Psychologia Kliniczna Człowieka Dorosłego

Transcript

Dr Danuta Rode Zakład Psychologii klinicznej i Sądowej Profil zawodowy I: Psychologia kliniczna człowieka dorosłego Rok studiów III azwa ogólna bloku przedmiotów Obszar zastosowań psychologii klinicznej człowieka dorosłego Semestr studiów 5 Form a zajęć 30 (30W) Ćw. azwa szczegółowa przedmiotu Treści kształcenia. Efekty kształcenia. Bazowa literatura Zaburzenia zachowania, osobowości i zaburzenia lękowe • Problematyka choroby psychicznej, zaburzeń osobowości i zaburzeń lękowych w świetle paradygmatów współczesnej psychiatrii i psychologii klinicznej-definiowanie charakterystyka głównych założeń modelu: typologicznego, dynamicznego, opisowego, systemowego • Zaburzenia osobowości- zespoły kliniczne zaburzeń w dawnych i współczesnych klasyfikacjach psychiatrycznych na przykładzie DSM III, IV, ICD – 10. Szczegółowa prezentacja zaburzeń. • Koncepcje zaburzeń lękowych. Przyczyny psychospołeczne, biologiczne Prezentacja teoretycznych podstaw rozumienia zaburzeń osobowości, zaburzeń lękowych w psychologii klinicznej, psychiatrii. Szczegółowa analiza mechanizmu powstawania zaburzeń 1. Milton T., Davis R. (2005). Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie. Warszawa. Instytut Psychologii Zdrowia PTP. 2. Garson R.,Butcher J., Mineka S.(2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk. GWP 3. Cierpiałowska L.(2004). Psychologia zaburzeń osobowości. Poznań. Wyd. Naukowe UAM 4. Sęk H.(2007). Psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. naukowe PWN 5. Rachman S.(2005). Zaburzenia lękowe. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańsk. GWP 6 30 (15W) W. Przedmiot i struktura psychologii klinicznej. Zakres zastosowań psychologii klinicznej • Psychologia kliniczna jako dziedzina stosowana. Dynamika rozwoju, aktualne tendencje. Pojecie normy i patologii w psychologii klinicznej i psychiatrii. • Pojęcie sytuacji trudnej i stresu w świetle literatury psychologicznej i psychiatrycznej. Uraz psychiczny jako szczególny rodzaj sytuacji trudnej. Charakterystyka zdarzeń traumatycznych w życiu jednostki, symptomatologia i psychologiczne mechanizmy rozwoju stresu pourazowego. Kryzys i jego główne przejawy w życiu człowieka. Odporność psychiczna. • Praca z objawem psychopatologicznymgłówne trendy w procesie udzielania pomocy osobom doświadczającym lęku jawnego i konwersyjnego. • Zastosowanie wybranych elementów pomocy psychologicznej w różnych zaburzeniach psychicznych (zaburzenia nerwicowe, osobowości, psychozy) Uzyskanie wiedzy o przyczynach i obrazie klinicznym wybranych zaburzeń. Umiejętność rozpoznawania zwiastunów problemów klinicznych. Psychologiczne aspekty pomocy w różnych zaburzeniach psychicznych 1. Aleksandrowicz J. (2002).Psychopatologia zaburzeń nerwicowych i osobowości. Kraków. Wyd, Naukowe UJ. 2. Caplan H., Sadoch B.J. (1995). Psychiatria kliniczna. Wrocław. Wyd.Urban-Partner 3. Carson, R. Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk: GWP 4. Rosenhan D.L.Seligman M.E. (1994). Psychopatologia. T.I, II. Warszawa. Wyd. Polskiego Towarzystwa Psychologicznego 5. Sęk H. (2007). Psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. naukowe PWN. 6 30 (15W) Ćw. Zaburzenia spowodowane używaniem środków psychoaktywnych • Nadużywanie i uzależnienie od substancji psychoaktywnych-obraz kliniczny. Koncepcje i modele uzależnienia. Uwarunkowania biologiczne, psychologiczne, społeczne • Alkoholizm jako choroba. Modele i koncepcje przyczyn uzależnienia. Obraz kliniczny uzależnienia od alkoholu. Mechanizm uzależnienia fizjologicznego, mechanizm uzależnienia psychologicznego. • Pomoc psychologiczna i profilaktyka uzależnień. Terapia Uzależnień, grupy samopomocowe. Farmakoterapia. • Problemy współuzależnienia. Poznanie obrazu klinicznego i mechanizmów uzależnienia od alkoholu. Rozpoznawanie problemów i potrzeb osób uzależnionych od alkoholu i współuzależnionych. Orientacja w obszarze pomocy psychologicznej udzielanej alkoholikom i ich rodzinom oraz w ofercie placówek udzielających pomocy i wsparcia osobom uzależnionym i członkom ich rodzin. 1. Cierpiałowska L.(2000). Alkoholizm. Przyczyny, leczenie, profilaktyka. Poznań. Wyd. Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza 2. Cierpiałowska L.(red.)(2006c). Oblicza współczesnych uzależnień. Poznań. Wyd.Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza 3 .Mellibruda J., Sobolewska Z. (2006).Integracyjna psychoterapia uzależnień. Teoria i praktyka. Warszawa. Instytut Psychologii Zdrowia 4. Sęk H. (2007). Psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. naukowe PWN. 5. Seligmann M., Walker E.F., Rosenhan D.L.(2003). Psychopatologia. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka 6 30 (15W) Lab. Zaburzenia psychotyczne i zaburzenia afektywne • • Schizofrenia obraz kliniczny schizofrenii. Psychologiczne mechanizmy schizofrenii (procesy poznawcze, dynamika emocji, indywiduacja i tożsamość). Klasyczne postaci schizofrenii. Przyczyny (czynniki biologiczne, psychospołeczne, społeczno-kulturowe). Aspekty terapii i rehabilitacji. Zaburzenia afektywne. Zespól depresyjny, zespól maniakalny- kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny. Koncepcje i modele mechanizmu i patogenezy zaburzeń afektywnych (modele biologiczne, psychoanalityczne koncepcje zaburzeń nastroju, koncepcje poznawczo-behawioralne, modele podatności na stres, podejście interpersonalne). Wybrane aspekty terapii zaburzeń afektywnych Uzyskanie wiedzy na temat zaburzeń psychotycznych, orientacja w diagnozowaniu symptomów choroby, poznanie wybranych aspektów terapii i rehabilitacji zaburzeń afektywnych. 1. Caplan H., Sadoch B.J. (1995). Psychiatria kliniczna. Wrocław. Wyd.Urban-Partner 2. Pużyński S.(2002b). Depresje i zaburzenia afektywne. Warszawa. Wyd. lekarskie PZWL 3. Bilikiewicz A., Pużyński S., Robakowski J., Wciórka J.(2002a).Psychiatria.( t.I). Wrocław. Wyd. Medyczne Urban i Partner 4. Seligmann M., Walker E.F., Rosenhan D.L.(2003). Psychopatologia. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka 5. Cierpiałowska L. (2007).Psychopatologia. Warszawa. Wyd. Naukowe Scholar. IV Diagnoza i interwencja w psychologii klinicznej człowieka dorosłego 7 30 (30W) Ćw Diagnostyka różnicowa w praktyce klinicznej. Specjalistyczne techniki diagnostyczne . • Diagnoza różnicowa (zbieranie informacji o objawach oraz ich klasyfikacja) i podstawowe narzędzia diagnostyczne. • Diagnoza psychologicznych przyczyn i skutków zaburzeń psychicznych • Podstawowe metody psychologicznej diagnozy przyczynowej. Obserwacja i wywiad, metody badania funkcji poznawczych, metody badania osobowości. Nabywanie umiejętności zaplanowania i prowadzenia diagnozy. Nabywanie umiejętności wykorzystywania metod do analizowania i interpretowania problemu klinicznego. Uzyskanie kompetencji w zakresie formułowania hipotez i wniosków diagnostycznych. 1. Czabała Cz. (2000). Psychologiczna diagnoza zaburzeń psychicznych. W: 2. 3. 30 (15W) W. J.Strelau (red.).Psychologia (t.3)). Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Stemplewska- Żakowicz K., Paluchowski W., J. (2008). Podstawy diagnozy psychologicznej. W: Strelau, J., Doliński, D. (red.). Psychologia. Gdańsk: GWP. Kowalik S., Brzeziński J. (2000).Diagnoza kliniczna. W: Sęk.H. (red.) Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. Naukowe PWN Podstawy klinicznej diagnozy psychologicznej. Postępowanie diagnostyczne • Modele psychologicznej diagnozy klinicznej (nozologiczny, funkcjonalny, psychospołeczny). • Etapy badania diagnostycznego. Sytuacja badania (motywacja osoby badanej, nastawienie na współpracę, lęk przed oceną, efekt oczekiwań interpersonalnych).Stawianie i weryfikacja hipotez, opracowanie wyniku diagnozy. • Psychologiczna diagnoza kliniczna z nastawieniem na problemy społeczne. Ekspertyza psychologiczna, diagnoza kliniczna grupy. • Wybrane metody diagnozy klinicznej. Problemy zastosowania metod w diagnozie klinicznej. Nabywanie umiejętności łączenia danych diagnostycznych uzyskanych z różnych źródeł. Umiejętności i kompetencje w stosowaniu metod psychologicznych dla osób i grup. 1. Brzezinski J., Kowalik S. (2000). Diagnoza kliniczna w kontekście praktyki społecznej. W H. Sęk (red.) Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. Naukowe PWN 2. Kowalik S., Brzeziński J.(2000). Protodiagnoza kliniczna. W: H. Sęk (red.) Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. Naukowe PWN 3. Czabała J.Cz., Sęk H.(2000). Wprowadzenie do psychologii klinicznej. W: J.Strelau (red.) Psychologia. (3). Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 8 30 (15W) Lab. Interwencja kryzysowa w sytuacjach traumatycznych, w sytuacji kryzysu oraz w wybranych formach patologii zjawisk społecznych • Kryzys emocjonalny. Kryzys a wydarzenia krytyczne. Modele interwencji kryzysowej. Kryzys w stresie chronicznym. Kryzys w paradygmacie socjokulturowym. Założenia interwencji kryzysowej. • Charakterystyka kryzysu. Obszary kryzysów; kryzysy rozwojowe, kryzys sytuacyjny, kryzys egzystencjalny, kryzys środowiskowy. Stany transkryzysowe • Indywidualna pomoc w kryzysie. Cele i zadania, zasady interwencji kryzysowej. Przebieg interwencji kryzysowej. Strategie i techniki oddziaływania w interwencji kryzysowej Nabywanie wiedzy dotyczącej funkcjonowania człowieka w kryzysie. Uczenie się znajomości zasad i metod wczesnej interwencji. 1. Kubacka-Jasiecka D., Mudyń K. (2003).Kryzys, interwencja i pomoc psychologiczna. Nowe ujęcia i możliwości. Toruń. Wyd. Adam Marszałek 2. Badura-Madej W.(1996) Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Warszawa. Wyd. INTERAT 3. Dudek B. (2003).Zaburzenia po stresie traumatycznym. Gdańsk. GWP 4. Kubacka-Jasiecka D., Lipowska-Teutsch W.(1997) Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej. Kraków. Wyd. ALL V Promocja profilaktyka korekcja 9 30 (30W) Ćw. Podstawy i modele psychoterapii • • Relacja terapeuta-pacjent - budowanie kontaktu z pacjentem w terapii indywidualnej. Wstępna diagnoza pacjenta dla potrzeb terapii (diagnoza źródła i rodzaju zaburzeń, diagnoza motywacji pacjenta do podjęcia terapii). Zawarcie kontraktu terapeutycznego. Budowanie dialogu terapeutycznego w świetle koncepcji różnych szkół terapeutycznych • • • Podstawowe nurty i szkoły psychoterapeutyczne (terapia humanistyczno-egzystencjalna, terapia Gestalt, krótkoterminowa terapia strategiczna wg przedstawicieli szkoły z Palo Alto, terapia strategiczna M. Ericksona, terapia poznawczobehawioralna, terapia psychodynamiczna). Założenia i cele terapii. Ogólna charakterystyka pracy terapeuty w ujęciu różnych szkół terapeutycznych. Podstawowe techniki w pracy terapeutycznej w pracy z klientem indywidualnym - analiza wybranych technik pracy. Korekcja zaburzeń. Poznanie wybranych założeń teoretycznych dotyczących pracy terapeutycznej z indywidualnym pacjentem. Umiejętność oszacowania możliwości udzielenia pomocy terapeutycznej (wskazania i przeciwwskazania dla terapii). Analiza kierunków pracy terapeutycznej i technik w pracy z indywidualnym pacjentem. Przećwiczenie podstawowych umiejętności potrzebnych do pracy nad konkretnymi problemami w przebiegu terapii. 1. Grzesiuk, L., (red.) 2005). Psychoterapia: Teoria. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA. 2. Grzesiuk, L., (red.) (2006). Psychoterapia: Badania i szkolenie. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA. 3.. Grzesiuk, L., (red.) (2006). Psychoterapia: Praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA. 4. Haley J. (1995). Niezwykła terapia. Techniki terapeutyczne Miltona H. Ericksona. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk. 5. Kokoszka A. (1993). Podstawowe pojęcia psychoanalitycznej psychoterapii. (W:) A. Kokoszka, P. Drozdowski (red.), Wprowadzenie do psychoterapii. Kraków. Akademia Medyczna, 77-85. 6. Sills Ch., Fisch S., Lapworth P., (1999). Pomoc psychologiczna w ujciu Gestalt. Warszawa. Instytut Psychologii Zdrowia, PTP. 7. Tryjarska B. (1991). Terapia strategiczna. Podstawowe założenia i techniki terapeutyczne. (W:) M. Lis-Turlejska (red.) Nowe zjawiska w psychoterapii. Agencja Wyd. J. Santorski a. Co. Warszawa, s. 104113. 9 30 (30W) Lab. Pomoc psychologiczna małżeńska i rodzinna • • • • • • • • • • • Systemowe rozumienie rodziny – wybrane zagadnienia Charakterystyka par tworzących udane vs. nieudane związki Konflikty w małżeństwie a równowaga sił pomiędzy partnerami Konflikty małżeńskie i ich rozwiązywanie – bariery współpracy Przebieg procesu terapii małżeńskiej Konflikt rozwodowy i jego skutki – rozwód w perspektywie indywidualnej, diadycznej i rodzinnej Mediacje rodzinne jako metoda pomocy rodzinie uwikłanej w konflikty (ze szczególnym uwzględnieniem konfliktu rozwodowego) Proces mediacji rodzinnych – etapy i wybrane techniki pracy Profilaktyka i korekcja zaburzeń związanych z konfliktami małżeńskimi i rodzinnymi. Treningi umiejętności pomocne w rozwiązywaniu konfliktów małżeńskich i rodzinnych a profilaktyka Aspekty etyczne w procesie pomagania Poznanie wybranych założeń teoretycznych dotyczących pracy terapeutycznej i mediacyjnej z małżeństwami i rodzinami w uwikłanymi w konflikty. Umiejętność oszacowania możliwości udzielenia małżeństwu i rodzinie pomocy psychologicznej i mediacyjnej – wskazania i przeciwwskazania do terapii i mediacji rodzinnych. Przećwiczenie podstawowych umiejętności przydatnych w pracy z parami małżeńskimi i rodzinami. 1. Beisert, M., (2000). Rozwód. Proces radzenia sobie z kryzysem. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, s. 122-142. 2. Barbaro de, B., (red.) (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Collegium Medicum UJ, Kraków. 3. Crane, D. Russel, (2002). Podstawy terapii małżeństw. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. 4. Crosby J.F., (red.). Kiedy jedno chce odejść – terapia związków małżeńskich. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 5. Gottman, J.M., (2006). Siedem zasad udanego małżeństwa. Kraków: Wyd. U.J. 6. Goldenberg H., Goldenberg I., (2006) Terapia rodzin. Kraków: Wyd. U.J. 7. Huflejt-Łukasik, M., (2006). Problemy etyczne w psychoterapii. W: Grzesiuk, L., (red.), Psychoterapia: Badania i szkolenie. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA, roz. 27. 8. Przybyła- Basista, H. (2006). Mediacje rodzinne w konflikcie rozwodowym: Gotowość i opór małżonków a efektywność procesu mediacji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. 9. Wallerstein, J.S., Blakeslee, S., (2005). Rozwód, a co z dziećmi? Poznań: Zysk i Ska Wydawnictwo, Roz. 1 (20-35); Roz. 2 (s. 36-48), roz. 23 (257-265).