Mocz

Transcript

Badanie ogólne moczu Pobieranie materiału I     przerwa nocna (ok. 8 godzin) jałowe, suche naczynie dokładnie umyć okolice ujścia cewki moczowe - detergentu (mydło) - nie używać alkoholu i innych środków dezynfekujących środkowy strumień Pobieranie materiału II  2 godziny – pobranie -> badanie   jeśli nie można wykonać w tym czasie badania należy przetrzymywać mocz w temp +4 st C nie pobierać w trakcie krwawienia miesięcznego  jeśli trzeba – przykryć ujście pochwy Co można badać w moczu I Właściwości fizyczne  barwa  przejrzystość  ciężar właściwy  zapach  objętość Co można badać w moczu II Właściwości chemiczne  białko  glukoza  ciała ketonowe  urobilinogen  bilirubina  azotyny  pH Osad moczu Dobowa zbiórka moczu Barwa  słomkowożółta   różowy/czerwony (mioglobina, hemoglobina)        barwa pochodzi o urochromu (urobilinogen jest bezbarwny) 0,2 – 0,7 ml krwi w 1 l moczu – różowy 1ml /l – wyraźnie czerwony intensywnie żółty – wit. B12, fenacetyna pomarańczowy – silnie zagęszczony, bilirubina, karoteny, rifampicyna brunatny/czarny – alkaptonuria, zatrucie fenolem, porfiria, pozajelitowe podawanie preparatów żelaza, lewodopa niebieski – błękit metylenowy, zakażenie pałeczka ropy błękitnej ceglasty (+ osad) – fosforany bezpostaciowe Przejrzystość       prawidłowo przejrzystość zupełna elementy morfotyczne (nabłonki, RBC, WBC) bakterie (dużo) śluz tłuszcz (mleczny) nie każde zmętnienie świadczy o patologii  fosforany w moczu zasadowym (mocz długostojący) Ciężar właściwy  ultrafiltrat kłębkowy – 1,010g/ml 1.003 – 1.030 g/ml – granice w jakich nerka może regulować ciężar właściwy  N: 1.020 g/ml (1,015 – 1,030)  ↓        zasadowica Przewodnienie Hipotermia moczówka, środki moczopędne niewydolność nerek!!! ↑   odwodnienie diureza osmotyczna (glukoza, inulina, uropolina, białkomocz) – szukać cukrzycy! Ciężar właściwy  OSMOLARNOŚĆ    IZOSTENURIA    400-1100 mOsm/kg H2O (2 ostatnie cyfry ciężaru właściwego x 26) 1,010-1,012 g/ml w ciągu całej doby przez minimum 2 dni nerki nie są w stanie zagęszczać ani rozcieńczać moczu - odbiałczone osocze BADANIE CIĘŻARU WŁAŚCIWEGO   metody fizyczne – urometr metody enzymatyczne (paski testowe)    zmiana stałej dysocjacji związków jonowych w moczu zawyża – białko, ciała ketonowe zaniża – glukoza, pH>7, mocznik pH 5,5 – 6,5  ↑      dieta wegetariańska zakażenie bakteryjne niektóre leki mocz długostojący!!! ↓      zakażenia bakteryjne dieta wysokobiałkowa (mięsna) kwasica metaboliczna alkohol metylowy choroby gorączkowe Zapach - „charakterystyczny”   zależy od składu chemicznego owocowy (aceton)   amoniak   ropomocz, masywne zakażenie bateryjne mysi   zakażenie Proteus vulgaris gnilny   ciała ketonowe (kwasica metaboliczna!) fenyloketopnuria syrop klonowy  leucynoza (choroba syropu klonowego Objętość  1000-1500 ml/d       dieta (białko – spada pH – wzrasta objętość moczu) podaż płynów utrata płynów innymi drogami stopień wydolności nerek wiekx stanu psychicznego (polidypsja psychogenna)  minimalna ilość potrzebna do wydalenia produktów przemiany białkowej to 400-500 ml/d  poliuria (wielomocz) >2500ml/d– cukrzyca, moczówka prosta, marskość nerek oliguria (skąpomocz) < 400-500 ml/d anuria (bezmocz) < 100ml/d   Białko  N: do 100mg / d (ślad) (150mg/d) białko Tamma-Horsfalla  śluz  produkty degradacji nabłonków dróg moczowych   białkomocz  białko >100mg/d Białkomocz fizjologicny      wysiłek fizyczny (nadmierny, długotrwały) gorączka oziębienie/ogrzanie okolicy nerek pozycja stojąca stres Białkomocz przednerkowy          malaria dur brzuszny ciąża (ortostatyczny) nadciśnienie tętnicze gorączka zatrucia przekrwienie bierne niedokrwistość hemolityczna szpiczak mnogi (białko Bence Johneas) Białkomocz nerkowy KŁĘBUSZKOWY – uszkodzenie błony filtracyjnej  selektywny – małe cząsteczki, 40-90kD  albuminy  transferyna, a1-antytrypsyna, a1-kwasna glikoproteina – markery KZN  nieselektywny – cząsteczki powyżej 90kD (Ig)– elektroforeza wygląda jak w surowicy  zespół nerczycowy, szpiczak, cukrzyca, skrobiawice CEWKOWY – do 2 g/d 10-30 kD  upośledzenie resorpcji zwrotnej małych białek (RESORPCYJNY)  wady cewek nabyte i wrodzone, nadmiar danego białka w surowicy  (galaktozemia, zespół Fanconiego, choroba. Wilsona)  B2-mikroglobulina  (wydzielniczy) – b, Tamma Horsfala – wałeczki szkliste Różnicowanie białkomoczu  kłębkowy albumina> 30 mg  B2-mikroglobulina< 0,25 mg/d   kanalikowy albumin <30mg  B2-mikroglobulina > 0,25 mg/d   mieszany albumina >30mg  B2-mikroglobulina > 0,25 mg/d  Białkomocz pozanekowy    stany zapalne dróg moczowych nowotwory dodatek płynów wysokobiałkowych upławy  nasienie  działanie celowe pacjenta  Białkomocz   NORMOALBUMINURIA < 30 mg/d MIKROALBUMINURIA - 30-300 mg/d (3-10 mg% w porcji)   Białkomocz minimalny 250-500 mg/d (< 50 mg% w porcji)   III trymestr ciąży, ortostatyczny, wysiłek fizyczny, zmiany temperatury ciała Białkomocz mierny 0,5-3 g/d (50-300 mg% w porcji) – dzieci do 200 mg%   cukrzyca – pierwszy wykładnik nefropatii patologia kanalika, KZN na podłożu minimal change Białkomocz masywny > 3 g/d (> 300 mg% w porcji) Glukoza - brak    próg nerkowy - 180mg% w surowicy cukrzyca , dożylne wlewy glukozy fizjologiczna glukozuria   przejedzenie słodyczami, stan lękowy, kobiety ciężarne glukozuria patologiczna   z hiperglikemią - cukrzyca, nadczynność tarczycy, kory nadnerczy, leczenie ACTH bez hiperglikemi - uszkodzenie cewek nerkowych (cukrzyca, zatrucie metalami ciężkimi Ciała ketonowe - brak  aceton, B-hydroksymaslan, kw. acetooctowy (wykrywany testami paskowymi)  cukrzyca wymioty, biegunki - kwasica ketonowa   przewaga B-hydroksymaslanu (nie wykrywany paskami)  głodzenie gestoza  obecność ketonów - myśleć o wykonaniu gazometrii  Urobilinogen - ślad  Wzrost żółtaczka hemolityczna  choroby miąższowe wątroby  wzrost produkcji w jelitach (zaparcia, zapalenia jelit, niedrożność)   Spadek ciężka żółtaczka mechaniczna  zniszczenie flory bakteryjnej jelit  Bilirubina (-)   żółtaczki mechaniczne i miąższowe zaburzenia metabolizmu bilirubiny Azotyny   produkowane przez bakterie - pośredni test na obecność bakterii w moczu warunek - mocz musi długo zalegać w pęcherzu Osady moczu Przygotowanie materiału    ok. 10 ml świeżego moczu odwirować powiększenie 400x Co można znaleźć w osadzie?     RBC, WBC nabłonki wałeczki osady mineralne    istoty żywe      kryształy nieupostaciowane bakterie grzyby Trichomonas vaginalis owsiki inne   wata kryształy leków Upostaciowane - leukocyty  0-8 wpw zakażenie układu moczowego  przewlekła niewydolność krążenia  stany gorączkowe  odwodnienie  wysiłek fizyczny  Upostaciowane - erytrocyty  do 2 wpw (krwinkomocz)  przednerkowy   nerkowy   skazy krwotoczne, leczenie przeciwzakrzepowe, złośliwa faza NT KZN, nowotwory gruźlica nerek, urazy nerki pozanerkowy    kamica układu moczowego, zakażenia układu moczowego, brodawczaki pęcherza, rak prostaty, krew menstruacyjna świadome działanie pacjenta Upostaciowane - nabłonki  dostają się do moczu, w czasie przepływu przez drogi moczowe fizjologiczne zluszczanie  kanaliki nerkowe     - prawie zawsze wykazują cechy zwyrodnienia - tylko w moczu zawierającym białko i wałeczki nabłonkowe (cechy uszkodzenia kłębuszków) miedniczki i moczowody     nabłonek przejściowy (maczugowate komórki) z warstwy powierzchniowej - płaskie, wielokątne, owalne z głębszych warstw - okrągłe, gruszkowate, wrzecionowate pęcherz moczowy   1-warstwowy płaski małe wielokątne lub okrągłe komórki cytoplazma drobnoziarnista, pęcherzykowate jądro baldaszkowate ujście cewki moczowej   duże wielokątne, w skupiskach często postrzępione brzegi Wałeczki  tylko w kwaśnym pH     gp rozpuszcza się w pH zasadowym odlewy białkowe kanalików nerkowych mechanizm powstawania nieznany zbudowane z białka Tamma-Horsfalla Wałeczki prawdziwe   SZKLISTE KOMÓRKOWE   nabłonkowe ziarniste  gruboziarniste    leukocytarne erytrocytarne drobnoziarniste     tłuszczowe woskowe hemoglobinowe mioglobionowe Wałeczki rzekome     cylindroidy bakteryjne mineralne jądrowe Liczba Addisa     dobowe wydalanie składników morfotycznych (RBC, WBC, nabłonki, wałeczki szkliste) zbiórka 12 godzinna kwaśny mocz !!! normy: WBC, nabłonki – 600tyś – 3 mln / dobę  RBC – 130tyś – 2 mln / dobę  wałeczki szkliste – 2 – 5tyś /dobę  Słownik: wałeczek - choroba  ERYTROCYTARNE   LEUKOCYTARNE   zespół nerczycowy WOSKOWE   ostra niewydolność kanalików nerkowych TŁUSZCZOWE   ciężkie uszkodzenie miąższu nerek NABŁONKOWE   odmiedniczkowe zapalenie nerek ZIARNISTE   kłębuszkowe zapalenie nerek ciężkie nefropatie BAKTERYJNE, DROŻDŻOWE  stany zapalne lub grzybicze dróg moczowych Kryształy  Odczyn kwaśny     Odczyn obojętny     kryształy szczawianu octowego kryształy kwasu moczowego moczany bezpostaciowe kryształy szczawianu octowego fosforany wapniowe fosforany bezpostaciowe Odczyn zasadowy        fosforany bezpostaciowe fosforany wapniowe trójfosforany amonowomagnezowe moczany amonowe siarczany wapniowe kryształy fosforanu magnezowego kryształy węglanu wapniowego Kryształy patologiczne  Cystyny   Tyrozyny, leucyny   wrodzony defekt przemiany kwasu moczowego Bilirubiny   ostry zanik miąższu wątroby Ksantyny   wrodzony defekt metabolizmu cystyny choroby manifestujące się obecnością bilirubiny w moczu Cholesterolu  uszkodzenie nerek znacznego stopnia, zespół nerczycowy Dobowa zbiórka moczu DZM – pobieranie materiału      II mocz po nocy ↓ I mocz po nocy nastepnego dnia do szczelnego naczynia chłodne, ciemne miejsce wymieszać zapisać objętość dostarczyć 100 ml DZM – konserwowanie moczu  kryształki tymolu   10N HCl   porfiryny parafina   katecholaminy, steroidy Na2CO3, ciemna butelka   badania biochemiczne amoniak 6N HCl (1-2ml/1,5-2l moczu)  Ca, P DZM – co badamy          klirens kreatyniny klirens amylazy dobowe wydalanie białka bilans azotowy – kreatynina, mocznik, białko dobowe wydalanie Ca2+ dobowe wydalanie fosforanów dobowe wydalanie Na+, K+ kwas hydroksyprolinowy, kwas D-aminolewulinowy NA, A, aldosteron, kortyzol, testosteron, estrogeny, BhCG...