Dolistne Dokarmianie Buraków Cukrowych

Transcript

Nawożenie Podstawowym kryterium doboru nawozu powinna być proporcja składników pokarmowych dostosowana do zasobności gleb w składniki pokarmowe, zawartość rozpuszczalnego w wodzie fosforu, łatwo dostępnego dla roślin. Na glebach ubogich w magnez i siarkę, warto dobierać takie nawozy, które będą zawierały Procentowy udział gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartości przystakże te składniwajalnego potasu (Źródło: IUNG, P. Ochal) ki. W przypadku buraków bardzo w czerwcu. Obecnie na rynku jest bardzo istotnym dodatkiem do nawozów wieloduży wybór nawozów wieloskładnikoskładnikowych są bor i mangan, nawet wych Amofoski, Polifoski, YARA Mila. niewielkie zawartości tych mikroskładni- ków w nawozach pod buraki podnoszą ich wartość i efektywność nawożenia. Znając dokładną zasobność gleb w składniki pokarmowe nawożenie można oprzeć także na nawozach pojedynczych tj. sól potasowa, Korn Kali (doskonałe źródło sodu), superfosfat, fosforan amonu. Podsumowanie Mimo, że potas jest najważniejszym składnikiem pokarmowym dla buraków cukrowych, pobieranym w największych ilościach, nie można tematu nawożenia potasem traktować indywidualnie w oderwaniu od nawożenia pozostałymi składnikami pokarmowymi. Aby zastosowany potas był w pełni efektywnie wykorzystany należy zapewnić dobry start buraków czyli zastosować nawożenie startowe razem z siewem nasion i zapewnić we wczesnych fazach rozwojowych dobre zaopatrzenie buraków w azot oraz magnez i mikroelementy, szczególnie bor i mangan. Dolistne dokarmianie buraków cukrowych dr Witold Szczepaniak1, dr Arkadiusz Wojciechowski2 W prawidłowej strategii nawożenia buraków cukrowych rolnik musi przede wszystkim kontrolować plonotwórcze działanie azotu, gdyż jak powszechnie wiadomo jest to główny składnik plonotwórczy, przy czym jego nadmiar niekorzystnie wpływa na jakość technologiczną korzeni. Kontrola ta w pierwszej kolejności polega na eliminacji, tzw. czynników „minimum”, tj. regulacji odczynu gleby oraz jej zasobności w przyswajalny fosfor i potas, a następnie na optymalizacji nawożenia azotem poprzez: – racjonalne ustalenie dawki nawozowej azotu; – zwiększenie pobierania i efektywności plonotwórczej pobranego azotu poprzez: . bilansowanie azotu składnikami drugoplanowymi (S, Mg, Na); . profilaktyczne stosowanie mikro- elementów (w pierwszej kolejności B następnie Mn i Zn, a w razie ko- nieczności także Cu i Fe – Tab. 1). Trzeba wiedzieć, że buraki cukrowe zaliczają się do roślin o dużych potrzebach pokarmowych (Tab. 2). W praktyce, aby pokryć te potrzeby nie można pominąć dokarmiania dolistnego, które jak wynika z przeprowadzonych badań jest plonotwórczo bardziej efektywne niż nawożenie doglebowe. Przy czym trzeba mieć na uwadze fakt, że przez liście można pokryć tylko część potrzeb pokarmowych, a większość potrzebnych składników roślina powinna pobrać z gleby. Wynika to z faktu, że dokarmianie dolistne musi być Tab. 1. Wrażliwość buraków cukrowych na niedobór mikroskładników (Grzebisz 2009) Tab. 2. Przybliżone pobranie składników pokarmowych przez buraki cukrowe Mikroelementy Średnie pobranie jednostkowe makroelementów, w kg/1 tonę korzeni + liście Fe Mn Zn Cu B 2 3 3 2 4 Stopnie wrażliwości: 1 bardzo niska; 2 mała (niedobory ujawniają się rzadko); 3 umiarkowanie duża (roślina wyraźnie reaguje na niedobór danego składnika, lecz objawy zwykle są utajone); 4 duży (roślina bardzo silnie reaguje na niedobór składnika, widoczne są objawy niedoboru) 3/2013 BURAK CUKROWY N P 2O 5 K 2O Mg S 4,0 1,8 6,5 0,8 0,8 Średnie pobranie jednostkowe mikroelementów, w g/1 tonę korzeni + liście Fe 25,0–35,0 B Mn Zn Cu 8,0–12,0 6,0–10,0 4,0–8,0 0,8–1,6 13 14 Nawożenie wykonane roztworem o niskim stężeniu (mała ilość składnika rozpuszczona w cieczy roboczej opryskiwacza), gdyż w innym przypadku zwykle dochodzi do uszkodzenia rośliny i/lub znacząco spada stopień wykorzystania stosowanych składników (pobranie przez liście). Zatem wyklucza to stosowanie większych dawek w sposób jednorazowy. Stąd też w praktyce stosując dokarmianie dolistne można pokryć całość zapotrzebowania buraków na mikroelementy. Niezależnie od zastosowanej dawki rośliny pobierają mikroskładniki również z gleby, która powinna się charakteryzować co najmniej ich średnią zasobnością. Ma to szczególne znaczenie w początkowym okresie wzrostu, gdy buraki mają jeszcze słabo rozwinięty aparat asymilacyjny. Natomiast nawożeniem dolistnym tylko częściowo można uzupełnić makroelementy (z makroelementów najczęściej buraki dolistnie dokarmia się magnezem i siarką, następnie azotem, natomiast rzadziej fosforem i potasem). Dokarmianie dolistne jest szczególnie ważne w roku obecnym, w którym to w wyniku przedłużającej się zimy buraki cukrowe w większości gospodarstw zasiano ze znacznym opóźnieniem w stosunku do lat ubiegłych. A trzeba wiedzieć, że wczesny termin siewu pozwala na wydłużenie okresu wegetacji, co ma korzystny wpływ na potencjał plonotwórczy roślin. Zatem w zaistniałej sytuacji bardzo ważne jest aby rośliny od samego początku wegetacji miały optymalne warunki wzrostu (w tym żywieniowe), tak by choć częściowo mogły nadrobić „stracony” czas. W praktyce wspomaganie roślin przez liście ma pomóc systemowi korzeniowemu w dostarczaniu składników pokarmowych, co powinno skutkować szybkim tempem wzrostu (oczywiście niebagatelne znaczenie mają również warunki pogodowe). Ważne jest aby rośliny jak najszybciej zakryły międzyrzędzia, co z jednej strony korzystnie wpływa na gospodarkę wodną w łanie, a z drugiej wydłuża okres intensywnego wzrostu roślin, a co się z tym wiąże pozwala na uzyskanie wyższych plonów. Magnez i siarka Dokarmianie dolistne magnezem i siarką zwykle przeprowadza się przy użyciu siarczanu magnezu. Przykładowo w 2-krotnym zabiegu dolistnego stosowa- nia siedmiowodnego siarczanu magnezu, który w uprawie buraków cukrowych stosuje się najczęściej w postaci 5 % roztworu, tj. rozpuszcza się 5 kg nawozu w 100 litrach wody po zastosowaniu 200–300 litrów cieczy roboczej na hektar wproRys. 1. Charakterystyczne objawy niedoboru magnezu wadza się 3,2–4,8 kg MgO i 2,6–3,9 ków pokarmowych z gleby na skutek niekg S. Zatem, jak widać stanowi to jedydoboru wody w glebie to wskazane jest nie niewielką część zapotrzebowania przeprowadzenie dokarmiania dolistneburaków na te składniki. Stąd też trudgo na początku suszy (wcześnie rano lub no traktować dokarmianie dolistne tymi wieczorem przy pełnym turgorze roślin), składnikami, jako nawożenie podstawoa nie czekanie aż się ona pogłębi. Gdyż we, co w praktyce często niestety jest dokarmianie dolistne przeprowadzone w normą. Powinno ono stanowić jedynie pełni suszy zwykle skutkuje efektem oduzupełnienie nawożenia doglebowewrotnym od zamierzonego. go. Tym nie mniej warto wiedzieć, że w świetle ostatnich badań nawet w stanoAzot wiskach potencjalnie zasobnych w magnez i siarkę dolistne dokarmianie tymi Kolejnym makroelementem, którym składnikami wysoko plonujących roślin nawozi się buraki cukrowe jest azot. o dużych wymaganiach, w tym buraków Spośród nawozów azotowych do donależy traktować jako obowiązkowe. W listnego dokarmiania roślin uprawnych następstwie tego zabiegu uzyskuje się zanadaje się przede wszystkim wodny rozrówno wzrost plonu korzeni, jak i cukru. twór mocznika (można również stosoOptymalny termin wykonania zabiegu w wać już gotowe płynne nawozy azotowe burakach przypada od 3–6 par liści do 2 lub wieloskładnikowe, które są produtygodni po zwarciu rzędów. Przy czym w kowane najczęściej na bazie mocznika, a praktyce pierwszy zabieg zwykle wykoktórych na rynku znajduje się cała gama) nuje się w fazie 3–4 par liści właściwych, ponieważ stosowanie roztworów innych a drugi 2 tygodnie później. Jednoczenawozów azotowych zwykle powoduje śnie trzeba mieć świadomość, że stosupoparzenie liści. Również wodny rozjąc składniki przez liście w czasie, gdy twór mocznika musi mieć odpowiednią już wystąpiły objawy niedoboru można koncentrację, gdyż zbyt duże stężenie przynajmniej częściowo ograniczyć nemoże także powodować poparzenie ligatywne skutki braku magnezu czy siarści. Przyjmuje się, że w optymalnych ki. Charakterystyczne objawy niedoboru warunkach pogodowych buraki można magnezu występują zawsze na starszych dokarmiać wodnym roztworem moczliściach i odznaczają się tym, że blaszka nika o stężeniu 10–12 % (na 100 litrów liściowa żółknie, a nerwy pozostają ziecieczy roboczej rozpuszcza się 10–12 kg lone (Rys. 1). nawozu). Jednakże w warunkach mniej Natomiast niedobory siarki często są sprzyjających, tj. w czasie suchej pogody, zbliżone do objawów niedoboru magneprzy silnym nasłonecznieniu i niskiej zu (w pierwszym etapie liście są jasnowilgotności powietrza stężenie to już zielone, następnie żółkną), przy czym może powodować poparzenia. Dlatego zawsze w pierwszej kolejności występują w praktyce zaleca się stosowanie 5–6 na młodszych liściach, gdyż składnik ten % roztworu mocznika, najlepiej w posłabo przemieszcza się wewnątrz rośliny. chmurne dni o dużej wilgotności powieW przypadku, gdy objawy niedoboru wytrza oraz przy pełnym turgorze tkanek nikają z ograniczenia pobierania składniBURAK CUKROWY 3/2013 Nawożenie liści (warunki podobne jak w przypadku dokarmiania magnezem i siarką). Najlepsze warunki do wykonania tego zabiegu występują bardzo wcześnie rano lub po południu, a nawet wieczorem. Podobnie, jak w przypadku magnezu dolistne dokarmianie azotem należy przeprowadzić od 3–6 par liści do 2 tygodni po zwarciu rzędów. W tym okresie można wykonać kilka zabiegów w około 10 dniowych odstępach, przy czym trzeba uważać, aby nie przedobrzyć, gdyż przenawożenie lub zbyt późne zastosowanie azotu w burakach skutkuje nie tylko spadkiem plonu korzeni (rośliny przenawożone nadmiernie rozbudowują rozetę liściową, co odbywa się kosztem korzeni), ale także pogorszeniem ich jakości, tj. spadkiem zawartości cukru i wzrostem zawartości melasotworów. Dlatego przyjmuje się, że dolistne dokarmianie azotem jest szczególnie ważne wtedy, gdy składnik ten z różnych przyczyn nie może być w dostatecznej ilości pobrany z gleby. Natomiast przy dostatecznej dostępności tego składnika z gleby w przypadku dokarmiania innymi składnikami pokarmowymi wskazany jest niewielki dodatek azotu do cieczy roboczej opryskiwacza, gdyż zwiększa on efektywność tego zabiegu. Mikroelementy Ze wszystkich składników pokarmowych dokarmianie dolistne należy traktować, jako podstawowe w przypadku mikroelementów, gdyż jak już wspomniano w sposób dolistny można pokryć całość zapotrzebowania buraków na te składniki. Jednakże, aby prawidłowo przeprowadzić nawożenie mikroelementami warto wiedzieć, kiedy i gdzie mogą wystąpić niedobory poszczególnych mikroskład3/2013 BURAK CUKROWY ników? Niedobory mikroskładników występują przede wszystkim na glebach: – o niskiej naturalnej zasobności w przyswajalne składniki (przykładowo warto wiedzieć, że ponad 80 % gleb w Polsce jest naturalnie ubogich w bor); – o zniszczonej strukturze (złe stosunki wodno-powietrzne w glebie oraz wystąpienie warstw zagęszczonych (podeszwy płużnej) utrudniają prawidłowy wzrost korzeni oraz pobieranie przez nie składników pokarmowych); – o nieuregulowanym odczynie. Dostępność większości mikroelementów wzrasta wraz ze spadkiem odczynu, wyjątek stanowi molibden, którego niedobory mogą wystąpić właśnie przy niskim pH. Stąd też przyjmuje się, że optymalna dostępność wszystkich mikroelementów (tj. wypadkowa ich dostępności) mieści się w granicach pH 5,5–7,0. Wyjątek stanowi mangan, którego niedobory mogą wystąpić już przy pH powyżej 6,0. Dlatego szczególnie niebezpieczne jest „przewapnowanie” gleb lekkich, na których niedobory pojawiają się wcześniej. – na, których występuje susza. Brak wody zmniejsza ruchliwość mikroskładników w glebie, a tym samym możliwość pobrania ich przez rośliny. Susza obniża szczególnie dostępność boru, manganu, miedzi i molibdenu. – na, których nie stosowano nawozów naturalnych (obornik, gnojowica). Z powyższych względów, aby efektywnie przeprowadzić nawożenie należy odnieść warunki panujące w gospodarstwie do warunków, w jakich niedobory pierwiastków mogą wystąpić i w razie po- 15 By buraki rosły w cukier optymalne zaopatrzenie w składniki pokarmowe poprawienie odporności na warunki stresowe zdrowe i silne rośliny podniesienie zawartości cukru w korzeniach zwiększenie wysokości i poprawa jakości plonu 16 Nawożenie pogorszenia jego jakości. Szczególnie warto mieć na uwadze, że obornik jest stosunkowo ubogi w bor, co sprawia, że stosowanie standardowej dawki tego nawozu, tj. 30 t/ ha pozwala pokryć potrzeby pokarmowe buraków zaledwie w 20–30 %. A trzeba wieRys. 2. Charakterystyczne objawy niedoboru boru – zgorzel liści dzieć, że drastyczsercowych ny niedobór tego składnika może trzeby przeprowadzić dokarmianie profiprowadzić do spadku plonu korzeni nalaktyczne. Ponieważ czekanie na wystąwet do 50 % oraz zmniejszenia polarypienie pierwszych objawów niedoboru i zacji o kilka procent, co w konsekwencji dopiero przeprowadzenie dokarmiania prowadzi do obniżenia plonu cukru z interwencyjnego zawsze skutkuje pewhektara. Oprysk mikroelementowy w nym spadkiem plonu. uprawie buraków powinien być wykonaTym nie mniej efektywna strategia nany od fazy 4–6 liścia do fazy pełnego zawożenia buraków cukrowych, która jest krycia rzędów. Jednakże we wczesnych nastawiona na wysokie plony powinna stadiach rozwojowych rośliny pobierają uwzględniać profilaktyczne stosowaznaczące ilości boru, co często skutkunie mikroskładników, szczególnie tych, je w tym okresie wystąpieniem zgorzeli które mają największe znaczenie plonoliści sercowych (Rys. 2), zatem im wczetwórcze. Zatem buraki cukrowe niezależśniej wykonamy oprysk tym lepiej. nie od dostępności z gleby (zwykle jest Najczęściej buraki nawozi się mikroeleniska) powinny być nawożone przede mentami stosując dwa opryski (czasami wszystkim borem, a w razie potrzeby trzy, co warto rozważyć w roku obectakże manganem, cynkiem i miedzią. nym). Pierwszy w fazie 4–6 liści mniejJednocześnie trzeba mieć świadomość, szą dawką (słabe pokrycie gleby przez że doskonałym źródłem mikroskładrośliny), drugi 10–14 dni po pierwszym, ników dla roślin są nawozy naturalne, najpóźniej do zwarcia międzyrzędzi uzuprzykładowo obornik. Przy czym stosopełnienie składników do pełnej dawki. wanie obornika nie zwalnia ze stosowaObecnie na rynku znajduje się szereg nania najważniejszych mikroelementów w wozów, które nadają się do stosowania uprawie buraków w sposób profilaktyczdolistnego (jest ich tak dużo, że nie spony, gdyż ich niedobory powodują znaczsób je wymienić aby żadnego nie pominy spadek plonu, a także prowadzą do nąć). Wybór, który zastosować powinien być podyktowany rozpuszczalnością w wodzie, zawartością innych składników, przyswajalnością przez rośliny oraz ceną danego nawozu w przeliczeniu na czysty składnik. Przyswajalność składnika przez rośliny zależy przede wszystkim od formy chemicznej składnika. Najmniejszą przyswajalnością charakteryzują się tlenki, następnie siarczany, a największą chelaty, przy czym bor nie ma skłonności do tworzenia chelatów. Francuska firma maszynowa nowym właścicielem firmy Holmer ze sprzedaży maszyn i usług w zakresie zbioru, czyszczenia, ładowania oraz transportu obrót firmy Holmer wyniósł 114 mln euro. EXEL Industries jest znany między innymi ze specjalistycznych opryskiwaczy marek Hardi i Tecnoma, a także jako specjalista w zakresie lakiernictwa przemysłowego. Pełne przejęcie firmy Holmer z siedzibą w Eggmühl w Niemczech przez EXEL Industries musi być zatwierdzone przez Urząd Kartelowy. Francuska firma EXEL Industries, specjalizująca się w technice rolniczej jako specjalista w precyzyjnej technologii opryskiwania, nabyła w połowie marca br. niemiecką firmę Holmer, światowego producenta maszyn do zbioru i doczyszczania buraków cukrowych. Do firmy EXEL Industries należą już dwie francuskie firmy Moreau i Matrot, producenci maszyn do zbioru buraków cukrowych, a od lipca 2012 roku także holenderski producent maszyn Agrifac. Wszystkie ze maszyny będą sprzedawane pod nową marką EXXACT. Dzięki czyszczarko-ładowarce Terra Felis, pojazdowi transportowemu Terra Variant i kombajnowi buraczanemu Terra Dos firma Holmer wyposażona jest w pełną linię maszyn do zbioru i załadunku buraków cukrowych. W 2012 roku Podsumowanie W praktyce wskazane jest, aby dolistne dokarmianie buraków cukrowych przeprowadzić roztworem cieczy składającej się z kilku składników. Przykładowo do nawozów mikroelementowych lub mocznika dodać siedmiowodny siarczan magnezu. Nawóz ten stosowany razem z roztworem mocznika wykazuje w pewnym stopniu działanie chroniące rośliny przed poparzeniem przez mocznik. Wymienione składniki, tj. mikroelementy, mocznik i magnez można również stosować łącznie. Trzeba mieć jednak na uwadze, że im więcej składników zamierzamy zastosować tym powinno być ich niższe stężenie w cieczy roboczej. Warto pamiętać, że prawidłowo wykonane dolistne dokarmianie buraków może zapewnić roślinom dostateczną dostępność składników pokarmowych nawet w warunkach ograniczonego ich dostępu z gleby, a ta jest podstawą uzyskania wysokich plonów korzeni o dobrej jakości technologicznej. Autorzy: 1 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu 2 Pfeifer & Langen Polska S.A. BURAK CUKROWY 3/2013