Transcript
Kamieniarstwo
fot. archiwum
STEGOS – Słownik terminów geologicznych dla skalników część 22
Diagnostyczne minerały – diagram spękań Diagnostyczne minerały – minerały wskaźnikowe, dostarczające informacji na temat rodzaju danej skały (np. kwarc i oliwin, charakterystyczne odpowiednio dla kwaśnych i zasadowych skał () magmowych) lub warunków, w jakich powstawała; w przypadku skał () metamorficznych d.m. mogą informować o rodzaju skały wyjściowej (sprzed metamorfozy – np. diopsyd czy wollastonit w zmetamorfizowanych skałach węglanowych) albo o wysokości ciśnienia i temperatury, w jakich zachodził metamorfizm (np. granaty – typowe dla przemian skrajnie wysokociśnieniowych i wysokotemperaturowych); również w środowiskach osadowych niektóre minerały informują o warunkach powstania skał (np. glaukonit w płytkich morzach, halit w wysychających zbiornikach tego rodzaju). Diagram spękań – szeroko przyjęte, choć nieprecyzyjne, określenie powszechnie stosowanego w środowisku geologicznym (np. geologiczne dokumentacje złóż) wykresu obrazującego orientację przestrzenną powierzchni spękań, ale także (mimo wprowadzającej w błąd nazwy) wszystkich innych powierzchni geologicznych oraz struktur linijnych (warstwowanie, powierzchnie uskoków, osie fałdów itd.); w prosty i przejrzysty sposób ukazuje orientację tych struktur: kierunek i kąt, pod jakim zapadają; umożliwia badanie zależności kątowych np. pomiędzy różnymi kierunkami spękań – ma to niekiedy fundamentalne znaczenie m.in. przy planowaniu kierunku postępu robót górniczych. Paweł P. Zagożdżon, Katarzyna D. Zagożdzon
108 NK 50 (7/2010)
rys. archiwum autora
Kashmir White – wspaniały przykład wysokociśnieniowego granulitu z licznymi granatami
Wyobraźmy sobie złoże granitu cięte trzema kierunkami spękań: pionowym, o biegu zbliżonym do NW–SE (na rysunku – czerwony), bardzo stromym, niemal prostopadłym do poprzedniego (niebieski) oraz prawie poziomym (zielony) (rys. A); orientacja każdej płaszczyzny ukazywana jest na d. za pomocą orientacji normalnej (prostej prostopadłej do płaszczyzny); jak jednak konstruuje się d.s. – załóżmy że nasz diagram został przykryty przezroczystą półsferą (rys. B), każdą normalną zaczepiamy w środku d., prosta ta w jakimś punkcie przebija wyimaginowaną półsferę, a pionowy rzut tego punktu przebicia staje się już tzw. punktem projekcyjnym na powierzchni diagramu – dzięki temu dwie dane dotyczące płaszczyzny (kierunek i kąt zapadania) ukazywane są za pomocą położenia jednego punktu; gdy prezentujemy niewielką ilość wyników, stosowany jest tzw. d. punktowy (rys. C), natomiast gdy istnieje konieczność zobrazowania na jednym diagramie dużej ilości (np. setek) wyników – wykorzystuje się diagram konturowy (D), na którym poszczególne linie ograniczają obszary o takim samym zagęszczeniu punktów projekcyjnych na jednostkę powierzchni diagramu; podsumowując: w przypadku struktur płaskich punkt projekcyjny położony w środku diagramu odpowiada powierzchni poziomej, powierzchnie pionowe obrazowane są przez punkty leżące na obwodzie diagramu, a więc – im dalej od środka diagramu położony jest punkt projekcyjny, tym bardziej stromej powierzchni odpowiada.
www.RynekKamienia.pl
