Transcript
KATROGRAFIA GLEB
•
Kartografia gleb - jest działem gleboznawstwa zajmującym się sporządzaniem map glebowych na podstawie odpowiednich badań.
•
Mapa glebowa –
jest to graficzne przedstawienie zróżnicowania gleb na płaszczyźnie za pomocą znaków umownych z zachowaniem wszelkich prawideł przyjętych w kartografii.
Rodzaje map glebowych
•
I. Podział ze względu na skalę : - małoskalowe (przeglądowe), o skali większej od 1 : 300 000, - średnioskalowe, których skala waha się od 1 : 10 000 do 1 : 300 000, - wielkoskalowe (szczegółowe), o skali mniejszej od 1 : 10 000.
•
II. Podział ze względu na treść : - glebowe (glebowo-przyrodnicze, glebowo-genetyczne), przedstawiają one rozmieszczenie jednostek systematycznych gleb, - glebowo-bonitacyjne (klasyfikacyjne), prezentujące rozmieszczenie klas bonitacyjnych gleb oraz dodatkowo wybrane jednostki systematyki gleb, - glebowo rolnicze, główna ich treścią są kompleksy przydatności rolniczej oraz dodatkowo klasy bonitacyjne i wybrane jednostki systematyki gleb, - glebowo-meljoracyjne, przedstawiające priorytet potrzeb melioracji oraz dodatkowo wybrane jednostki systematyki gleb - analityczne, prezentują np. odczyn, zasobność, miąższość poziomu akumulacyjnego itp..
I. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE •
Całość prac kartograficznych można podzielić na: – – – –
•
Prace przygotowawcze Badania polowe Badania laboratoryjne Prace kameralne
Prace przygotowawcze Polegają na organizacji, zebraniu i przestudiowaniu wszystkich dotychczasowych materiałów dotyczących rejonu badań, w tym celu należy :
-
zapoznać się z mapa topograficzną obszaru podlegającego badaniu (studium rzeźby terenu), przestudiować istniejącą literaturę dotyczącą: -
geografii i budowy geologicznej badanego rejonu, ukształtowania powierzchni, hydrografii.
II. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
-
przestudiować: -
•
istniejące opracowania gleboznawcze, dane dotyczące stosunków rolniczych, a zwłaszcza wyników produkcyjnych poszczególnych gospodarstw, dane glebowo-klimatyczne, dane siedliskowe naturalnych zbiorowisk roślinnych.
Badania polowe
Rozmiar prac polowych zależy w głównej mierze od: -
obszaru i skali badań, zmienności pokrywy glebowej, szczególnie rzeźby terenu, charakteru i zakresu badań właściwości gleb, rodzaju gospodarstwa (PGR, RZD), możliwości wykorzystania dotychczasowego badawczego materiału.
III. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
•
Ilość i rozmieszczenie odkrywek glebowych koniecznych do wykonania w ramach danego opracowania, zależy od:
-
skali mapy, konfiguracji terenu, budowy geologicznej i rodzaju skały macierzystej, stopnia zróżnicowania pokrywy glebowej, terenowego doświadczenia gleboznawcy.
Wg Mieczyńskiego zależność ilości odkrywek od skali i obszaru jaki może zbadać dziennie jeden gleboznawca przedstawia się następująco:
V. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
•
Metody wyznaczania zasięgów glebowych
W badaniach glebowo-kartograficznych poza określeniem jednostki systematycznej gleb ustalamy również zasięgi wyodrębnionych gleb stosując jeden z trzech sposobów wydzielania konturów gleb: –
Metoda punktów rozproszonych
V. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
– Metoda siatki geometrycznej
VI. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
– Metoda siatki ruchomej
VII. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
•
Badania laboratoryjne
Najczęściej dla celów ustalenia genezy gleb, ich wartości użytkowej, dla celów melioracji, wykonujemy najczęściej następujące analizy: -
oznaczenie uziarnienia,
-
oznaczenie C i próchnicy,
-
oznaczenie pH,
-
oznaczenie węglanu wapnia,
-
oznaczenie form przyswajalnych, -
dodatkowo oznacza się: właściwości sorpcyjne, właściwości wodne.
VIII. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
•
Prace kameralne
Prace te obejmują: – uporządkowanie i zestawienie badań laboratoryjnych z pracami terenowymi, – wykreślenie mapy gleb badanego terenu, – Opracowanie tekstu do mapy gleb, – sporządzenie mapy: •
glebowo-przyrodniczej,
•
glebowo-bonitacyjnej,
•
glebowo-rolniczej,
•
analitycznej.
I. Mapy glebowe (glebowo-przyrodnicze) TREŚĆ MAP GLEBOWYCH •
Treść map glebowych stanowi podział gleb na jednostki taksonomiczne wg Systematyki Gleb Polski, tym samym wyróżnia się:
-
typ, podtyp, gatunek, rodzaj, odmianę,
• -
Ponad to na mapie powinny się znaleźć następujące elementy: wydzielone zasięgi gleb ze szczególnym uwzględnieniem ich uziarnienia, skały macierzyste, relief za pomocą warstwic, dane o stosunkach wodnych, miejscowości, sieć hydrograficzna, drogi, granice administracyjne, opis pozaramkowy : - tytuł mapy i autora oraz instytucję wydawniczą, - rok wydania mapy lub rok zaktualizowania, - podziałkę mapy, - materiały podstawowe na których oparto się sporządzając mapę, - skalę barw, objaśnienia znaków i skrótów.
II. Mapy glebowe (glebowo-przyrodnicze)
•
Szczegółowość mapy, liczba prezentowanych taksonów oraz treści dodatkowych , warunkowana jest jej skalą i przeznaczeniem.
•
Wszystkie wyróżnione kontury obejmujące szczegóły systematyki gleb oznaczamy za pomocą specjalnych oznakowań opracowanych przez PTG:
◊ szrafują oznaczamy: -
typy (z wyjątkiem mad, gleb torfowych i murszowych), podtypy, rodzaje, stopnie rozwoju procesu glebotwórczego, fizjografię, gatunki.
III. Mapy glebowe (glebowo-przyrodnicze)
◊ kolorem oznaczamy typy
, gatunki:
- żwir barwa żółta, - piaski barwa pomarańczowa, - pyły barwa brązowa, - iły barwa fioletowa, - gliny barwa czerwona
- oraz typy stanowiące wyjątek: ◦ mady barwa zielona, ◦ gleby torfowe i murszowe barwa niebieska.
I. Mapy glebowo - bonitacyjne (klasyfikacyjne) •
Treść map stanowi klasyfikacja bonitacyjna gleb.
•
◊ Zapis konturu klasyfikacyjnego obejmuje (w glebach bielicowych i brunatnych):
-
numer konturu (cyfra arabska),
-
użytek i klasę bonitacyjną (np. RIIIb),
-
typ gleby: A – gleby bielicowe i pseudobielicowe ( płowe), B – gleby brunatne, C – czarnoziemy, D – czarne ziemie,
II. Mapy glebowo - bonitacyjne (klasyfikacyjne) E – gleby bagienne, F – mady, G – rędziny, AB – gleby bielicowe i brunatne wytworzone z z piasków i żwirów.
-
rodzaj (cyfra arabska) : 1 – wytworzone ze żwirów, 2 – wytworzone z piasków, 3 – wytworzone z glin, 4 – wytworzone z iłów, 5 – wytworzone z utworów pyłowych wodnego pochodzenia i lessowatych, 6 – wytworzone z lessów.
-
odmianę gleby opisanej wg Tabeli Klas ◊ w pozostałych typach gleb ujęte są te same elementy, z pominięciem symbolu oznaczającego rodzaj.
III. Mapy glebowo - bonitacyjne (klasyfikacyjne)
–
treść map Klasyfikacyjnych ( zasięgi typów, klas bonitacyjnych) oznacza się kolorem zielonym,
–
granice typu oznacza się linią łamaną przerywaną,
–
granice klas gruntów oznacza się linią łamaną ciągłą,
–
symbole typów umieszcza się w lewym górnym rogu każdego konturu
przykład oznaczenia 18-R-IIIb-A-3-c tzn: kontur nr 18 – użytek rolny – klasy bonitacyjnej IIIb - gleba bielicowa lub pseudobielicowa – wytworzona z gliny – w odmianie c wg Tabeli Klas
WYKORZYSTANIE MAP GLEBOWYCH
•
Pozyskiwanie informacji geograficznej o przestrzennym rozmieszczeniu gleb,
•
Zastosowanie :
-
w racjonalnej gospodarce rolnej i leśnej,
-
przy doborze odpowiednich maszyn i narzędzi,
-
przy optymalizacji nawożenia i wapnowania,
-
w dystrybucji nawozów,
-
w planowaniu melioracji rolnych,
-
przy sporządzaniu projektów urządzeniowo-rolnych,
-
przy opracowywaniu planów rozwojowych wsi i gmin,
-
przy sporządzaniu planów zagospodarowania przestrzennego,
-
planowaniu kontraktacji,
-
przy rejonizacji produkcji,
-
w pracach scaleniowych
-
w zarządzaniu rolnictwem,
-
w ochronie rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Mapa glebowo-bonitacyjna 1 : 5000 1965
„Mapa glebowo-rolnicza” 1965 1: 5000