Transcript
Streszczenie pracy doktorskiej: Kryteria remisji a ocena poprawy i funkcjonowania chorych na schizofrenię pozostających w psychiatrycznej opiece ambulatoryjnej. Magdalena Tyszkowska Promotor: prof. dr hab. med. Marek Jarema Słowa kluczowe: przebieg i rokowanie w schizofrenii, remisja w schizofrenii, kryteria remisji RSWG, powrót do zdrowia, zdrowienie, psychiatryczna opieka ambulatoryjna Wstęp. W ostatnich latach, w obliczu pojawiających się coraz liczniejszych dowodów na możliwość uzyskania przez chorych na schizofrenię długotrwałej remisji lub powrotu do zdrowia, zainteresowanie badaczy procesem zdrowienia w schizofrenii znacznie wzrosło. W 2005 roku z inicjatywy RSWG (Remission in Schizophrenia Working Group) powstały standaryzowane kryteria remisji objawowej w schizofrenii. W codziennej praktyce klinicznej rozpoznania remisji w schizofrenii, stawiane są najczęściej bez odnoszenia się do ustalonych kryteriów. Cel pracy. Celem przeprowadzonego badania była ocena kryteriów remisji objawowej według RSWG w populacji chorych na schizofrenię uznanych za będących w stanie stabilnej poprawy lub remisji, pozostających od co najmniej 6 miesięcy w psychiatrycznej opiece ambulatoryjnej. Badano różnice pomiędzy grupami chorych spełniających kryteria remisji i chorych niespełniających kryteriów według RSWG pod względem nasilenia objawów chorobowych, poziomu funkcjonowania społecznego, jakości życia i postawy pacjentów wobec leczenia. Oceniano również związek między spełnianiem kryteriów remisji objawowej a pozostałymi zmiennymi klinicznymi, wybranymi parametrami przebiegu choroby i czynnikami socjodemograficznymi. W grupie pacjentów spełniających kryteria remisji, poddano ocenie wzajemne zależności między badanymi zmiennymi. Metoda i wyniki. Grupę badaną stanowiło 105 osób, w tym 90% z rozpoznaniem schizofrenii i 10% zaburzenia schizoafektywnego, których stan kliniczny i funkcjonowanie zostały zbadane jednokrotnie. Dane socjodemograficzne oraz dotyczące przebiegu choroby zbierano podczas wywiadu oraz na podstawie dokumentacji lekarskiej i gromadzono za pomocą skonstruowanego na potrzeby badania Inwentarza Danych. W badaniu psychiatrycznym posługiwano się skalą PANSS (nasilenie objawów schizofrenii, spełnianie kryteriów remisji objawowej według RSWG), skalą SOFAS (poziom funkcjonowania), skalą CDSS (objawy depresyjne w schizofrenii), skalą Q (subiektywna jakość życia) i kwestionariuszem DAI10 (postawa pacjenta wobec farmakoterapii). W wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono, że 71% pacjentów spełnia kryteria remisji objawowej według RSWG. Wykazano występowanie wielu różnic w badanych zmiennych między grupami pacjentów spełniających (RR) i niespełniających (NR) kryteriów remisji RSWG. 1
Wnioski. 1/ większość chorych na schizofrenię w grupie badanej spełniała kryteria remisji objawowej według RSWG (71%). 2/ Pacjenci, którzy spełniali kryteria remisji objawowej mieli mniejsze nasilenie objawów chorobowych, lepiej funkcjonowali społecznie oraz zgłaszali lepszą subiektywną jakość życia. Postawa pacjenta wobec leczenia nie różniła się między grupami. Wśród czynników związanych z przebiegiem choroby, czas trwania choroby był krótszy u pacjentów w remisji objawowej w porównaniu do pacjentów niebędących w remisji. Grupy nie różniły się istotnie pod względem wieku w chwili zachorowania, liczby hospitalizacji, czasu od wypisu, wsparcia otrzymywanego od rodziny. 3/Stwierdzono występowanie zależności między spełnianiem kryteriów remisji objawowej RSWG a mniejszym ogólnym nasileniem objawów schizofrenii, mniejszym nasileniem objawów depresyjnych, lepszym poziomem funkcjonowania społeczno-zawodowego, lepszą subiektywną jakością życia oraz posiadaniem planów na przyszłość, posiadaniem partnera życiowego, wsparciem społecznym otrzymywanym spoza rodziny. Nie wykazano zależności między spełnianiem kryteriów remisji objawowej a postawą pacjenta wobec leczenia. 4/ W grupie pacjentów spełniających kryteria remisji objawowej nie wykazano zależności między poziomem funkcjonowania społecznego a subiektywną jakością życia oraz postawą chorego wobec leczenia. - Lepszy poziom funkcjonowania społecznego korelował z mniejszym ogólnym nasileniem objawów schizofrenii i mniejszym nasileniem objawów depresyjnych oraz otrzymywanym wsparciem społecznym spoza rodziny. Nie wykazano zależności między poziomem funkcjonowania a wiekiem pacjenta, wiekiem w chwili zachorowania, czasem od wypisu, liczbą hospitalizacji, czasem trwania choroby i wsparciem otrzymywanym od rodziny. - Lepsza subiektywna jakość życia korelowała z mniejszym nasileniem objawów schizofrenii, mniejszym nasileniem objawów depresyjnych oraz korzystniejszą postawą pacjenta wobec leczenia. - Korzystniejsza postawa chorego wobec leczenia dodatkowo korelowała z mniejszym nasileniem objawów depresyjnych i dłuższym czasem trwania choroby. Podsumowanie. Kryteria remisji w schizofrenii według RSWG dotyczą objawów. Panuje powszechna opinia, że remisja, jako etap powrotu do zdrowia w schizofrenii, powinna być postrzegana szerzej, poza poprawę w samych objawach. Wykazane zależności, między funkcjonowaniem i subiektywną jakością życia a remisją objawową, potwierdzają wielowymiarowy charakter powrotu do zdrowia w schizofrenii. Dokładniejsza ocena stanu klinicznego i funkcjonowania chorych w remisji objawowej pozwala poznać ich potrzeby i zaplanować indywidualnie dobrane, kompleksowe interwencje terapeutyczne wspomagające zdrowienie w schizofrenii, otwiera drogę na dalszą poprawę - powrót do zdrowia.
2
ABSTRACT „Remission criteria for schizophrenia - the evaluation of clinical improvement
and social functioning in schizophrenic out-patients. Magdalena Tyszkowska Mentor: prof. dr hab. med. Marek Jarema
Keywords: outcome, prognosis in schizophrenia, remission in schizophrenia, remission criteria RSWG, symptomatic and functional remission, quality of life, well-being in schizophrenia, recovery, cure, out-patient. Introduction. Last decade a growing number of clinical data on remission and recovery in patients with schizophrenia has been provided. In 2005 RSWG (Remission in Schizophrenia Working Group) developed and published symptomatic remission criteria in schizophrenia. Usually, in clinical practice the term „remission” in schizophrenia is widely used in general meaning based on clinical impression rather than strictly defined criteria. Therefore remission in schizophrenia can mean patients within wide range of mental status and social functioning. The aim of the study was firstly to evaluate the remission criteria for schizophrenia in schizophrenic out-patients regarded as “in remission” or “stable, significantly improved” and to assess the frequency of symptomatic remission according to RSWG criteria in the study group. Secondary, to compare patients’ groups: remitters (RSWG) and non-remitters, in relation to core symptoms intensity, the level of social functioning, subjective QOL, the attitude towards pharmacotherapy and sociodemographic variables. Thirdly, to investigate the mutual associations between the fulfillment of the remission criteria for schizophrenia, the level of social functioning, quality of life and patients’ attitude towards pharmacotherapy in remitters group. Method. Patients with schizophrenia or schizoaffective disorder treated from at least last 6 months in out-patient settings were examined. They were regarded as in “remission” or in “stable, significant improvement” by their psychiatrists. Their mental clinical status and social functioning were assessed once during routine psychiatric examination using: structured interview (Inventory), RSWG symptomatic remission criteria, Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS), the Calgary Depression Scale for Schizophrenia (CDSS), the Social and Occupational Functioning Assessment Scale (SOFAS), Quality of Life Questionnaire (Q), Drug Attitude Inventory (DAI-10). Results. The study group (n=105) included in 90% patients with schizophrenia and in 10% with schizoaffective disorder. Mean age was 36,7(±11,0) years, mean disease duration 12,8 (±9,7) years. Within the study group, 71% of subjects met symptomatic remission criteria according to RSWG. Plenty of significant differences were found between Remitters and Non-Remitters groups in terms of measured variables. Conclusions. 1/ Among out-patients suffering from schizophrenia regarded as „in remission” or significant clinically improved and stable, the majority of patients met the symptomatic remission criteria according to RSWG (71%). 3
2 / Patients, who met remission criteria, had significantly less severe symptoms of schizophrenia, higher level of functioning, reported better quality of life comparing with non- remitters group. There was no significant difference in patients’ attitude towards pharmacotherapy. There was no difference between groups also in hospitalisation rate, age of onset, support gained from family. In Remitters, disease duration was shorter. 3/ There were found out the association between fulfillment remission criteria and less severe schizophrenia symptoms, less intensity of depressive symptoms, better social functioning, better quality of life, having plans, having a life partner and social support achieving beyond family. 4/ In patients, who met remission criteria, there was no association neither between patients’ level of social functioning and reported subjective quality of life, nor between functioning and the attitude towards pharmacotherapy in Remitters’ group. Patients’ better level of functioning was associated with less severe symptoms of schizophrenia, less severe depressive symptoms and social support gained beyond family. Better quality of life correlated with less severe symptoms of schizophrenia and less severe depressive symptoms and better patient’s attitude towards pharmacotherapy. Additionally better patient’s attitude towards drug was associated to less severe depressive symptoms and longer duration of disease. Summary. Remission criteria in schizophrenia according to RSWG are devoted to symptoms only. According to common opinion, remission as a step to recovery should be seen broadly, behind improvement in symptoms. In this study the associations among the level of social functioning, subjective quality of life and fulfillment of remission criteria were proven. It confirms the multidimensional character of recovery process in schizophrenia. More distinct evaluation of clinical status and functioning of patients with schizophrenia in symptomatic remission can find out their needs and plan personal, complex therapeutic intervention supporting recovery in schizophrenia, lead to further improvement.
4
