Transcript
KENT TARİH ARAŞTIRMALARINA BİR KATKI:SINDIRGI'NIN KİTABI özer KÜPELİ Ege üniversitesiR. Selçuk UYSAL, (2006), Sındırgı'nın Kitabı, Ankara: Aller Yayıncılık.ISBN 975-9007-32-0, 299 sayfa.Kent tarihi araştırmaları, günümüzde sosyal tarih araştırmalarının önemli bir kısmınıteşkil etmektedir. Bu durum küreselleşme sürecinde yerele sahip çıkına gibi görülsede, aslında kent/vilayet tarihi yazımının Batıda XV. yüzyıla, Osmanlı Devleti'nde deXIX. yüzyıl sonlarına uzandığı bilinmektedir. Bununla birlikte Batıda, XX. Yüzyılınikinci yarısında büyük teoriler çerçevesinde yazılan genel tarih araştırmalarınıngündemden düşmesiyle yerel tarih çalışmalarının bir parçası olarak kent tarihiaraştırmaları popülerlik kazanmıştır. Türkiye'de ise, 1930'lu yıllarda özellikleHalkevlerinin bir takım etkinlik ve yayınlar yapmasına rağmen, kent tarihine ilgininartması doksanlı yıllardadır. Üstelik bu artışa sadece akademik çevreler değil,doğduğu/yaşadığı bölgeyi, şehri veya semti/köyü araştırmaya koyulan, tarihmeraklısı ciddi bir kitle de katkıda bulunmuştur. Gerçi birçoğu metodolojikbütünlükten uzak, hatalı ve eksik bilgiler içeren çalışmalar olsa da, hemen hepsi aitolduğu yerleşimin mahallî hususiyetlerini iyi ve ayrıntılı şekilde ortaya koymaktabaşarılıdır. Yine bir kısmında her zaman ulaşılamayacak sözlü tarih bilgileri ilekişisel arşivlerdeki vesikalar kullanılarak orijinal bilgiler verilmiştir. Bazısı da aitolduğu bölgeye dair yayınlanmış ilk deri i toplu çalışma olması nedeniyle yolgöstericilik vasfına sahiptir. İşte bu son özelliğiyle ön plana çıkan yakın zamandayayınlanmış eserlerden birisi de R. Selçuk UysaPın Sındırgı'nın Tarihi adlıçalışmasıdır.Uzmanlık alanı Türk Dili ve Edebiyatı olan R. Selçuk Uysal, uzun yıllarilköğretim ve üniversitelerde bu alanda dersler vermiş, Türk Dili ve Kültürü üzerinekitap ve makaleler yayınlamıştır. Sındırgı'da doğup, çocukluk ve ilk gençlik yıllarınıburada geçirmesiyse, memleketinin tarih ve kültürüyle ayrıca ilgilenmesine vesileolmuştur. Bu sayede uzun süre önce memleketinin tarihini yazmaya girişen yazarınbu çabası, bir keresinde toplanan materyalin kaybedilmesi ve başka bazı engelleryüzünden yakın zamana dek sonuçsuz kalmıştı. Buna rağmen çalışmalarını sürdürenyazar, araştırmalarına yeniden başlamış ve nihayet Sındırgı ile ilgili kitabınıyaymlayabilmiştir. 'tTtf'vL vJs»fttiVÜ 2008/1: 167-169. © Türk Kültürünü Araştırımı T.iutitiivi, Ankum 20ÜS KENT TARİH ARAŞTIRMALARINA BİR KATKI: SINDIRGI'NIN KİTABI "... Bundan önce bu konuda ciddi bir çalışmanın yapılmaması, sonra da yakın gelecekte böyle bir çalışma niyetinin sezilmemiş olması ..." (s. 9) nedeniyle eserinikaleme aldığını belirten R. Selçuk Uysal, çalışmasını yarım asır süresinceSındırgı'da öğretmenlik yapmış babası Halit Uysal'ın hatırasına armağan etmiştir.Önsöz ve beş bölümden oluşan eserde giriş kısmı yoktur. Önsöz (s. 9-11) kısmındaeserin hazırlanış amacından, gelişim sürecinden ve Sındırgı ile ilgili diğeraraştırmalardan bahsedilmiştir.Eserin Birinci Bölümü, Coğrafi Yapı ve Hudutlar (s. 13-28) olup, buradaSındırgı'nın coğrafi konumu, coğrafi yapısı, iklim özellikleri, hidrografyası, toprakve bi^ki örtüsü ile beşeri coğrafyası hakkında bilgi verilmiştir. Buradan edindiğimizbilgiye göre halen Balıkesir'e bağlı bir kaza merkezi olan Sındırgı, bir zamanlarİstanbul'dan gelip Bursa üzerinden İzmir'e giden yol üzerinde bulunması dolayısıylaekonomik ve sosyai yönden gelişme göstermiş, hatta " küçiik Bursa" olaraktanınmıştır. Ancak yeni Bursa-İzmir yolunun Sındırgı'dan geçmemesi kent içinbüyük bir darbe olmuştur. Ekonomik ve sosyal hayatın durma noktasına gelmesiylegöç vermeye başlayan kent eski canlılığını yitirmiştir.İkinci Bölüm, Sındırgı Adının Kaynağı ve Târihte Sındırgı (s. 29-55) başlığınıtaşımaktadır. Burada öncelikle Sındırgı kelimesinin anlamı üzerinde durulmuş vebazı kaynaklarda yazıldığının aksine kelimenin Türkçemizdeki "sınmak" fiilindentürediği örneklerle belirtilmiştir. Ardından, Sındırgı'nın kuruluşuna ve kısacatarihine değinilmiştir. Tarihçe bahsinde özellikle şehrin XIX. yüzyıl başlarında ŞerifPaşa zamanında kurulduğu şeklindeki rivayetin aksine, burada bir yerleşiminvesikalarda adı geçtiği üzere daha XV. yüzyılda mevcut olduğu vurgulanmıştır. Bubölümden edindiğimiz bir başka bilgiyse Sındırgı ve civarındaki ilk yerleşmeninTürk döneminde gerçekleştiğidir.Üçüncü Bölüm, Kaynaklarda Sındırgı (s. 56-228) başlıklı bölümdür ve eserin enhacimli kısmıdır. Zira Osmanlı döneminden günümüze uzanan süreçte yayınlanmışbazı birinci ve ikinci derece kaynaklarda Sındırgı tarihiyle alakalı bilgiler bir arayatoplanmış, herhangi bir değerlendirmeye tabi tutulmadan çoğunlukla da alıntıyapılmak suretiyle arka arkaya sıralanmıştır. Hacmi şişirmiş gibi görünse de, budurum aslında yazarın kişisel tercihidir. Çünkü yazar, tarihçi olmaması nedeniylekaynaklarda, bilhassa arşiv kaynaklarında Sındırgı ile ilgili bilgileri değerlendirecekbirikime sahip olmadığından, okuyucuyu eksik ve yanlış bilgilendirmektençekinmiştir. Verilen bilgilerden hareketle Sındırgı tarihine dair genel birdeğerlendirme yapmayı okuyucuya ve daha sonra bu konuda çalışma yapacakaraştırmacılara bırakmıştır. Milli Mücadelede Sındırgı (s. 229-268) başlıklı Dördüncü Bölümde ise, MilliMücadele yıllarında Sındırgı'daki durumun yanı sıra Sındırgılıların, hem BalıkesirKongrelerinde, hem de Batı Cephesi genelinde Yunanlılara karşı faaliyetlerinden sözedilmiştir. Bu bağlamda, İbrahim Ethem Akıncı, Kasım Karaca, Aşir Bey gibi 168 Özer KÜPELİ Sındırgılı Kuva-yı Milliye kumandanlarının Sındırgı ekseninde Milli Miicadele'yehizmetleri ağırlık verilen konu olmuştur.Beşinci ve son bölümse, Sındırgı'da Spor (s. 269-282) başlığını taşımaktadır.Burada başta güreş olmak üzere Cumhuriyet dönemi boyunca Sındırgı'daki sportiffaaliyetlerden, belirli spor şubelerinde başarı kazanan Sındırgı11 sporculardanbahsedilmiştir.Hserin geri kalan kısmıtıdaysa Sındırgı Resimlerine (s. 283-294) ve kaynaklara(s. 295-299) yer verilmiştir.Sonuç olarak, uzun yıllara dayalı bir emeğin ürünü olduğu açıkça belli olan bueser, kent tarihi araştırmalarına önemli bir katkıdır. Ama daha önemlisi bu eserSındırgı için bir kazançtır. Çünkü Sındırgı hakkında şimdiye dek yapılmış veyayınlanmış en derli toplu çalışmadır. Böylece hem bir eksikliği gidermiş, hem deSındırgı üzerine yapılacak araştırmalar için rehber özelliğini kazanmıştır. Maddi vemanevi bakımdan büyük emek harcayarak ortaya koyduğu bu eseri vesilesiyle R.Selçuk Uysal'a teşekkür eder, halen devam eden Sındırgıltnın Kitabı çalışması içinde başarılar dileriz. 169
