Transcript
INDARRAK ETA HIGIDURAK 2 EBALUAZIOA ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? INDARRAK ZER DA INDAR BAT? ZEINTZU IZAN DAITEZKE INDARREN EFEKTUAK? EFEKTU DINAMIKOA: HIGIDURAN ALDAKETAREN BAT ERAGITEA. EFEKTU ESTATIKOA: GORPUTZA DEFORMATU EGINGO DU. INDARRAREN UNITATEA: NEWTON (N). GORPUTZEN SAILKAPENA, DEFORMATZEN SAIATZEAN DUTEN PORTAERAREN ARABERA: GORPUTZ ZURRUNAK: EZ DIRA DEEFORMATZEN. HAUSTURA-MUGA. GORPUTZ ELASTIKOAK: INDARRA DESAGERTZEAN, JATORRIZKO FORMARA BUELTATZEN DIRA. ELASTIKOTASUN-MUGA. GORPUTZ PLASTIKOAK: INDARRA DESAGERTZEAN EZ DUTE HASERAKO FORMA BERRESKURATZEN. HOOKEN LEGEA: MALGUKIEN KASUAN (GORPUTZ ELASTIKOA) F: ERAGINGO DUGUN INDARRA.UNITATEA:N K: MALGUKIAREN ELASTIKOTASUN KONSTANTEA. UNITATEA: N/m : INDARRA ERAGITEAN, MALGUKIA ZENBAT LUZATU DEN. UNITATEA: m ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? F(N) (m) a x b y c z d w F(N) a x b y c z d w INDARRAK: ZER EGITEN JAKIN BEHAR DUT? INDARREN EFEKTU ESTATIKO ETA DINAMIKOA BEREIZTEN JAKIN. Adib: Liburuan, 100.orriko 2 ariketa GORPUTZAK SAILKATU, DEFORMATZEN SAIATZEAN DUTEN PORATERAREN ARABERA. Adib: Liburuan, 101.orriko 3 ariketa HOOKEN LEGEA APLIKATZEN: Indarra eta deformazioaren zenbatekoa emanik, elastikotasun konstantearen kalkulua. Indarra eta elastikotasun konstantea emanik, malgukiak izango duen deormazioa kalkulatzea. Indar desberdinak aplikatzean izandako deformazioen taulekin, grafikoa eraikitzea, eta haren malda elastikotasuun konstantea dela jakitea. Adib: Liburuan, 103.orriko 1 adibide ebatzia eta 119.orriko 5 adibide ebatzia. ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? HIGIDURA HIGIDURAREN ERLATIBOTASUNA HIGIKARIA NOIZ HIGITZEN DEN ERREFERENTZIA SISTEMA BAT ZER DEN, BEHARREZKOA DUGU. IBILBIDEA , POSIZIOA ETA DESPLAZAMENDUA ZER DIREN. ABIADURA: HIGIDURAREN LASTERTASUNA NEURTZEKO MAGNITUDEA AZELERAZIOA: ABIADURA DENBORAN ZEHAR ZENBAT ALDATZEN DEN JAKITEKO MAGNITUDEA. POSIZIOA HIGIKARIA D E S P L A Z A M E N D U A ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? ABIADURA: HIGIDURAREN LASTERTASUNA NEURTZEKO MAGNITUDEA BATAZBESTEKO ABIADURA : (m/s) ALDIUNEKO ABIADURA: UNE JAKIN BATEN HIGIKARIAREN ABIADURA ABIADURAREN UNITATE ALDAKETAK ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? AZELERAZIOA: HIGIDAKARI BATEN ABIADURADENBORAN ZEHAR ZENBAT ALDATZEN DEN ADIERAZTEN DUEN MAGNITUDEA. (m/s2 ) AZELERAZIO POSITIBOA: ABIADURA HANDITUZ DOAN DENBORAN ZEHAR. AZELERAZIO NEGATIBOA: ABIADURA TXIKITUZ DOA DENBORAN ZEHAR (BALAZTATU). HIGIDURA: ABIADURA ETA AZELERAZIOA: ZER EGITEN JAKIN BEHAR DUT? IBILBIDEARE LUZEERA, POSIZIOA ETA DESPLAZAMENDUA EZAGUTU ETA BEREIZTU. ABIADURA: HAINBAT KALKULU ABIADURA UNITATE ALDAKETAK BATAZBESTEKO ABIADURA KALKULATU, IBILBIDEAREN LUZEERA ETA BEHAR IZANDAKO DENBORA EMANDA. DENBORA JAKIN BATEAN, ABIADURA BATEAN DOAN HIGIKARIAK EGINDAKO IBILBIDEAREN LUZEERA. ABIADURA JAKIN BATEAN DOAN HIGIKARIAK, LUZEERA JAKIN BAT EGITEKO BEHARKO DUEN DENBORA KALKULATU. ABIADURA EMANIK, HIGIKARIAREN POSIZIOAK DENBORAN ZEHAR ADIERAZTEN DUEN TAULAK ODATZEA. HIGIDURA: ABIADURA ETA AZELERAZIOA: ZER EGITEN JAKIN BEHAR DUT? AZELERAZIOA AZELERAZIOA ETA HIGIKARIAREN HASERAKO ABIADURA EMANIK, HIGIKARIAREN ABIADURA DENBORAN ZEHAR AZALTZEN DUEN TAULAK OSATU. ABIADURAN IZANDAKO ALDAKETAK ETA DENBORA EZAGUTUZ, AZELERAZIOAREN KALKULUA. ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? HIGIDURA MOTAK HIGIDURA ZUZEN UNIFORMEA • IBILBIDEA LERROZUZENA • ABIADURA KONSTANTEA (EZ DA ALDATZEN DENBORAN ZEHAR) HIGIDURA ZUZEN UNIFORMEKI AZELERATUA • IBILBIDEA LERROZUZENA • ABIADURA EZ DA KONSTANTEA, DENBORAN ZEHAR ALDATUZ DOA AZELERAZIOA BAITAGO HIGIDURA ZIRKULAR UNIFORMEA • IBILBIDEA ZIRKULARRA • ABIADURA KONSTANTEA (EZ DA ALDATZEN DENBORAN ZEHAR) ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? HIGUDURA ZUZEN UNIFORMEA : HZU IBILBIDEA LERROZUZENA ABIADURA EZ DA ALDATZEN DENBORAN ZEHAR GRAFIKOAK: • Posizioa: Beti ardatz bertikalean. • Denbora beti ardatz horizontalean. • KONTUZ: bai denbora eta bai posizioen eskalak aukeratzeko orduan, kontuan izan karratu bakoitzaren balioak beti berdina izan behar duela. JATORRIRA DATOR JATORRITIK URRUNTZEN HZU: GRAFIKOAK • Zenbat eta handiagoa izan malda, orduan eta handiagoa izango da abiadura. • • Horrelako grafikoetan, higiduraren momentu desberdinak ditugu:Abiadura desberdinetako HZU-ak ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? HIGUDURA ZUZEN UNIFORMEKI AZELERATUA : HZUA IBILBIDEA LERROZUZENA ABIADURA ALDATZEN DOA DENBORAN ZEHAR, AZELERAZIOA DELA ETA. AZELERAZIOA: DENBORA UNITATEKO, ABIADURA ZENBAT ALDATZEN DEN GRAFIKOAK: ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? HIGUDURA ZUZEN UNIFORMEKI AZELERATUA : HZUA Azelerazioa ezaguna izanik taulak osatu, grafikoak eraiki ahal izateko. Adib: a=2m/s2 Adib: a= -2m/s2 Hasieran geldirik dagoelarik. Hasierako abiadura 10 m/s t(s) v(m/s) 0 0 1 2 2 4 3 6 t (s) v (m/s 0 10 1 8 2 6 3 4 +2 m/s +2 m/s +2 m/s +2 m/s -2 m/s -2 m/s -2 m/s -2 m/s ZER IKASI DUGU GAI HONETAN? HIGUDURA ZIRKULAR UNIFORMEA : HZRU IBILBIDEA ZIRKULARRA. ABIADURA EZ DA ALDATZEN DENBORAN ZEHAR. ABIDIDEZ, LUR PLANETA, ORDULARIAREN ORRATZAK. ASKOTAN, HIGIDURA ERREPIKAKORRAK. BI MAGNITUDE DEFINITZEN DIRA: PERIODOA (T): HIGIDURAK ERREPIKATZEKO BEHAR DUEN DENBORA. MAIZTASUNA (f): DENBORA UNITATEAN, GERTATZEN DEN HIGIDURAREN ERREPIKAPEN KOPURUA. HIGIDURA MOTAK: ZER EGITEN JAKIN BEHAR DUT? HZU: • Abiadura ezaguna izanik, posizio-denbora eta abiadura-denbora grafikoak eraiki. HZUA: • Azelerazioa ezaguna izanik, taulak eginez, abiadura-denbora eta azelerazioa- denbora grafikoak eraiki. HZRUA: • Periodoen kalkulua. • Abiaduraren kalkulua.
