Oriëntalistische Beelden, Westerse Beschouwers

Transcript

Portaels Oriënt en de roep van de 1841—1847 6 Woord vooraf Michel Draguet 9 ‘Enkel in de Oriënt verwerft men waarlijk naam’ De ontwikkeling van een kosmopolitisch kunstenaarschap Davy Depelchin 31 De weg naar het Morgenland. Van Vilvoorde naar Caïro Davy Depelchin 77 Het atelier van de kunstenaar-reiziger Inga Rossi-Schrimpf 117 Focus Het oriëntalisme en de Bijbelse historieschilderkunst Davy Depelchin 124 Een uitzonderlijke ontmoeting: het bezoek aan Mohammed Ali Antoinette De Laet 128 Van de woestijn naar de salon: De samoen als casestudy Dominique Marechal 134 Oriëntalistische beelden, westerse beschouwers Davy Depelchin 139 Uit het restauratieatelier Julie Swennen en Brita Velghe 145 Een chronologie van de Oriëntreizen (1845–1847) Antoinette De Laet 148 Jean Portaels: een biografie Antoinette De Laet 153 157 Bibliografie van de geciteerde werken Register van persoonsnamen Register van persoonsnamen Abdülmecit I 124 Aboukaïr 147 Adallah 146 Alvin, Louis 45, 93, 150 Barrot, Adolphe 39, 125, 127, 147 Barrot, Adolphe (echtgenote)  125, 127, 147 Benouville, François-Léon 15 Berchère, Narcisse 15 Bernhardt, Sarah 151 Billoin, Charles 123, 136 Bourée, Nicolas 89, 145 Brüls, Louis Joseph 43 Calmeyn, Louis 88, 94 Caron, Rose 151 Cels, Josse (junior) 135, 138 Champollion, Jean-François 44 Charles X van Frankrijk 44 Charlotte van België 150 Cierkens, Jacobus 25 Conscience, Hendrik (griffier en bestuurslid van de Antwerpse Academie) 22, 25–26, 43, 117, 120, 134, 148 Cooreman, Catherine (moeder van J.P.) 20, 43–45, 84–85, 94, 148 Cooreman, Jean-Baptiste (oom van J.P.) 24 Cooreman, Joseph (oom van J.P.)  26, 126 Cormon, Eugène 151 Cormon, Fernand 150–151 Couture, Thomas 118 Daluin, Ernest 151 Daubigny, Charles-François 15 David, Jacques-Louis 12–13 De Backer, François Joseph Thomas 25 de Beauffremont (prins) 145 de Behr, Désiré (baron) 124, 145 De Bisschop-Portaels, Anne-Françoise (grootmoeder van J.P.) 24 de Blacas, Pierre-Etienne-ArmandFrançois-Xavier (graaf) 38, 44, 81, 93, 146 de Blacas, Pierre-Louis-Jean-Casimir (hertog) 44 De Braekeleer, Ferdinand 26 de Brouckère, Henri (gouverneur van de provincie Antwerpen) 25–26, 120 Decamps, T. 119–120, 130, 134–135, 138 de Chateaubriand, François-René  44, 146, 148, 150 de Couffon (graaf) 145 de Fontenilliat (graaf) 147 De Keyser, Nicaise 26, 93 Delacroix, Eugène 14, 118, 130, 148 Delaroche, Paul 13–15, 118, 128, 148 de Laveleye, Emile 45 Delboëte, Joseph 115, 136 de Nicolay, Aymard-Marie-CharlesGaston (graaf) 35, 38, 44, 145–146 Déroulède, André 151 157 Déroulède, Paul 150–151 Desvachez, David-Joseph 137 De Taeye, Edmond-Louis 24–25, 44, 79, 93, 117, 120 Devaux, Jules 150 Dobbelaere, Henri 25 Dugniolle, Jules 26 Dujardin, Edouard 16 Duval Le Camus, Pierre 13 Ebers, Georg 125, 136, 138 Ensor, James 6 Everard, Prosper Léopold 136, 138 Gallait, Louis 26 Galland, Antoine 117 Gambart, Ernest 136, 138, 150 Gérôme, Jean-Léon 15, 148 Ghémar, Louis-Joseph 134 Gilbert, Auguste 136 Granet, Marius 13 Hanssens, Benoît 24 Ingres, Jean-Auguste Dominique 13 Ismaïl Pasja 150 Joly, Victor 134, 138 Joostens, Antoine Laurent 25 Labarge, Carolus Victor 123 Lazerges, Hippolyte 15 Lecomte-Vernet, Emile 15, 25, 43, 148 Legault, Angèle 151 Legault, Maria 151 Lemonnier, Camille 6 Leopold I van België 126, 136, 138 Leopold II van België 126, 138, 150, 151 Luthereau, Jean Guillaume Antoine 134, 138 Madou, Jean-Baptiste 26 Maillart, Jeanne Catherine 11 Maillart, Philippe Joseph 11–12, 24, 148 Maldura (graaf en gravin) 44, 145 Mathieu, Lambert 43 Maximiliaan van Oostenrijk 150 Mohammed Ali 38–39, 78, 94, 124–127, 134, 136, 146–147, 149 Miolan-Carvalho, Caroline 151 Napoleon III 151 Napoleon Bonaparte 24, 70 Navez, François-Joseph 11–13, 15, 24–26, 43, 93, 118, 120, 129, 148–151 Navez-Portaels, Marie (echtgenote van J.P.) 149 Papeleu, Victor 18 Philippe van België (graaf van Vlaanderen) 150 Pigeory, Félix 87–88, 94 Poissy 13 Portaels, Adolphe (neef van J.P.) 24 Portaels, Corneille (oom van J.P.)  17, 24, 26 Portaels, François (neef van J.P.)  17, 32, 43–45, 93 Portaels, François (grootvader van J.P.) 24 Portaels, Jean-Baptiste (oom van J.P.) 24 Portaels, Jeannette (zus van J.P.)  10, 19–20, 26, 44, 94 Portaels, Joseph (broer van J.P.)  10, 15, 18–19, 20, 24, 26, 39, 43–45, 138, 147–148 Portaels, Joséphine (zus van J.P.)  10, 19, 26, 44, 94 Portaels, Josse (vader van J.P.)  24, 43–45, 93–94, 125–126, 148 Portaels, Marie (zus van J.P.) 10, 19, 26, 45, 94, 148 Portaels (ouders van J.P.) 10, 18–20, 22–24, 26, 32–34, 38–40, 43–45, 82, 90, 93–94, 120, 124, 126, 130, 148 Potvin, Charles 129–130 Revedin, Francesco (graaf) 44, 145 Reyntiens, Nicolas 18, 20, 32–34, 36– 38, 41–42, 44, 89, 124–125, 145–148 Robert, Alexandre 17, 31–33, 39, 43– 45, 78, 93, 125–126, 145, 147–148 Roberti, Albert 13, 25, 43 Ruyssenaers (broer van Samuel Willem) 33, 37, 89, 146 Schnetz, Victor 43 Sebron, Hippolyte 20 Siret, Adolphe 119–120, 130, 134–135, 138 Slingeneyer, Ernest 16, 147 Solvay, Lucien 24, 44, 93–94, 130 Stevens, Alfred 146 Sturm, Jacques 26, 43, 119–120 Tuerlinckx, Joseph 18, 26, 43, 147–148 Tuerlinckx, Louis 16, 18 Vandenkerckoven 11 Van den Steen de Jehay, Charles (baron) 41 Van der Haert, Henri 26 Vander Hagen, Joseph Ferdinand 25 Vande Velde, Joseph 25 Van Gilse, Adrien 130 Van Roy, Louis 119–120, 130, 134–135, 138 Van Ysendyck, Antoine 26 Vieillevoye, Joseph-Barthélemy 26 Vernet, Horace 14–15, 82, 118–120, 148 Verstappen, Martin 43 Veydt, Laurent 26 Wappers, Gustaaf (directeur van de Antwerpse Academie) 26, 43, 117, 120, 134 Warnots, E. 130–131, 136 Wauters, Emile 45 Willem I der Nederlanden 16 Wilhelm I van Württemberg 94, 126, 136, 138 Zizinia, Etienne 38, 124–126, 146, 149 Colofon Dit werk begeleidt de tentoonstelling Portaels en de Catalogus roep van de Oriënt (1841–1847), georganiseerd door de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België van Onder leiding van 10 februari 2015 tot 31 mei 2015 Davy Depelchin, Inga Rossi-Schrimpf Algemene directie: Michel Draguet Wetenschappelijke redactie Davy Depelchin Tentoonstelling Algemene coördinatie en opvolging Commissarissen van de tentoonstelling: Davy Depelchin Laurent Germeau en Inga Rossi-Schrimpf, met medewerking van Antoinette De Laet Teksten Michel Draguet, Davy Depelchin, Inga Rossi-Schrimpf, Dienst tentoonstellingen: Sophie Van Vliet, Marie Decoodt Antoinette De Laet, Dominique Marechal, Julie Swennen, Ondersteunende diensten: Colette Janssen Brita Velghe Restauraties: Brita Velghe, Julie Swennen Inlijstingen: Stéphane Vandemaele Redactie Bibliotheek en Documentatie: Ingrid Goddeeris Jerome Duquene voor de Franstalige editie; Grafisch concept: Piet Bodyn, Vladimir Tanghe Marianne Thys voor de Nederlandstalige editie Belettering: Piet Bodyn, Vladimir Tanghe Administratie en financieel beheer: Vinciane De Brouwer, Iconografie Rik Snauwaert Laurent Germeau, Marie Decoodt Technische coördinatie: Peter Vanhopplinus en Maarten Lousbergh in samenwerking met Thu-Maï Dang en Grafisch ontwerp Yves Vandeven, bijgestaan door de collectiebewaarders Cedric Verhelst Stéphane Vandemaele, Frank Horemans, Eddy Hiernaux, Jean-Marie Schoumaker, Ludovic Godfrin Vertaling en Yvon Lespagne, het technische personeel, Catherine Warnant voor de Franstalige editie; het onderhoudspersoneel en de veiligheids- en Wouter Meeus et Davy Depelchin voor de Nederlandstalige bewakingsdienst editie Verantwoordelijke publiekswerking: Isabelle Van Hoonacker Pers, Communicatie en Publiekswerking: Isabelle Bastaits, Fotogravure Samir Al-Haddad, Caroline Haraké Die Keure Educateam: Myriam Dom Fotografische dienst en informatisering van de collecties: Druk en afwerking Pierre-Yves Desaive, Lies Van de Capelle, Karine Graphius Lasaracina, Catherine Bourgeois Museumshop: Koenraad Reynaert © 2015, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel Externe medewerkers  ISBN: 978 90 7701 308 3 Verzekeringen: Eeckman Wettelijk depot: D/2015/0324/2 Transport: Mobull Fotografen: Schrobiltgen, Ro scan Bruiklenen Fotoverantwoording Wij betuigen onze dank aan alle verzamelaars en directeurs De cijfers verwijzen naar de catalogusnummers van openbare en particuliere instellingen die door hun AKASKA, Antwerpen: ill. 4 / Courtesy of Fischer, Luzern: bruiklenen deze tentoonstelling mogelijk gemaakt hebben: ill. 7 / D.R.: ill. 10 / Dries Van den Brande: 68 / Hôtel de Letterenhuis, Antwerpen Ventes Horta: ill. 9a, ill. 11 / Koninklijke Bibliotheek van Stadsbestuur Vilvoorde België, Brussel: 7, 74, 77, 80, 85, 89, ill. 1, ill. 5 / kikirpa, Stedelijke Musea Mechelen Brussel: ill. 23, ill. 24 / [Koninklijke Musea voor Schone Museum van Elsene, Brussel / Elsene Kunsten van België, Brussel – foto: J. Geleyns – Ro scan]: Koninklijke Bibliotheek van België, Brussel 14, 18, 19, 20, 21, 22, 24, 31, 38, 39, 41, 47, 49, 51, 52, 53, Privéverzameling van het kasteel van Ussé, Rigny-Ussé 60, 63, 64, 67, 69, 70, 72, 81, 86, 88, 90, ill. 20, ill. 25 / en al diegenen die verkozen hebben om anoniem te blijven [Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel – foto: Julie Swennen]: ill. 21 / Letterenhuis, Afkortingen Antwerpen: 50, 55, 58, 82, ill. 9b, ill. 9c / Louvre, Parijs – Giraudon – Bridgeman Images: ill. 3 / Luc Schrobiltgen, AAB Archives d’Art belge, Brussel Brussel: ill. 8, ill. 26 / Lukas - Art in Flanders vzw, AKASKA Archief Koninklijke Academie voor Schone photo: Hugo Maertens: ill. 2 / Philippe Body: 29, 30 / Kunsten van Antwerpen Schrobiltgen: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, AN Archives nationales de France, 23, 25, 26, 27, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40, 42, 43, 44, 45, Parijs/Pierrefitte-sur-Seine 46, 48, 54, 56, 57, 59, 61, 62, 65, 66, 71, 75, 76, 78, 79, 83, AR Algemeen Rijksarchief, Brussel 84, 91, ill. 19 / Pierre Bergé et associés, Brussel: ill. 22 / ARBA-ESA Académie royale des Beaux-Arts de Bruxelles Rijksmuseum, Amsterdam: ill. 12 / Stadtarchiv Stuttgart: – Ecole supérieure des Arts, Brussel ill. 17 / Tajan, Parijs: ill. 15 / Vincent Everaerts: 73, 87 / HSTAS Hauptstaatsarchiv Stuttgart Wallace Collection, Londen – Bridgeman Images: ill. 13 KBR Koninklijke Bibliotheek van België, Brussel De bijbeltekst op pagina 122 van deze uitgave is KMSKB Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van ontleend aan De Nieuwe Bijbelvertaling, © Nederlands België, Brussel Bijbelgenootschap 2004. Bedankingen Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, of openbaar gemaakt, in enige vorm of enige wijze Wij danken eveneens al diegenen die meegewerkt hebben (elektronisch, mechanisch of op enige andere manier), aan de organisatie van de tentoonstelling en aan de zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Wij voorbereiding van de catalogus: Jan Anckaer, Sarah hebben ernaar gestreefd de wettelijke voorschriften inzake Barbedette, Jona Broothaerts, Christofer Conrad, Béatrix copyright na te leven maar konden niet altijd met zekerheid de Blacas d’Aulps, Antoinette De Laet, Kristien de Waal, de herkomst van de gereproduceerde werken achterhalen. Roger Diederen, Sandra-Kristin Diefenthaler, Karine Eenieder die meent nog rechten te kunnen doen gelden, Houthuys, Wim Hüsken, Alain Jacobs, Georges Mayer, wordt verzocht zich tot de uitgever te wenden. Carl-Jochen Müller, Annick Raets, Marjan Sterckx, Filip Strubbe, Julie Swennen, Pierre-Alain Tallier, Jo Tollebeek, Noot van de redactie Jef Van Gool, Joris Van Grieken, Johan Vanhecke, Sarah Van Ooteghem, Linda Van Santvoort, Etienne van Vyve en Hoewel Jean Portaels het Nederlands – of, in casu Martine Vermeire. correcter: het Vlaams – machtig was, correspondeerde de kunstenaar steevast in het Frans. Voor het leescomfort Met de steun van werden alle in dit boek gebruikte citaten echter naar het Nederlands vertaald. Wie de tekstfragmenten liever in de oorspronkelijke taal raadpleegt, verwijzen wij graag door naar de Franstalige editie van dit boek: Portaels et l’appel de l’Orient (1841–1847), Bruxelles, Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique, 2015.