Transcript
ISTOTA MITU I JEGO RODZAJE 1. Pojęcie mitu. Mit jest opowieścią o stałej osnowie fabularnej będącej przekazem wyobrażeń danej społeczności o pochodzeniu, naturze i przeznaczeniu świata i człowieka. Mit jest opowieścią, która przedstawia i organizuje wierzenia społeczności. Mit nazywa emocje; lęk, podniecenie, ekscytację, radość, smutek itp. To, co tajemnicze i nieokreślone otrzymuje kształt i wyraz w opowiadaniu mitycznym, np.: zjawiska przyrody, zagadka bytu, pochodzenie życia, budowa wszechświata, motywacje ludzkich zachowań itp.. 2. Mitologia. Słowem mitologia ( z gr. mythos + logos, „mit i słowo”) określa się zespół mitów danej społeczności, mniej lub bardziej ze sobą powiązanych, które powstały i funkcjonują w ramach pewnej wspólnoty plemiennej lub religijnej. Wyodrębnia się więc np. mitologię grecką, rzymską, celtycką, słowiańską, akcentując w ten sposób jej przynależność do określonej kultury, choć granice między mitologiami są często płynne. Można bez trudu wskazać na wzajemne oddziaływania i przechodzenie w zmienionej postaci jakiś tematów i wątków z jednego zespołu mitów do drugiego. Przykładem takich związków jest, z jednej strony, obecność w mitologii greckiej tradycji Bliskiego Wschodu, z drugiej – olbrzymi wpływ Greków na mitologię rzymską 3. Struktura mitu. Najistotniejszą właściwością mitu jest fabularność. Osią konstrukcyjną mitu jest zazwyczaj przekroczenie zakazu – kiedy człowiek śmiertelny staje przeciwko sacrum. Każdy mit ma strukturę dwuwarstwową, składa się na nią : warstwa zewnętrzna znaczeń dosłownych – fabularna i warstwa wewnętrzna znaczeń metaforycznych – najistotniejsza warstwa znaczeniowa mitu. Zrozumienie sensu mitu wymaga wysiłku intelektualnego, wrażliwości i zaangażowania polegającego na odkrywaniu znaczeń metaforycznych mitycznej opowieści. 4. Funkcje mitów. a) Poznawcze - np. wyjaśnianie niezrozumiałych zjawisk przyrody b) Światopoglądowe – mity stanowią podstawę wierzeń c) Sakralne – poprzez związek z kultem bóstw; uzasadniały, wyrażały i kodyfikowały wierzenia danej społeczności d) Kulturowe – były składnikiem więzi społecznej zbiorowości ludzkiej, potwierdzały jej tożsamość, dostarczały motywacji do działania 5. Podział mitów. a) Teogonicze – mówiące o powstaniu i naturze bóstw b) Kosmogoniczne – mówiące o stworzeniu świata c) Antropogeniczne – mówiące o powstaniu i naturze człowieka d) Genealogiczne – opowiadające historie rodów, zbiorowości ich norm społecznych i moralnych 6. Bohaterowie mitów : bogowie, herosi (ludzie obdarzeni nadprzyrodzonymi możliwościami), demony, półbogowie. 7. Warunki funkcjonowania mitów: Istnieje dzięki społecznej akceptacji Tkwi w świadomości pokoleń Mit ma siłę przekształcania rzeczywistości Istnieje tylko dla tych, którzy weń wierzą Powrót do mitu, to powrót do myślenia symbolicznego
8. Kodyfikacja mitów starożytnej Grecji. Dokonali jej Homer i Hezjod. Nadali oni bogom imiona, przydomki. Ich bogowie obdarzeni byli siłą, urodą, nabrali cech antropomorficznych – ludzkich. Stworzyli genealogię bogów, z których każdy panował nad inna dziedziną życia. 9. Mity źródłem toposów, motywów, archetypów. Z mitów wywodzą się stałe obrazy, motywy, tzw. Miejsca wspólne. Powtarzający się obraz czy motyw nazywamy toposem ( z gr. topos koinos „miejsce wspólne). Archetyp ( z gr. archetypon „pierwowzór”) to prastary symbol ukryty w podświadomości człowieka, który jest wytworem doświadczeń ludzkości. (np. archetyp matki, ojca, raju itp.). Archetypy przejawiają się w snach, mitach, wyobrażeniach religijnych. Pojęcie to wprowadził szwajcarski psycholog i psychiatra Carl Gustaw Jung (1875-1961).
