Transcript
KANADA (ang. i fr. Canada) Język urzędowy
angielski, francuski
Stolica
Ottawa
Ustrój polityczny
monarchia konstytucyjna
Głowa państwa
monarcha Elżbieta II
W jej imieniu
gubernator generalny David Lloyd Johnston
Szef rządu
premier Stephen Harper
Powierzchnia • całkowita
2. na świecie 9 976 140 km²
Liczba ludności (2009) • całkowita
38. na świecie ▲34 110 000[1]
Jednostka monetarna
1 dolar kanadyjski = 100 centów (CAD, $)
Konfederacja Kanady
1 lipca 1867
– państwo położone w Ameryce Północnej, rozciągające się od Oceanu Atlantyckiego na wschodzie do Oceanu Spokojnego na zachodzie i Oceanu Arktycznego na północy.
- Na południu i północnym zachodzie graniczy ze Stanami Zjednoczonymi, granice morskie: na północy z Danią (Grenlandia) i na wschodzie z Francją (wyspy Saint-Pierre i Miquelon). - Drugie państwo świata pod względem powierzchni (po Rosji). - Obszar obecnej Kanady zamieszkiwały od tysięcy lat ludy tubylcze (plemiona Indian i Inuitów). Rozpoczęte pod koniec XV w. brytyjskie i francuskie ekspedycje zbadały całe atlantyckie wybrzeże Kanady, co spowodowało stopniowe ich zasiedlenie przez brytyjskich i francuskich obywateli. W 1867 cztery kolonie wchodzące w skład Brytyjskiej Ameryki Północnej uchwaliły Konfederację Kanady i powołały do życia nowe państwo – Kanadę. - Stopniowy proces uniezależniania się od Wielkiej Brytanii osiągnął punkt kulminacyjny w 1982, gdy uchwalenie nowej Ustawy o Kanadzie zerwało ostatnie więzi zależności od parlamentu brytyjskiego. - Kanada do dziś pozostaje monarchią konstytucyjną, z Elżbietą II jako głową państwa i utrzymuje demokrację parlamentarną. - Kanada jest krajem dwujęzycznym i wielokulturowym, w którym na poziomie federalnym obowiązują dwa języki oficjalne: angielski i francuski (w ich kanadyjskich odmianach).
ETYMOLOGIA NAZWY
- Nazwa Kanada pochodzi od słowa kanata (lub kanada) oznaczającego w języku Irokezów i Huronów wieś lub osadę.
SYMBOLE PAŃSTWOWE - Narodowe symbole Kanady są zaczerpnięte z natury, historii oraz od rdzennych mieszkańców Kanady. Szczególnie znanym kanadyjskim symbolem jest liść klonu, który znajdował się na obecnej i poprzedniej fladze Kanady, na kanadyjskiej monecie i Herbie Kanady. - Innymi znanymi symbolami są bóbr, bernikla kanadyjska, nur lodowiec, Monarcha Kanady i Kanadyjska Królewska Policja Konna.
HERB KANADY
FLAGA PAŃSTWOWA - Oficjalnie stała się ona flagą narodową 15 lutego 1965 roku. Dzień ten obchodzony jest jako Dzień Kanadyjskiej Flagi.
HYMN NARODOWY - Pieśń O Canada została skomponowana w 1880. Sto lat później, 1 lipca 1980 r. pieśń O Canada została hymnem narodowym.
GEOGRAFIA Kanada zajmuje większą część północnej Ameryki Północnej, sąsiadując ze Stanami Zjednoczonymi na południu i na północnym zachodzie (Alaska). Od zachodu oblewa ją Ocean Spokojny, od wschodu Ocean Atlantycki, a od północy Ocean Arktyczny. Biorąc pod uwagę całe terytorium Kanady (9 976 140 km²), jest ona drugim co do wielkości państwem świata (po Rosji) i największym na kontynencie (41% powierzchni). Wliczając jedynie tereny lądowe (9 093 507 km²) kraj zajmuje czwarte miejsce (wyprzedzają ją Rosja, Chiny i Stany Zjednoczone).
UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI
Mapa obrazująca ukształtowanie terenu Kanady
Wybrzeża północne są przeważnie niskie i posiadają wiele zatok i półwyspów. Do najznaczniejszych zatok należą Zatoka Hudsona, Ungava, Coronation i Mackenzie. Kanadyjska Arktyka obejmuje szereg wysp skupionych w Archipelagu Arktycznym. Największymi wyspami tego archipelagu są Ziemia Baffina, Ellesmere’a, WiktoriI, Banksa i Wyspy Królowej Elżbiety. Większą część kontynentalnej Kanady tworzy tzw. Tarcza Kanadyjska. Obejmuje ona także większą część Archipelagu Arktycznego. Tarcza Kanadyjska jest prekambryjskim tworem geologicznym, tworzącym rozległy płaskowyż o wysokości od 300 do 1100 m n.p.m. Na południe od Tarczy Kanadyjskiej leży Kraina Wielkich Jezior Północnoamerykańskich, Nizina Laurentańska (Nizina Rzeki św. Wawrzyńca) oraz Appalachy Kanadyjskie. Od zachodu Tarczę Kanadyjską otacza pas Równin Wewnętrznych. Ich północną częścią jest Nizina Rzeki MacKenzie. Na zachód od równin leży pasmo Kordylierów Kanadyjskich, które tworzą dwa główne pasma – kanadyjskie i Góry Nadbrzeżne oraz szereg pomniejszych. Oddzielnym masywem jest pasmo górskie – Góry Św. Eliasza, w których położony jest najwyższy szczyt Kanady Mount Logan (5959 m n.p.m.).
Tarcza Kanadyjska
WODY Obszar Kanady, z wyjątkiem części Wielkich Równin oraz najwyżej położonych pasm górskich, jest bardzo bogaty w wody śródlądowe. Większość powierzchni Kanady leży w zlewisku wodnym Oceanu Arktycznego. Obejmuje on wszystkie rzeki uchodzące do samego oceanu, jak i jego licznych zatok. Do największych z nich należą: MacKenzie, Nelson i Saskatchewan. Do największych słodkowodnych zbiorników tego obszaru należą Wielkie Jezioro Niedźwiedzie, Wielkie Jezioro Niewolnicze, Jezioro Athabaska, Jezioro Reniferowe, Jezioro Winnipeg. Zlewisko Oceanu Atlantyckiego obejmuje południowo-wschodnią część kraju oraz wschodnią część Labradoru. Do największych rzek należą: Rzeka Świętego Wawrzyńca i Ottawa. Do największych słodkowodnych zbiorników wodnych należą Wielkie Jeziora Ameryki Północnej, Jezioro Simcoe, Jezioro Nipigon, Jezioro Świętego Jana. Zlewisko Oceanu Spokojnego obejmuje wąski pas na zachód od Gór Skalistych. Najznaczniejszymi są rzeki Fraser i Jukon. Geograficzną niezwykłością jest położone w Górach Skalistych pole lodowcowe Columbia Icefield, które jest zlewiskiem wodnym trzech oceanów: Atlantyckiego, Spokojnego i Arktycznego.
Wodospad Niagara podświetlony nocą
KLIMAT Klimat w Kanadzie jest zróżnicowany i zależy od szerokości geograficznej. Na północy Kanady występuje klimat subpolarny i polarny. W centrum kraju występuje klimat kontynentalny chłodny, natomiast na południu jest on umiarkowany ciepły. W rejonie Gór Kordylierów spotkamy się z klimatem górskim.
FLORA - W szacie roślinnej Kanady dominuje typowa dla strefy klimatów umiarkowanych chłodnych formacja roślinna, czyli lasy iglaste (tajga). Charakteryzuje się ona przewagą drzew iglastych takich jak świerki, jodły, sosny i modrzewie. Mniejsze znaczenie mają drzewa liściaste (brzozy, olsze, wierzby i topole) oraz krzewinki z rodziny wrzosowatych (np. borówki) oraz mchy i porosty. Kanadyjska tajga jest ogromnym i zwartym ekosystemem. Ponadto w kanadyjskich lasach wschodnich możemy odnaleźć gatunki typowe bardziej dla południowych klimatów np. kłęk kanadyjski, magnolie, dęby i platany.
Jeden z najpopularniejszych gatunków drzew w Kanadzie – modrzew
FAUNA Wielce zróżnicowana fauna Kanady złożona jest z wielu ekosystemów, począwszy od wilgotnych lasów nabrzeżnej Kolumbii Brytyjskiej poprzez suche, wyżynne prerie Zachodniej Kanady po tundrę i obszary polarno-arktyczne Północnej Kanady. Duża powierzchnia lądowa oraz małe zagęszczenie ludności stwarza doskonałe warunki dla siedlisk wielu gatunków zwierząt, szczególnie dużych ssaków, zarówno takich jak niedźwiedzie Grizli i Brunatny czy niedźwiedź polarny na północy lub występujących pospolicie, często ze zlokalizowanym zagęszczeniem (karibu na pograniczu z amerykańską Alaską, łosie na atlantyckiej wyspie Nowa Fundlandia, orki w przybrzeżnych południowych wodach kanadyjskiego Pacyfiku).
HISTORIA - Tubylcza tradycja utrzymuje, że rdzenne ludy Kanady zamieszkiwały poszczególne części kraju od początku historii. Pierwszymi przybyszami z Europy byli Wikingowie, którzy osiedlili się na krótko około roku 1000. - Kolejnymi Europejczykami, którzy badali atlantyckie wybrzeże Kanady, byli: John Cabot w 1497 r. – w imieniu Anglii oraz Jacques Cartier w 1534 r. – w imieniu Francji. - Francuski podróżnik Samuel de Champlain przybył tu w roku 1603, zakładając pierwsze stałe osiedla europejskie w Port Royal w 1605 r. i Québecu w 1608 r. - Około 1610 r. Anglia założyła placówki rybackie na Nowej Fundlandii, i skolonizowała Trzynaście kolonii na południu. W latach 1689–1763 toczyła się seria czterech kolonialnych wojen Anglików z Indianami i Francuzami. Na mocy pokoju z Utrechtu w 1713 r. pod panowanie Brytyjczyków dostał się półwysep Nowa Szkocja, a kończący wojnę siedmioletnią pokój paryski z 1763 r. scedował na rzecz Brytyjczyków północną część Nowej FrancjI.
Śmierć generała Wolfe'a podczas bitwy na Równinie Abrahama w Quebecu w 1759 r., podczas brytyjskiej wojny z Indianami i Francuzami
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY - Kanada jest federacją dziesięciu prowincji i trzech terytoriów. - Prowincje to: Alberta, Kolumbia Brytyjska, Manitoba, Nowy Brunszwik, Nowa Fundlandia i Labrador, Nowa Szkocja, Ontario, Wyspa Księcia Edwarda, Quebec i Saskatchewan. - Terytoria to Nunavut, Terytoria Północno-Zachodnie i Jukon. Każda z wyżej wymienionych jednostek ma swoje oficjalne symbole oraz motto.
JĘZYKI Kanada posiada dwa języki oficjalne: angielski i francuski. Oba języki mają równy status w sądach federalnych, Parlamencie, oraz innych instytucjach federalnych. Tam gdzie istnieje wystarczające zapotrzebowanie, mieszkańcy mają prawo do otrzymywania wszelkich usług związanych z rządem w języku angielskim bądź francuskim. W Kanadzie dominujący język angielski jest formą pośrednią między brytyjską a amerykańską Angielszczyzną. Pisownia jest zasadniczo brytyjska, np. rzeczownik kolor lub środek zapisywany jest tak jak w brytyjskim angielskim colour i centre a nie color czy center jak w amerykańskim. Występuje tu jednak szereg regionalnych akcentów, lecz są bardziej one zbliżone do akcentów amerykańskich z sąsiednich rejonów.
POLITYKA USTRÓJ POLITYCZNY - Kanada jest monarchią konstytucyjną, a głową państwa, Królową Kanady, jest Elżbieta II. - Jest też demokracją parlamentarną z federalnym systemem rządów parlamentarnych i silnymi tradycjami demokratycznymi.
Królowa Kanady: Elżbieta II
PARLAMENT - Parlament Kanady składa się z Królowej i dwóch izb: wybieralnej Izby Gmin i mianowanego Senatu. Członków Izby Gmin wybiera się zgodnie z ordynacją większościową w okręgach wyborczych; wybory powszechne ogłasza gubernator generalny za radą premiera.
Siedziba parlamentu Kanady w Ottawie
- Gubernatorem generalnym Kanady od 1 października 2010 jest David Lloyd Johnston, a premierem od 6 lutego 2006 jest lider Partii Konserwatywnej Kanady, Stephen Harper.
FINANSE Walutą kraju jest dolar kanadyjski (Canadian Dollar / Dollar canadien, symbol – CAD lub CAN $). Jeden dolar kanadyjski dzieli się na sto centów kanadyjskich.
PRZEMYSŁ Najbardziej na świecie rozwinięty przemysł drzewny i celulozowo-papierniczy. Kanada posiada wysoko rozwinięty przemysł samochodowy. Dobrze rozwinięty jest przemysł taboru kolejowego, chemiczny, elektrotechniczny, maszynowy, spożywczy.
Handel futrami – najważniejsza gałąź kanadyjskiej gospodarki do początku XIX wieku
OŚWIATA Szkoły podstawowe W angielskim nazywane elementary school lub primary school. Nauka zaczyna się w wieku czterech lat od tak zwanej junior kindergarten by ją kontynuować w senior kindergarten. W tych dwóch klasach dzieci uczą się alfabetu, liczb oraz zasad zachowania w grupie. Prawdziwa nauka rozpoczyna się w klasie pierwszej i trwa osiem lat. W tym czasie uczniowie zdobywają podstawowe wiadomości ze wszystkich dziedzin nauczania.
Szkoły średnie W Kanadzie nie istnieje szkolnictwo zawodowe na poziomie średnim. Wszystkie szkoły średnie mają profil ogólnokształcący. Szkoła średnia trwa cztery lata. W niektórych prowincjach istnieje dodatkowy piąty rok
dla uczniów chcących kontynuować naukę na uniwersytetach. Edukacja średnia nie kończy się żadnym egzaminem końcowym. Natomiast każdy przedmiot kończy się zaliczeniem. Ocena z takiego zaliczenia, która jest wypadkową ocen z prac domowych i standardowych testów, ma charakter procentowy. Sumaryczna ocena ucznia także wyrażana jest w procentach i jest średnią z wszystkich ocen cząstkowych.
LITERATURA - Do pisarzy kanadyjskich, którzy zdobyli międzynarodowy rozgłos, należą m.in.: Lucy Maud Montgomery – autorka słynnego cyklu powieści o Ani z Zielonego Wzgórza (Anne of Green Gable).
SPORT - Najpopularniejszymi sportami Kanady są hokej na lodzie (dyscyplina zimowa) i lacrosse (dyscyplina letnia). Narodową dyscypliną jest hokej, który gromadzi najwięcej widzów w kraju. Hokej jest także najpopularniejszym sportem uprawianym przez około 1 650 000 obywateli (2004 r.)[80]. Aż siedem największych kanadyjskich posiada swoje zespoły w NHL (ang. National Hockey League), w której Kanadyjczycy stanowią ponad połowę wszystkich zawodników. - Po hokeju innymi popularnymi widowiskami sportowymi są curling i futbol kanadyjski.
RELIGIA Zróżnicowanie religijne wśród Kanadyjczyków jest znaczne. Według spisu ludnościw 2001 roku 77,1% Kanadyjczyków było chrześcijanami. Spośród nich katolicy byli w tej grupie najliczniejsi i stanowili 43,6% ogółu Kanadyjczyków. Najliczniejszym wyznaniem protestanckim był Zjednoczony Kościół Kanady.
SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ: http://testy.afd.pl/test/17/test-wiedzy-o-kanadzie http://testwiedzy.pl/game/23538.html
