Transcript
Fizyoterapi Rehabilitasyon da Kanıta Dayalı Uygulamalar Doç. Dr. Bülent ELBASAN Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi Rehabilitasyon Bölümü FİZYOTERAPİ REHABİLİTASYON Amaç: Duruş, hareket ve tonusun düzenlenmesi Nörogelişimsel Tedavi Yöntemleri Teknolojik Destekli Tedaviler Ortotik Destekler ve Ekipmanlar Tamamlayıcı Tıp uygulamaları NÖROGELİŞİMSEL TEDAVİ-Bobath Fizyoterapistlerin en sık kullandığı yöntem. Çocuğun aktif ve fonksiyon içerisinde hareketleri yapması sağlanır. Kas tonusunun düzenlenmesi. Günlük yaşama uyarlanabilir. Çocuğa verilen yardım ile normal duruş ve hareket becerisi kazandırarak, çevreye adapte olmasını sağlamak ve daha kaliteli bir fonksiyonel beceri açığa çıkarılması amaçlanır. Fizyoterapi erken yaşta başlamalı! NEDEN? Merkezi sinir sisteminin en çok değişmeye elverişli olduğu dönem, yaşamın ilk 5 yılıdır. FTR, yenidoğan dönemde başlar; Yaşa, Tanıya, Çocuğun klinik durumuna, Etkilenim şiddetine ve Katılım düzeyine göre değişiklik gösterir. FTR, gerekli olduğu sürece devam eder. FTR uygulamalarının sıklığı ve yoğunluğu, çocuğun ve ailesinin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde düzenlenir. Hedefler, ailenin ve çocukların önceliklerine göre belirlenmelidir. Öğrenme, ancak ve ancak günlük yaşamdaki etkinliklerin çocuğun doğal çevresinde ve isteklilik sağlanarak oyun içinde tekrar edilmesi ile gerçekleşir. Fizyoterapinin genel hedefi, etkinliklerde günlük beceriyi ve katılımı geliştirmektir. Son Yıllarda Kullanılan Güncel Yaklaşımlar Kısmi Ağırlıklı Yürüme Bandı (Treadmill) Eğitimi Yürüme bandı eğitimi; adım almayı ve hareket etmeyi kolaylaştırmak, normal fizyolojiye yakın yürüyüş paternine ulaşmak için kullanılan aktif, tekrarlayıcı ve hedefe özel bir yaklaşımdır. Hippoterapi At hareketlerinin tedavide kullanıldığı bir rehabilitasyon yaklaşımıdır. Gövde kuvvetini ve kontrolünü arttırmak, postüral kuvveti ve dayanıklılığı geliştirmek, ağırlık aktarma ve motor planlamayı geliştirmek için araçtır. Atın hareketleri; vestibüler (denge), dokunma ve görme duyularına girdi sağlar. Ağırlık geçişleri sırasında hasta gövdesini dengeli durumda tutmak için ince ayarlamalar yapar. Kısıtlayıcı-Zorunlu Hareket Tedavisi Etkilenmeyen ekstremitenin kısıtlanması ve etkilenen ekstremitenin gün içinde kullanılmaya zorlanması prensibine dayanır. Etkilenmemiş elin kısıtlanması, etkilenmiş ekstremitenin tekrarlı aktivitesine yönelik çalışmalar ve kazanımların günlük yaşam aktivitelerine transferini içeren 3 ana komponentten oluşur. KZHT nin klasik protokolü, ardışık 2 hafta süresince uyanık olunan saatlerin %90 ında etkilenmemiş üst ekstremitenin kısıtlanması ve günde en az 3 saat etkilenmiş üst ekstremitenin yoğun egzersiz programı ile çalıştırılmasını içermektedir. Sanal Gerçeklik Sanal gerçeklik tedavisi; katılımcılarına gerçekmiş hissi veren, bilgisayarlar tarafından yaratılan dinamik bir ortamla karşılıklı iletişim olanağı tanıyan rehabilitasyon yöntemidir. Sanal Gerçeklik Sanal rehabilitasyonun tüm formlarında gözlenen en önemli avantajı interaktivite ve hasta motivasyonudur. Geleneksel tedavilere göre; sanal rehabilitasyonun, performansa dair geri bildirim ve motivasyon sağlamasının avantajlı olduğu bildirilmiştir. Video Bazlı Oyunlar Sanal gerçeklik uygulamalarından biri olan video bazlı oyun tedavi yaklaşımlarında, hasta bilgisayara karşı verilen görevi yaparken, fizyoterapist oyun sırasında verdiği işitsel ya da görsel mesajlarla hastaları egzersize motive eder. Nintendo Wii Microsoft Xbox Kinect Video Bazlı Oyunlar Wii den farklı olarak herhangi bir kumanda veya platform gerektirmeden hareket sensörleri tarafından tanınmayı sağlayan; fizyoterapistlerce aerobik kapasite, fitness, denge, üst ve alt ekstremite güçlendirme amaçlı kullanılan bir oyun sistemidir. Hedefe Yönelik Fonksiyonel Terapi ve Aktivite Odaklı Terapi Aile odaklı yaklaşım olup hem çocuğun hem de ailenin ihtiyaçlarını birleştirir. Bu terapilerin temel amacı; fonksiyonel performansı desteklemek ve günlük yaşam aktivitelerindeki aşamalı olarak artırmaktır. bağımsızlığı Hedeflerin seçimi, çocuğun kendisini dahil edecek biçimde aile ve rehabilitasyon ekibinin işbirliği ile belirlenmelidir. Robot Yardımlı Rehabilitasyon Robotik rehabilitasyon; motor öğrenme prensiplerine dayanan yoğun, tekrar ve görev odaklı motor faaliyetlerin çalışıldığı, hastanın çaba ve dikkatini gerektiren bir fizyoterapi uygulamasıdır. Robot yardımlı rehabilitasyon; çocuklarda sıklıkla alt ekstremite robotları yardımı ile yapılır. Sanal gerçeklik uygulamaları ile entegre kullanılabilir. Suit Terapi Elastik bant sistemi sayesinde birbirine bağlantılı; başlık, yelek, diz yastıkları ve ayakkabı bileşenlerini içeren yumuşak, proprioseptif ve dinamik bir ortezdir. Çocuğun ilerleme ve gelişimini hızlandırmak için yoğun egzersiz programımızla kombine ettiğimiz güvenilir ve etkili bir araç. Günde 3-4 saat, haftada 5 gün, 3-4 hafta Bimanuel Yoğunlaştırılmış Üst Ekstremite Eğitimi Aktivite temelli yaklaşımlardan biridir. Hemiparetikler tek taraflı etkilenimleri olsa bile çoğunlukla bimanuel koordinasyonda zorluk yaşarlar. Refleksoloji Refleksoloji, vücudun herhangi bir bölgesinde ve organlarda spesifik etkiler oluşturmak için ayak, el ve kulakta bulunan refleks bölgelere basınç uygulama tekniğidir. Bu refleks bölgeler bir sensör olarak görev alır ve vücudun farklı bölümlerini temsil eder. Bu sensörler; homeostazisi sürdürmek, rahatlama hissi sağlamak, enerji ve kan dolaşımını artırmak için refleksoloji teknikleriyle uyarılırlar. Son yıllarda; yüz ve kulak refleksoloji uygulamaları da gündeme gelmiştir. YOGA Yoga, 5000 yıllık tarihi olan ve kendine özgü öğretileri olan Hindistan kökenli bir metottur. Yoga kelimesi Sanskrit dilinde bütünleşme anlamına gelir ve vücut, akıl ve ruhun bağlantısını anlatır. Nefes tekniklerini, egzersizi ve meditasyonu içerir. YOGA Esneklik artar, Kısalan kaslarda ve fasyada uzama meydana gelir, Kuvvet artışı meydana gelir. Bu sayede kötü postür düzelir ve postür kaynaklı ağrılar azalır. FES FES; elektrik stimülasyonunun, fonksiyon ve aktivite sırasında eş zamanlı kullanımını içeren bir uygulamadır. Alt ve üst ekstremite fonksiyonelliğini arttırdığı, yürüme hızını olumlu etkilediği görülmüştür. Gövde kaslarına uygulanan FES sonucunda ise çocukların oturma dengelerinin ve oturma postürlerinin geliştiği gözlenmiştir. Ortezler ve Yardımcı Ekipmanlar Fonksiyonel kapasiteyi arttırmak, Mobiliteye yardımcı olmak, Enerji tüketimini azaltmak, Postürü korumak ve düzeltmek, Eklem limitasyonu ve kontraktür gelişimini engellemek, Tekerlekli sandalyeye bir alternatif oluşturmak, Normal biyomekanik düzgünlüğü korumak için ortezler kullanılır. Yürüme Yardımcıları Denge artışı, enerji tüketimini ve ekleme binen yükü azaltma, yürüyüş kalitesini artırma ve postüral düzgünlüğü sağlama yürüme yardımcılarının olası yararlarıdır, fakat bu yardımcılar genellikle denge problemleri için reçete edilir. Teşekkürler
