζεται στην Κρυογραφία , σχολιάζουν µ ε ιδιότυπο τρόπο την πολιτική οικονο µ ία του σώ µ ατος , προτείνοντας µ ια πιο σύνθετη ανάγνωση της ιστορίας της . Σή µ ερα που υποτίθεται ότι το σώ µ α του εργάτη έχει µ ετατραπεί σε σώ µ α - παραγωγό ση µ είων και ότι από τη βιο µ ηχανική εργασία ( υλική και µ ετρίσι µ η ) έχου µ ε περάσει στη µ ετα µ οντέρνα εργασία ( άυλη , εικονική , λεκτική και επικοινωνιακή ), εσύ εκθέτεις το σώ µ α του χειρονάκτη αντιγραφέα / ποιητή . Στόχος σου ήταν να υπ o γρα µµ ίσεις ότι το άκεντρο και άυλο σώ µ α , που προβάλλεται σή µ ερα , αποτελεί προνό µ ιο (;) των λίγων ; ΓΜ . Ήθελα να υπογρα µµ ίσω ότι κάθε εργασία / πράξη έχει µ ια βιο -µ ηχανική διάσταση . Ο λόγος , η γνώση , η επιστή µ η , η πληροφορία µ πορεί , σύ µ φωνα µ ε την τρέχουσα αντίληψη , να αποτελούν το νέο µ οντέλο εργασίας — και ο χρόνος της εργασίας να παύει να είναι το µ έτρο της εργασίας . Ό µ ως τα πράγ µ ατα δεν είναι ακριβώς έτσι . Ο χρόνος της εργασίας παρα µ ένει µ ετρήσι µ ος . Ακό µ η και σή µ ερα , για την πλειοψηφία του πληθυσ µ ού , το σώ µ α αποτελεί πράγ µ α , δηλαδή µ έσον χρήσης . Η αφυλοποιη µ ένη εικόνα του σώ µ ατος , που έγινε κεντρική έννοια τις προηγού µ ενες δεκαετίες , ιδιαίτερα στην κριτική σκέψη που προέρχεται από την Α µ ερική , συνάντησε µ έσω της βιογενετικής επανάστασης ένα νέο σώ µ α , µ ε νέα βιολογική δο µ ή , βγαλ µ ένο από την αποκωδικοποίηση και την επανακωδικοποίηση του γενετικού µ ας υποβάθρου ... Δίχως σταθερή εικόνα για το σώ µ α , η φιλοσοφία οφείλει να παρα µ είνει επίσης “ ασταθής ”, να προσεγγίσει ένα εντελώς άγνωστο πεδίο ση µ ασιών ή τουλάχιστον να προσπαθήσει να το αγγίξει ... Για την ακρίβεια , δεν εί µ αι σίγουρος αν µ πορού µ ε να µ ιλά µ ε για κάτι άυλο σε αντιδιαστολή µ ε την υποτιθέ µ ενη υλικότητα του κόσ µ ου ... Εικ . 3. Εγκατάσταση K ρυογραφία , photo by Maria Boucaouri © 2 0 1 0