Transcript
REFACE&MASTHEAD ÖNSÖZ&KÜNYE SR Bas n Yay n Da t m E t. Rek. Org. Dan. nfl. D fl Tic. Ltd. fiti. Ad na mtiyaz Sahibi Grantee on behalf of SR Bas n Yay n Da t m E t. Rek. Org. Dan. nfl. D fl Tic. Ltd. fiti. Rifat SA T Balkan Yay n Grubu Baflkan President of Balkan Publishing Group Sevilay SA T Genel Yay n Yönetmeni ve Sorumlu Yaz flleri Müdürü Executive Editor and Responsible Editorial Office Manager Rifat SA T Yaz flleri Müdürü / Executive Editor Hakan SERBEST Haber Müdürü / Director of News Esin HEPSAVAfiCI Reklam Müdürü / Advertising Manager Fahire GÖNEN Görsel Yönetmen / Sayfa Tasar m Visual Director / Page Design Ümit GÖZLEMEC Renk Ayr m / Colour Separation Yudum GÖZLEMEC Dan flma Kurulu / Advisory Board Prof. Dr. Ahmet ALÇ ÇEK Prof. Dr. Ifl k ORAY Prof. Dr. Yavuz AKBAfi Doç. Dr. Ferit TURANLI Doç. Dr. Mustafa BALCA Doç. Dr. Özdal GÖKDAL Yrd. Doç. Dr. Okan ATAY Dr. Fadime ATEfi Dr. Y. Emre K T fi Dr. Engin YARALI Vet. Hek. Tahir S. YAVUZ Ziraat Müh. Eray DAMGACI Çeviri / Translation Merve AL NÇE Bask Öncesi/Bask /Bask Sonras Prepress / Print / After press Berke Ofset Matbaac l k 2829 Sk. No:4 1.Sanayi Sitesi / ZM R Tel: Yay n Türü: ki Ayl k Süreli Yay n Publication Type: Bimonthly Periodical Bask Tarihi: 3 May s 2011 Date of Print: 3 May 2011 D fl Temsilcilikler / External Representation Bulgaristan / Bulgaria: Sunay Y lmaz- smet Topalo lu Kosova / Kosovo: fiar k C BO Romanya / Romania: Erkan ERUYSAL Yunanistan / Greece: Varol HAL LO LU Bosna-Hersek / Bosnia-Herzegovina: Murat ÖZKAYA Yönetim Yeri / Management Place Yi itler Mah. Menderes Cad. No:250 D:2 fiirinyer-buca/ ZM R Tel: Fax: TARIM GÜNLÜ Ü nde yay nlanan reklam, yaz ve foto raflar n her türlü telif hakk SR Bas n Yay n Ltd. fiti. ne aittir. zin almaks z n kullan lamaz. TARIM GÜNLÜ Ü, bas n ilkelerine uymaya söz vermifltir. Copyright belongs to SR Press Publication Ltd.Co. published as advertising, text and photographs in TARIM GÜNLÜ Ü, Can not be used without permission. TARIM GÜNLÜ Ü, promise to comply with the principles of press. - Esin Hepsavaflc Food can not be provided without production Üretmeden g da temin edilemez B ir kez daha merhaba. Tar m dünyas na 3. say m zla yeni vizyonlar kataca - m za inan yoruz. Türk tar m n n geliflmesi için tafl n alt na elini sokanlar n her zaman yan nda oldu umuzu bir kez daha yinelerken Türkiye statistik Enstitüsü (TÜ K), 2010 y l bitkisel üretimine iliflkin kesin sonuçlara dikkat çekmek istiyorum. TÜ K`in aç klad verilere göre, tar msal üretimde 2010 y l - na göre genelde düflüfl olurken, 2009`a göre, tah l ürünlerinde yüzde 2,5, sebzelerde yüzde 2,9 ve meyvelerde yüzde 0,1 oran nda azalma kaydedildi. Tar m sektöründeki üretim azal fl Ziraat Mühendisleri Odas `n n Hükümet gelecek y llar için tar mda stoklamaya gitmeli uyar s n hakl ç kard. Türkiye Ziraat Odalar Birli i Baflkan Vekili Nuri Sorman, her ülkenin kendi üretim ihtiyac n karfl layacak flekilde planl üretim yapmas gerekti- i uyar s nda bulundu. Sonuç olarak K rsal Kalk nma Destekleri ile de ülkemizde tar m konusunda yat r m yapacak giriflimciler, çiftçiler veya her çeflit ortak giriflimler sadece ürün üretmeye de il, ürettikleri ürünlere nas l katma de er yaratacaklar na, nas l daha fazla kar elde edebileceklerini planlamal d r. Tabii hükümetin de katk koymas flart yla... Hello once again. We believe that we will add new visions to agriculture world. We renew that we stand next to brave people who helps Turkish agriculture to be developed and want to point out Turkish Statistics Institute (TUIK) results of vegetative production in According to data of TSI, in agricultural production there is a recession according to 2010, considering 2009, cereal products are decreased at the rate of %2.5, vegetables are decreased at the rate of %2.9, and fruits are decreased at the rate of 0.1. Production recession in agriculture sector proved agriculture engineers chamber s attention of government must do restocking in agriculture for next years. Deputy president of Turkish agriculture engineers chamber Nuri Sorman, warned that every country must do a planned production in order to their production need. As a result, with rural development supports, entrepreneurs, farmers or every kind of joint ventures which will do investment in agriculture sector have to plan not only production but also plan adding value to their product, or how to gain profit. Sure, also with the government support... 2 May s-haziran 2011 / May-June 2011 Türkiye de yetifltirilen keçi genotipleri Goat Genotypes that produced in Turkey Haz rlayan: Yrd.Doç.Dr. Okan ATAY - Doç.Dr. Özdal GÖKDAL Adnan Menderes Üniversitesi Çine Meslek Yüksekokulu Doç.Dr. Aynur KONYALI Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Prof.Dr. Mahmut KESK N Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Türkiye de 2009 y l istatistiklerine göre 5,078,285 bafl keçi bulunmaktad r (1). Y llardan beri Türkiye keçi varl nda dikkat çeken bir azalma olmakla beraber, son dönemlerde gerek keçi yetifltiricili i konusunda bilimsel çal flma say s n n, gerekse hayvansal üretim içerisinde keçi yetifltiricili ine ilginin artt gözlemlenmektedir. Öncelikle Saanen keçisi odakl olarak bafllayan bu ilgi zaman içerisinde Alpin, Damaskus (fiam keçisi) ve Kilis keçisini de kapsayarak devam etmektedir. Keçi yetifltiricinin dam zl k ihtiyac n karfl lamada y llardan beri melezlemenin tercih edildi i çal flmalar yap lm flt r. Bugün bu çal flmalara ilave olarak Tar m Bakanl, Üniversiteler ve Dam zl k Koyun ve Keçi Yetifltiricileri Birliklerinin iflbirli i ile Kilis keçisi, Honaml keçisi, Norduz keçisi ve K l keçisi gibi yerli rklar m z n seleksiyon ile slah na ve/veya korunmas na çal fl lmas memnuniyet vericidir. Bu keçilerin baz lar n n say lar az olmakla beraber Türkiye de farkl bölgelere uyum sa lam fl de iflik genotiplerin bulundu u bilinmektedir. Bu makalede Türkiye de yetifltirilen keçi genotiplerinin verim özellikleri, fiziksel özellikleri ve yay lma alanlar hakk nda k sa bilgiler verilmifltir. K l keçisi (Kara keçi) Yayg n olarak Akdeniz, Ege ve Güneydo u Anadolu Bölgesi ndeki illerde yetifltiricili i yap lmas na karfl n, Türkiye nin bütün bölgelerinde bulunmaktad r. Türkiye keçi u Editorial: Assistant Professor Doctor Okan ATAY Associate Professor Özdal GÖKDAL Adnan Menderes University Çine Vocational School of Higher Education Associate Professor Aynur KONYALI Çanakkale Onsekiz Mart University Faculty of Agriculture Department of Animal Science Proffessor Doctor Mahmut KESK N Mustafa Kemal University Faculty of Agriculture Department of Animal Science According to Turkey s 2009 statistics, there are 5,078,285 goats (1). Although, there is a dramatic decrease in Turkish goat resources for ages, in recent years there are both increases in academic researches about goat breeding and interests of goat breeding in animal production. First of all, these interests have started related with Saanen goat, and in time it has contained Alpine, Damascus and Kilis goats. For meeting stock needs of goat breeder, studies that preffered hybridization were done for ages. Today, in addition to these studies, working for protecting and breeding local breeds like Kilis goat, Honaml goat, Norduz goat and Hair goat in a collaboration with The Ministry of Agriculture, universities and breeding sheep goat associations are very pleasing. The number of these goat are low and it is known that in some regions of Turkey there are different genotypes which are adaptable to these regions. In this article, information about productivity characteristics, physical characteristics and range of goat genotypes that produced in Turkey are given. Hair Goat (Barbel) The breeding of this type is done in Mediterranean, Aegean, Southern Anatolia cities commonly but it can be found in all regions of Turkey. Important part of Turkey s goat resource is formed by hair goat (approximately 96%). Hair goat are generally black but it can also be white, grey, Brown and multicolored. Generally male u May s-haziran 2011 / May-June varl n n önemli bir k sm n (yaklafl k olarak, % 96) K l keçisi oluflturur. K l keçiler genellikle siyah olmakla birlikte beyaz, gri, kahverengi ve alaca renkli olabilmektedir. Erkek ve difliler genellikle boynuzludur. Eriflkin erkekler ortalama kg, anaçlar ortalama kg canl a rl a sahiptirler. Kombine verimli, yetersiz bak m-besleme ile her türlü iklim koflullar na uyabilen dayan kl bir rkt r. Farkl araflt rmac lar taraf ndan K l keçisinde ortalama olarak, gün süren laktasyonda, %3-4 ya l, litre süt verimi bildirilmifltir. Do umda keçi bafl na ortalama 1 o lak elde edilmektedir. Öncelikli verimi ço u yörede ettir. Süt ve k l üretimi bak m ndan da önemlidir (2-6). Ankara keçisi (Tiftik keçisi) Baflta Ankara olmak üzere ç Anadolu Bölgesi nde ve Siirt, Mardin ve Bitlis illerinde yetifltiricili i yap lmaktad r. Türkiye de en yayg n ikinci rkt r. Fakat say lar ekonomik nedenlerden dolay h zla azalmaktad r. Orta Asya kökenli bir rk oldu u kabul edilir. Ufak cüsseli bir rkt r. Genellikle beyaz renklidir. Siirt ve Mardin yörelerinde melezlemelerin de etkisiyle siyah, kahve ve gri renkli tiftik keçilerine rastlan r. Boynuzluluk genel bir rk özelli idir, fakat boynuzsuz teke ve keçilere de rastlan r. Canl a rl k, erkeklerde kg, diflilerde kg aras nda de iflmektedir. Esas verimleri tiftiktir (Angora, Mohair). Tekstil sanayisi için aranan bir hammaddedir. Tiftik verimleri diflilerde 3-4 kg, erkeklerde 4-6 kg d r. Tiftik keçileri genellikle sa lmazlar. Sa ld nda bir laktasyon döneminde o la n emdi i hariç kg a kadar süt verebilirler. Etleri gevrek ve lezzetli oldu undan özellikle tiftik o laklar na talep fazlad r. Döl verimleri düflüktür. O laklama oran %80, ikizlik oran %1 kadard r. Geç geliflen bir rkt r. Geçmifl y llarda Türkiye den Güney u and female are antlered. Mature male are kilos on average, maternal are kilos. They are durable for inadequate feeding and every climate conditions. From different researchers perspectives, hair goat is milking %3-4 fat, litres in days of lactation on average. On average, one goat is obtained in a birth of a goat. Efficienct is meat in many regions. Also, it is important for production of milk and hair (2-6). Angora Goat The breeding of this type is seen firstly in Ankara than in Central Anatolia and Siirt, Mardin, and Bitlis. It is the second common breed in Turkey. But their numbers are decreasing because of the economic problems. It is accepted that their origin is Central Asia. It is a small sized breed. Generally their colour is white. Because of the hybridization in Siir and Mardin, there can be seen black, Brown and grey coloured angora goats. Having an antler is the general characteristic of this breed, but non antlered ones can be seen. Live weight are kilos in males and kilos in females. Main efficiency is Angora, Mohair. It is a raw material for textile industry. The efficiency of mohair is 3-4 kilos in females and 4-6 kg in males. Angora goats are not milked generally. When it is milked, it can give kg of milk except suckling of goat in a lactation period. Their meat is delicious and crisp so that their demand is high. Their progeniture efficiency is low. It is a late developed breed. It is taken away to South Africa and USA from Turkey. The breeding of this genotype is common worldwide. In Turkey, the production is descreasing because it is not economic, protection programs for this gene resource is active (2, 4-6). Kilis Goat The breeding of this type is common in Gaziantep, Kilis and Hatay region. It is estimated that in long years, this type was formed with the hybridization of Damascus and Hair goat. It is breeded in small groups around gardens in family enterprices. Generally their color is black. Grey, Brown and multicolored ones can be seen. Males or females can be antlered or non antlered. Their ears are long, big and slouchy. Their body is covered with long hairs their chest and croup is developed. The development of bone and muscle is good. They have a deve- u 104 May s-haziran 2011 / May-June 2011 Afrika ve ABD gibi ülkelere götürülmüfltür. Yetifltiricili i dünyada yayg n olarak yap lmaktad r. Türkiye de ise üretimi ekonomik olmad için azal rken, günümüzde bu gen kayna n koruma programlar devreye girmifltir (2,4-6). Kilis keçisi Gaziantep, Kilis ve Hatay yöresinde yayg n olarak yetifltirilmektedir. Halk elinde uzun y llar içerisinde fiam keçileri ile K l keçilerin melezlenmesi ile oluflmufl bir rk oldu u tahmin edilmektedir. Genellikle küçük gruplar halinde ba, bahçe çevresinde aile iflletmelerinde yetifltirilir. Renk genellikle siyaht r. Gri, kahverengi ve alacalara da rastlan r. Erkek ve difliler boynuzlu ya da boynuzsuz olabilirler. Kulaklar uzun, genifl ve sark kt r. Vücut uzun k llarla örtülüdür, gö üs ve sa r iyi geliflmifltir. Kas ve kemik geliflimi iyidir. Geliflmifl bir meme yap s na ve sütçü tip görünüme sahiptirler. Erkekler kg, difliler kg canl a rl - a sahiptirler. Laktasyon süreleri gün, süt verimleri kg d r. yi bak m ve besleme koflullar nda süt verimleri kg a kadar ç kar. K l verimleri gramd r. Genç ve yeni sütten kesilmifl o laklar d fl nda etleri pek de erli de ildir (2, 4-6). Damaskus keçisi (fiam keçisi) Sütçü bir rkt r. Suriye, Lübnan, Ürdün, srail, K br s ve Türkiye gibi ülkelerde bulunmaktad r. Genellikle kahverengi renkte olmakla birlikte, alaca, siyah ve grilere de rastlan r. Vücut uzun k llarla örtülüdür. Laktasyon süresi gün, süt verimi kg aras nda de iflmektedir. Döl verimi ise aras nda de iflmektedir. Yerli Kilis keçisinin oluflumunda rol oynam flt r (7, 8). Norduz keçisi Van li Gürp nar ilçesi nin Norduz bölgesinden köken alan Norduz keçileri, yüzy llarca lokal ekolojik koflullara uyum sa lam fl özel bir keçi genotipidir. Norduz genotipinin oluflmas nda bölgedeki mikro kliman n, orta-yüksek ve yüksek yaylalar n varl n n ve buradaki topo rafik yap ve bitki çeflitlili inin etkili oldu u bilinmektedir. Yetifltiriciler aras nda vücut büyüklü ü, görünümü ve süt veriminin yüksekli i ile tan nmaktad r. Norduz keçilerinden üretilen sütler ailenin süt ihtiyac n n karfl - lanmas nda ve yöresel Van otlu peynirinin üretiminde koyun sütleriyle birlikte kullan lmaktad r. Yetifltirildikleri bölgede yaflanan sosyal ve ekonomik problemler yetifltiri- u loped breast form and they have a dairy type appearance. Males hae kg, females have kg living weight. Their lactation duration is days, milk efficiency is kg. Their milk efficiency will increase up to kg under good feeding conditions. Their hair efficiency is gr. Their meat not valuable except young and new weaned goats (2, 4-6). Damascus Goat (Shami Goat) They are dairy breeds. They can be seen in Syria, Lebanese, Jordan, Cyprus and Turkey. Generally their color is brown but multicolored, black and grey ones can be seen. Their body is covered with long hair. Their lactation duration is days, milk efficiency is between kilos. Their progeniture efficiency is between They have a role in forming the local Kilis goat (7, 8). Norduz Goat Norduz goat s origin is from Van/Gürp nar Norduz region and they special goat genotypes that were adapted to local ecological conditions for ages. It is known that in generating Norduz genotype, region s micro climate, middle-high and high uplands and region s topographical form and plant types were effective. It is known in breeders with its body size, appereance and high milk efficiency. Milks from Norduz goats can satisfy the needs of a family and used for producing Van herby cheese with sheep milk. In its region, problems of social and economical caused breeders to move from villiages to cities and the number of these goats decreased because of this reason. Protection programs for Norduz goat were active in recent years. Generally, Norduz goats are black, ash coloured and grey. Also white, cream. Black-white and Brown coloured ones can be seen. Their ears are slouchy. Billygo- u May s-haziran 2011 / May-June cilerin köyden kente göç etmelerine ve dolay s yla Norduz keçilerinin say s n n h zla azalmas na yol açm flt r. Son y llarda a r tehdit alt nda oldu u bildirilen Norduz keçisini koruma programlar devreye girmifltir. Norduz keçileri genellikle siyah, kül rengi ve gri renklidir. Ayr ca beyaz, krem, siyah-beyaz ve kahverengi gibi renkler de gözlenmektedir. Kulaklar hafif sark kt r. Tekeler V fleklini and ran uzun, dik ve gösteriflli bir boynuz yap s na sahiptir. Norduz keçilerinin süt verimi ve laktasyon süresi s ras yla kg ve gün, canl a rl klar kg, o laklarda do um a rl kg, 180. gün canl a rl kg, do um-180.gün aras ndaki günlük canl a rl k art fl 96.5 g, ikizlik oran %30 dur. Norduz keçilerinde k l verimi kg olarak saptanm flt r (9-14). Honaml keçisi Honaml Keçisi Akdeniz Bölgesi, Toros Da lar etekleri, Antalya, Konya ve Isparta yörelerinde yetifltirilen ve K l keçilerden farkl olarak d flbükey bir burun yap s ve k sa üst dudak yap s ile dikkati çekmektedir. Renk ço unlukla siyaht r. Al n ve ayaklarda beyaz lekelere rastlanmaktad r. Do um a rl 3.86 kg, keçilerde canl a rl k 73.4 kg, günlük süt verimleri g, 120.gün canl a rl kg d r. Yok olma tehdidi alt nda olan Honaml keçisinin tan mlanmas ve korunmas ile ilgili projeler devreye girmifltir (15, 16). Gürcü keçisi Türkiye nin Gürcistan s n r ndaki illerde (Kars ve Ardahan) yetifltirilir. Tiflis veya Kafkas keçisi ad da verilmektedir. Oval k alanlarda yetifltirilen Gürcü keçilerinin renkleri siyah, gri ve beyaz d r. Yüksek ve iri bir vücut yap s na sahiptirler. Tekelerin boynuz yap s K l keçilerden farkl l k gösterir. Gürcü keçisi tekelerinin uzun ve dik olan boynuzlar uç bölümünde birbirine temas etmektedir (17). Gürcü keçilerinin verim özellikleri yeterince araflt r lmam flt r. Bununla birlikte et ve süt verimlerinin oldukça iyi düzeyde oldu u kabul edilmektedir. Türkiye de bilimsel olarak yeni tan mlanmaya bafllanan Gürcü keçilerinin say lar son y llarda h zla azalmaktad r (17). u ats have long, vertical antler form like the letter V. The milk efficiency and lactation duration is kg and days, live weight is kg, the birth weight of goats are kg, 180. Day live weight is kg, live weight increase between birth and 180. day is 96.5 g, twin ratio is 30%. Hair efficiency of Norduz goat is kilos. Honaml Goat Honaml goat is breeded in Mediterranean region, Taurus mountain foots, Antalya, Konya and Isparta regions and they are different from hair goat with their convex noose form and short upper lip form. Their colour is black commonly. They have white spots in feet and forehead. Their birth weight is 3.86 kg, the live weight of goats are 73.4 kg, daily milk efficiency is g, 120. day live weight is kg. The projects to protect and identy Honaml goat are active (15, 16). Georgian Goat It is breeded in cities (Kars and Ardahan) which are near Georgia border. It is olsa named as Tiflis or Kaskas goat. They are breeded in bottom lands, their colors are black, grey and white. They have a high and massive body form. Billygoat s antler form is differend from hair goats. Georgian Goat s billiygoat vertical and long antlers can contact in the tips. Georgian goat s efficiency characteristics are not well searched. Besides, it is admitted that their milk and meat efficiency are in a good level. In recent years these goats are known scientifically in Turkey and their number is decreasing fastly. Abkhasian Goat Abkhasian Goat is one of the Turkey s local gene resources and they are produced locally in Northeastern Anatolia especially, Ardahan, Ç ld r, Posof and Artvin/fiavflat, Borçka and u 106 May s-haziran 2011 / May-June 2011 Abaza keçisi Türkiye yerli gen kaynaklar ndan biri olan Abaza keçileri, Kuzey Do u Anadolu Bölgesi nde özellikle Ardahan, Ç ld r, Posof ilçeleri ve Artvin ili fiavflat, Borçka ilçelerinde lokal olarak yetifltirilen ve say lar n n oldukça az oldu u tahmin edilen bir rkt r (18). Abaza keçilerinde k llar k sad r. Genel olarak bronz renginde, a z, gözlerin etraf ve bacaklarda siyah renklilik bulunan bir rkt r. Türkiye de bilimsel olarak son
