Polityka Fiskalna,1

Transcript

Polityka fiskalna Państwa zawsze mają jakąś politykę fiskalną, nawet jeśli byłaby ona chaotyczna -------------------------------------------------Polityka fiskalna -ma zawsze aspekt i konsekwencje polityczne POLITYKA GOSPODARCZA A FISKALNA • Polityka Gospodarcza • -monetarna • Fiskalna • Terytorialna • Sektorowa • Demograficzna • Innowacyjna …………………………… • Najsilniej oddziaływująca fiskalna monetarna Ad/Polityka fiskalna a gospodarcza • Każde państwo współcześnie prowadzi jakąś politykę gospodarczą • Może to być polityka o różnym stopniu aktywności i otwartości • Celowa minimalizacja polityki gospodarczej też jest polityką (np.Singapur) • Przyjęta polityka fiskalna w dużej mierze przesądza cele i zakres polityki gospodarczej Cele polityki fiskalnej--ogólne • Zaspokojenie potrzeb państwa na pieniądz (cel fiskalny- dochody) • Realizacja podstawowych (statutowych) zadań władz publicznych;” twarde państwo” • Realizacja pozafiskalnych celów państwa przy wykorzystaniu instrumentów polityki fiskalnej To wszystko dzieje się w konkretnym otoczeniu politycznym ,które tworzy ramy wyboru I w otoczeniu miedzynarodowym Polityka fiskalna-funkcje państwa • FUNKCJA STABILIZACYJNA-wspieranie makroekonomicznej stabilności gospodarki • W praktyce: spłaszczanie cyklów koniunkturalnych • W fazie szybkiego wzrostu podnoszenie podatków realnych, hamowanie wydatków • W fazie depresji- zmniejszanie podatków, by zwiększyć popyt, większe wydatki nawet kosztem deficytu FUNKCJA ALOKACYJNA • alokacja czynników wytwórczych • -sektor państwowyprywatny • oszczędności – konsumpcja –inwestycje • alokacja terytorialna • alokacja sektorowa • Powody: • Istnienie dóbr publicznych • Niedoskonała konkurencja • Efekty zewnętrzne • Niekompletnośc rynków • Asymetria informacji • bezrobocie Funkcja redystrybucyjna-wtórny podział PKB • Terytorialna ,regionalna • Spozycie- konsumpcja (makro) • Ogólnie w strukturze dochodów (rozpiętość) • Gałęziowo -dochody poszczególnych grup społecznych • Czasowo-interesy długofalowe i doraźne • Generacyjna (młodzi-starzy) • -----------------------------------• Efektywność a sprawiedliwość • Instrumenty: • Wielkośc i struktura podatków • Skale podatkowe, progi wolne od podatku • Podatki majątkowe • Ulgi podatkowe,zwolnienia • Dotacje • Ubezpieczenia społeczne • Środki zabezpieczenia społecznego- bezwględne świadczenia Cele polityki fiskalnej-szczegółowe • Tworzenie warunków do wzrostu i rozwoju gospodarki (polityka gospodarcza) • Optymalizacja obciążeń podatkowych by popierać oszczędności w gospodarce • Minimalizacja bezrobocia, bodźce dla tworzenia miejsc pracy • Zmniejszanie amplitudy wahań cyklu koniunkturalnego • Polityka kształtowania struktury dochodów (w tym zróżnicowania ) • Korekta nadzwyczajnych szoków wewnętrznych i zewnętrznych (amortyzowanie) Ad/ optymalizacja obciążeńograniczenia • Istnieje pewien dany poziom obciążeń • Silne hamulce polityczne dla zwiększania obciążeń (nawet w autokracjach) • Stąd ważna jest optymalizacja-przy danym (akceptowanym)poziomie obciążeń • Optymalizacja dotyczy także politykita dąży do nienaruszania istniejącej struktury interesów ad/Minimalizacja bezrobocia • • • • • • To ważny cel każdego rządu -kryteria polityczne - polityki gospodarczej -czysto fiskalne Bezrobocie zmniejsza PKB i dochody podatkowe Trwale bezrobotni wypadają z rynku, zmniejsza się kapitał ludzki • Niskie bezrobocie (spadek) zwiększa akceptację polityczną rządzących • Wzrost bezrobocia zmniejsza wiarygodność (koszty długu) Ad/zmniejszanie wahań cyklu • Teoria łagodzenia:Keynes. Zakres i głębokośc interwencji fiskalnej przez wydatki-sporna • Fakty: wszyscy to robią obecnie (w róznym zakresie) • Siła narzędzi fiskalnych • Szybkość konsekwencji –ale krótki horyzont czasowy skutków • Atrakcyjnośc polityczna interwencji fiskalnej Ad/ kształtowania struktury dochodów • Ideolgiczne i polityczne podstawy kształtowania struktury dochodów • Kształtowanie podmiotowe (bezpośrednie) i pośrednie • Celowe kształtowanie (np.welfare state, solidaryzm- państwa skandynawskie) • Kszałtowanie incydentalne- jako reakcja polityczna (W.Brytania. USA) • kształtowanie pośrednie przez tworzenie bodźców i ulg Ad/amortyzacja szoków • Współczesne budżety mają największy (względnie) potencjał interwencji w gospodarkę • Przykład obecnie: reakcje na kryzys współczesnych państw Narzędzia polityki fiskalnej • Narzędzia podatkowe • Zasiłki dla bezrobotnych • Finansowanie tworzenia miejsc pracy (bodźce,programy,roboty publiczne, szkolenia) • Restrukturyzacja gospodarki –branżowo • Restrukturyzacja gospodarki-przestrzennie • Deficyt budżetowy • Dług publiczny i polityka zadłużenia • Poręczenia i gwarancje Skarbu Państwa Aktywna-pasywna polityka fiskalna • • • • • • • Aktywna: - rozbudowany system podatkowy Duzo bodźców i ulg Progresja podatkowa Duże wydatki na cele gospodarcze Duzy sektor publiczny ,w tym gospodarczy Duże deficyty i dług Pasywna polityka podatkowa • • • • • • • • • Większe znaczenie polityki monetarnej Akceptacja „czyszczącej” roli rynku Konieczna elastyczność gospodarki, np. rynku pracy Zaufanie do automatycznych stabilizatorów koniunktury Automatyczne stabilizatory to takie rozwiazania w budżecie, które powodują automatyczny wzrost wydatków i spadek podatków (bez działań legislacyjnych) w okresie recesji Przykład: w recesji wzrasta bezrobocie a tym samym wielkość pobieranych zasiłków- i popyt na rynku Instytucjonalne podstawy polityki fiskalnej • System podatkowy: konstrukcja ekonomiczna • Konstrukcja prawna regulacji ,procedury legislacyjne • Wbudowane automaty (np. nieprzekraczalny próg deficytu, długu panstwa ) • stałość regulacji (!) • Skuteczny aparat skarbowy –struktura, kadry, bodźcowanie • Inne instytucje publiczne (np.media, organizacje społeczne ) • Kultura podatkowa społeczeństwa !!!! Czy istnieje model „dobrej” polityki fiskalnej? • Racjonalny fiskalizm-nie przekraczania optymalnej granicy obciążeń • Zachęty dla przedsiębiorczości i lokowania kapitału (rywalizacja współczesna o kapitał i inwestycje) • Zachęty do oszczędzania (np. ulgi,premie za oszczędzanie) • Spójność celów fiskalnych z pozafiskalnymi • Niesprzecznośc celów • Stabilność reguł Złota reguła finansów publicznych • Wydatki powinny rosnąc wolniej niż PKB Polityka fiskalna a monetarna • Polityka gospodarcza FISKALNA MONETARNA Cele podstawowe państwa • Polityka fiskalna-to kształtowanie wielkości i struktury dochodów i wydatków • Polityka monetarna to kształtowanie ceny i dostępności pieniądza w krótkim, średnim i długim okresie czasu WZAJEMNY ZWIĄZEK POLITYKI MONETARNEJ I FISKALNEJ • Obie zawsze istnieją, są prowadzone • Nie mogą być prowadzone oddzielnie, niezależnie • Jedna wpływa na drugą • Uwaga: cele często są sprzeczne!!! Możliwe cele • Keynesizm: wzrost gospodarczy i pełne zatrudnienie • Monetaryzm: stabilność cen przez kształtowanie ilości agregatu pienięznego • Stabilnośc zewnętrzna (danej waluty do głownych walut) • Celu onflacyjnego- utrzymanie inflacji na załozonym poziomie Główne instrumenty polityki pieniężnej • • • • • • Stopy procentowe-wyznaczanie, zmiany Operacje otwartego rynku Rezerwa obowiązkowa Inne regulacje (np.Bazylea II, III) Interwencje na rynku walutowym Komunikowanie się z rynkiem (interwencje słowne) Nowe: np. .quantitative easing Polityka pienieżna:CELE WSPÓŁCZESNE • nie da się realizować trzech celów równocześnie • Jeśli stały kurs walutowy to nie może być swoboda przepływu kapitału • Jeśli płynny kurs walutowy –to nie można mieć stałego kursu walutowego • Jeśli wspólna polityka pieniężna –to kraje uczestniczące nie mają autonomicznej polityki monetarnej Dla polityki monetarnej Tylko można zrealizować 2 cele z trzech Ograniczenia polityki monetarnej • Łatwo gasić inflację przez podwyżkę stóp procentowych • Trudno pobudzać gospodarkę w recesji przy już niskich stopach procentowych • („reguła sznurka”:sznurek można ciągnąc w górę ale nie pchać) • Po dojściu stopy procentowej do zera kończy się mozliwość oddziaływania BC Klasyczna polityka pieniężna • Cel inflacyjny – ma utrzymywać oczekiwania inflacyjne na pożądanym poziomie • Minimalna inflacja, kontrolowana, utrzymanie wartosci pieniądza • Zakaz monetyzacji długu • Zależnośc od stopy inflacji (stopa realna dodatnia) Nadzwyczajna polityka pienięzna • Interwencje państwa w finansowy sektor prywatny: bail out, nacjonalizacje banków • Duża lub całkowita gwarancja panstwa depozytów prywatnych w bankach • Moral hazard • Sztuczne obniżanie stopy procentowej • Quantitative easing (monetyzacja);USA. W.Brytania • Ujemna stopa procentowa Nadzwyczajna polityka pienięzna EBC obniżył stopę depozytową do -,02 % KRYZYS: Praktyczna polityka pienięzna • Tłoczenie pieniądza do gospodarki ma powstrzymać recesję nawet kosztem spadku jego wartosci; stabilna wartośc pieniądza przestała być ważna • Cena pieniądza (stopa procentowa) może być swobodnie ustalana, nawet ujemna • Trzeba ratować słabe banki bo stabilność systemu finansowego (too big to fail) QE-quantitative easing • Zwiększenie ilości pieniądza bazowego –M0 w celu pobudzenia gospodarki • Kupowanie przez bank centralny obligacji SP (USA ,W.Brytania, Japonia, Chiny, EBC) • Kupowanie aktywów z rynku finansowego (USAmortgidge,Japonia,Szwajcaria) • --------------------------------------------------• EBC: wielki program QE, skup 1,2 bln.euro,2015-16 • Ujemna stopa procentowa EBC:-0,2 % • Postulaty: ew. skup dlugu przez EBC ,bez ograniczeń QE-cel • • • • Oficjalny Pobudzenie gospodarki wealth efect (efekt bogactwawiększa ilośc pieniędzy skłania do zakupów) • Ukryty • Wchłanianie długu (monetyzacja) • Utrzymanie niskiej ceny obligacji (niskie koszty obsługi długu) • Kreacja popytu na własne papiery skarbowe Aktywa FED- jak rosły Drukowanie… 5 banków centralnych wydrukowało 10 bln,USD ,w 2006 r. było 5 bln.teraz 15 bln.USD 5 bln.USD Bilanse banku centralnego jako % PKB rosną! Forward guidance (USA) • Zapewnienie inwestorom utrzymana stałej stopy procentowej w horyzoncie średnim- by mogli planować inwestycje w dłuższym okresie • Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa na rynku • Redukcja niepewności dla rynku-zachęta do inwestowania • Forward guidance w Polsce ? np. NBP zapowiada że utrzyma stopę procentową niezmienną do końca roku Aktualne problemy realizacji budżetu i polityki fiskalnej w Polsce Stan budżetu (deficyt) zależy: • • • • Od fazy cyklu → tempa wzrostu PKB Od wielkości wydatków Od współczynnika oszczędności dochodów -od zmian wielkości inwestycji (i czynników na nie wpływających) • -oczywiście od stopy podatkowej (nieliniowo) • Od kosztów długu tj.obciążenia dotychczasowym długiem w danym roku (stąd rola analityczna deficytu pierwotnego) • Od stopy procentowej i tempa inflacji Polityka oszczędności w sytuacji recesji wywołała w wielu krajach duża krytykę • Cięcia wydatków zmniejszają PKB • Zmniejszenie PKB daje mniejsze wpływy podatkowe • To zwiększa deficyt w następnym roku • Powstaje błędne koło ,gospodarka „zwija się” • Jak je przerwać? Oszczędności narzucone przez UE • Próg długu 55 % już przekroczony (57 % w 2012 r.); rząd zmniejsza OFE o 151 mld.zl. (obligacje SP) • Pakt fiskalny-tzw.sześciopak 2013 r. :traktat miedzyrządowy w UE • Monitorowanie narodowych budżetów przez KE: deficyt strukturalny do 0,5 %(max.1 %) • Dług ma być zmniejszony o 5 % rocznie (do 60 %) Obniżenie progów długu,2014 r. • Rządowy projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych przewiduje, że próg na poziomie 55 proc. PKB zostanie zastąpiony progiem 48 proc., a próg 50 proc. PKB progiem 43 proc. Propozycje przygotowane przez Ministerstwo Finansów związane są z przeprowadzoną ostatnio zmianą w systemie emerytalnym, która skokowo zmniejszyła poziom długu publicznego. • A i tak dług na 2016 był 54,5%PKB Reguła wydatkowa (stabilizująca),UE • Okresla dopuszczalny wzrost wydatków wg.średniej z ostatnich 6 lat + projekt budżetu + prognoza .Cel średniookresowy: deficyt do -1 % PKB (od 2016 r.). Obniżka wzrostu wydatków • Relacja dług/PKB ponad 55 %.: o 2 % w dół • Relacja : dług 50-55 %/PKB: obniżka o 1,5 % • Podstawowy próg: :Poniżej 40 % PKB : bez obniżki wydatków • Dodatkowo: konto przekroczeń (sumujące w dłuższym okresie): +/- 6% Problemy z notorycznym deficytem Przekraczającym stale 3 % PKB w Polsce (do 2015 r.) Uwaga: KE zdjęła (2015) z Polski procedurę nadmiernego deficytu- ma być mniejszy niż 3 % w 2015 r. (I rzeczywiście był) Deficyt strukturalny pokazuje wartość deficytu, która byłaby rejestrowana przy danym nastawieniu w polityce fiskalnej, gdyby produkcja odpowiadała poziomowi pełnego zatrudnienia (bezrobocie na poziomie naturalnym)- gdy wykorzystywane są w pełni wszystkie czynniki wzrostu (głownie przy pełnym zatrudnieniu) i w takim stanie realizowane byłyby dochody i wydatki budżetowe Deficyt pierwotny • Deficyt w danym roku - po odjęciu kosztów obsługi długu Strukturalny deficyt pierwotny • strukturalny bilans pierwotny finansów publicznych, czyli skorygowany o wpływ cyklu koniunkturalnego. Jest to miara teoretyczna, uwzględniająca rzeczywisty bilans pierwotny (deficyt lub nadwyżkę finansów publicznych po odjęciu kosztów obsługi długu), lukę podażową wynikającą z cyklu oraz elastyczność zmian poszczególnych kategorii budżetu na wahania PKB. Zarówno luka podażowa, jak i elastyczność reakcji mogą być szacowane w pewnym przybliżeniu. Nie mniej strukturalny bilans i strukturalny bilans pierwotny są kategoriami coraz powszechniej stosowanymi w raportach międzynarodowych instytucji finansowych oraz w oficjalnych dokumentach Unii Europejskiej. Obecna miara deficytu w UE • Traktat o Stabilności, Koordynacji i Zarządzaniu w Unii Ekonomicznej i Monetarnej, zwany popularnie paktem fiskalnym, który został w Polsce i większości innych krajów Unii ratyfikowany, nakazuje sygnatariuszom prowadzenie polityki zrównoważonego budżetu. Za zrównoważony budżet uważać się będzie taki, w którym roczny wynik strukturalny sektora general government, będzie nie większy niż 0,5 proc. Wyższy deficyt strukturalny – nie większy niż 1 proc. PKB – mogą mieć kraje, gdzie dług publiczny jest znacząco niższy niż 60 proc. i ryzyko związane z długoterminową stabilnością finansów publicznych jest niskie. Co powinien zrobić rząd? • Zwiększyć podatki,zmniejszyć szarą strefę • Zwiększyć udział pracujących w gospodarce • Ułatwienia dla przedsiębiorców • Zacząć bilansować sektor ubezpieczeń emerytalno- rentowych (FUS) • Zmniejszać stopniowo deficyt budżetowy i dług publiczny Budzet ,2014 r. • DOCHODY : 276,9 MLD. • WYDATKI: 324,6 MLD • Deficyt budżetowy: 47,5 mld. • Inflacja Średnioroczna :2,4 % • Stopa bezrobocia: 13,8 % Budżet 2017 r. -założenia • Dochody • Wydatki • Deficyt budżetowy • 325,45 mld. • 384,8 mld. • 59,3 mld. (2,9% PKB) • • • • • 3,6% • 1,3 % • 8% PKB wzrost Inflacja Stopa bezrobocia (wg. polskiej miary) Koszty obsługi długu W 2017 r. oprocentowanie 10-letnich obligacji SP ok..3,7% Koszty obsługi długu, koniec 2012 r.,grudzień Rentowność obligacji spada • • • • Obligacje 10-letnie SP maj 2013: 4,35 % 29 maj 2015: 2,95 % Sztucznie niskie stopy procentowe (nieraz ujemne)powodują że ciągle obligacje SP są dla kapitału zagranicznego atrakcyjne • Popyt zagranicy jest wygodny dla rządu-ale zwiększa udział długu zagranicznego Ciągle nie rozwiązany problem konstrukcji budżetu zadaniowego • W budżecie zadaniowym wydatki grupowane są wg. celów i zadań – nie wg. podziału resortowego • Przykład: wydatki na zdrowie są w kilku budżetach resortów • Wydatki na oświatę i szkolnictwo wyższe-też w kilku POLITYKA FISKALNA I MONETARNA Dwie siostry Współpraca i rywalizacja NARZĘDZIA OBU POLITYK SĄ SPRZECZNE; nie można obu zastosować jednocześnie Trzeba wybrać cel podstawowy wspóldziałanie –czy sprzeczności? Normalnie obie polityki są przeciwstawne: nie moga iśc w tym samym kierunku Różnica celów i odpowiedzialności • • • • Polityka fiskalna Równowaga budżetowa Krótki horyzont Inflacja : nie przeszkadza a może zwiększyć wpływy budżetowe • Najgorsze: przekroczenie (in minus) • założeń budżetu • Polityka pienięzna • Cel: stabilność wartości pieniądza • Praktycznie: utrzymanie stopy inflacji na założonym poziomie • Wpływ na stopę procentową w krótkim i długim okresie • Najgorsze; większa inflacja niż założona Polityka fiskalna a polityka pieniężna (monetarna) Fiskalna „twarda” (+) Monetarna „miękka”(-) „Miękka” ==!!! fiskalna (-) Monetarna „miękka”(-) Monetarna, twarda” (+), Fiskalna „twarda” (+) !!!!! === Fiskalna miękka”(-), Monetarna, twarda” (+) Niebezpieczeństwa kiedy obie polityki idą w jedną stronę • Polityka monetarna „miękka” i fiskalna „miękka”- rośnie inflacja i deficyt budżetowy • Np. .inflacja rośnie do 8 % • Deficyt budżetowy rośnie z 5 do 8 %..... • Wartośc pieniądza spada co dodatkowo nakręca inflację.. • Polityka monetarna restrykcyjna (drogi pieniądz) i budżetowa „zaciskanie pasa” • Może wywołać nagłe obniżenie dochodów i popytu • -hamuje inwestycje- i wzrost Uwaga: przy polityce wolnych stóp procentowych (jak w Polsce) głowne narzędzia pozostają w polityce fiskalnej Niebezpieczny jest tzw.”bliźniaczy deficyt”równocześnie deficyt budżetowy i w obrotach zewnętrznych ! Jak Polska wychodziła z bliźniaczego deficytu Fiskalnego (deficyt budżetowy i handlowego Do 2013 r. Polska miała bliżniaczy deficyt Dodatkowo spadek dynamiki PKB (do 2008 r.),rosnący dług i koszty obsługi i deflację (2013-15) Sytuacje podwójnego (bliźniaczego) deficytu (twin deficit) • Deficyt obrotów bieżących (Ex-Imp) < 0 (-) • Deficyt fiskalny(Dochody- Wydatki)< 0 (-) Taki podwójny deficyt może być zrównoważony tylko napływem kapitału z zewnątrz (dodatni bilans kapitałowy) -------------------------------------------W Polsce mamy od końca 2013 r. dodatni bilans obrotów handlowych (+) dzięki spadkowi kursu złotego (ceny w eksporcie były tańsze) Deficyt budżetowy pierwotny(primary balance) • To deficyt budżetowy powstały w danym roku bez uwzględnienia spłat zadłużenia wymagalnego w danym roku • Jest to część deficytu bez uwzględnienia płatności odsetkowych • Primary balance: government net borrowing or net lending ,excluding interest payments on consolidated government liabilities • Źródło:European Central Bank,2004, Annual Report,ECB,Franfurt Glossary Pułapki z deficytem pierwotnym przy deflacji • Założenie: deflacja (stopa inflacji = np.-1,5 %,ceny tańsze) • Zobowiązania państwa pozostają nominalnie takie same (np. pensje sfery budżetowej ,emerytury) • Ciężar długu dotychczasowego (realny) pozostaje natomiast maleją nominalnie wpływy podatkowe • w rezultacie rośnie deficyt i dług! Usuwanie nierównowagi (G-T) + (I- Op) + (Ex-Im) = 0 G-T : wydatki rządu- dochody (podatki), bilans rządu I-Op : Inwestycje - oszczędności prywatne, bilans sektora prywatnego Ex- Im: export- import, bilans obrotów handlowych Jeśli dwa bilanse są ujemne to trzeci musi być dodatni Wychodzenie z nierównowagi (I) • Mamy dług i bilans fiskalny duży (-) • 1.Zmniejszyć deficyt • 2.Doprowadzić do nadwyżki budżetu • 3.dopiero wtedy dług będzie spłacany • Jak? • Mamy ujemny bilans CA (current account) (-) • 1.zwiekszyć eksport • 2.zmniejszyć import • 3.zwiekszyć konkurencyjność Jak? 1.Zmniejszyć płace (i koszty) • Ciąć wydatki 2.Kiedy eksport rośnie to • Zwiększyć podatki kurs naszej waluty te • Wpływy będą większe, deficyt rośnie spada Wychodzenie z nierównowagi (2):Skutki • • Bezpośrednio: Cięcia w wydatkach i większe podatki dadzą mniejszy deficyt • -mniejsze zatrudnienie • Mniejszy import • Mniejsze inwestycje –spadek popytu i mniejszy PKB • • Zaostrzenie dyscypliny może dać problemy polityczne dal rządu (dlatego rządy są niechętne) • • • • W długiej perspektywie -mniejszy deficyt i dług Przywrócenie równowagi gosp. Wzrost PKB • DLA BILANSU OBROTÓW BIEŻĄCYCH: • jeśli możliwe do zastosowania dobre w krótkim okresie • DLA GOSPODARKI • w krótkim okresie: bolesne, przy spadku płac grozi spadek podatków • POLITYCZNIE: b. trudne • Możliwe jeśli kurs nie jest usztywniony (jak w strefie euro); przy euro tylko możliwe oszczędnosci przez spadek płac Dylemat polityki w 2013 r. Rząd może: • • Wybrać ostre zacieśnianie polityki fiskalnej Skutki: stagnacja/spadek PKB • • • • Wybrać podwyższenie stopy procentowej co osłabi popyt także na import zmniejszenie wydatków budżetowych i popytu -ale przyniesie wzrost kosztów długu zagranicznego i zmniejszenie wpływów budzetowych • Rząd wybrał kompromis: zacieśnienie polityki fiskalnej ale nie na tyle aby doprowadzić do likwidacji deficytu obrotów bieżących Po cichu: rząd przejął obligacje SP w OFE zmniejszając dług-ale zachwiał zaufaniem do systemu emerytalnego i skorzystał z dużej inflacji w 2012-3 r., co zwiększyło sprzedaż i dochody podatkowe Przykład,Polska 2017 • Polityka monetarna • w Polsce: cel inflacyjny niski,1,5% • Inflacja obecnie b.niska(do 2 %) • niska stopa procentowa zachęca do inwestycji i kredytów • NBP ogłasza że przez dłuższy czas zachowa stopę procentową • Ale jest korzyść: spadek • Kosztów obsługi długu • Polityka fiskalna: rozwój gosp.ale nie inflacyjny • reformy podatkowe i emerytalne mają zachęcać do oszczędności ,inwestycji i wzrostu • Duże transfery dochodowe(np..500+) • deficyt budżetowy do 3% Czy Polska była w kryzysie „zieloną wyspą” w kryzysie z 2008r? (-) • • • • • • PKB spadł z 5-6 % w 2008r do 3 % Wzrósł dług do 54,5 % PKB,jest blisko dozwolonego pułapu 60 % PKB Złoty osłabił się 2 mln.Polaków wyjechało Mamy duży nawis kredytów walutowych Rozmontowaliśmy system emerytalny… (+) • • • • • Polska weszła do UE w 2004 r. PKB nie spadł poniżej 0 jak w innych krajach UE Wzrósł dochód/na głowę do 65 % w UE Bilans handlu zagranicznego jest dodatni (od 2015 r.) Polityka fiskalna i monetarna w aktywny sposób, mniej lub bardziej udatnie, przeciwdziałała kryzysowi i recesji, stosując narzędzia polityki monetarnej i fiskalnej Kryzys strefy euro I próby rozwiązania……. Monitoring Komisji Europejskiej • Kryteria z Maastricht i Amsterdamu • Polska pod obserwacją KE(do 2015 r.) • Zwiększenie rygorów polityki fiskalnej obecnie w strefie euro („sześciopak „z 2012 r.) • Maks .deficyt (cykliczny): -0,5 % PKB Polityka monetarna a polityka fiskalna w UE • • • • • Strefa euro ma wspólną politykę monetarną Ale nie ma wspólnej polityki fiskalnej: - nie ma wspólnego budżetu -Nie ma jednolitych podatków Niemożliwe usuwanie nierównowagi w całej strefie euro przez transfery • Są tylko zobowiązania traktatowe –praktycznie bez dyscypliny przestrzegania 2 drogi wyjscia z kryzysu: która lepsza • USA, Chiny, W. Brytania • QE • Sztucznie niska stopa procentowa • Bail –outy (budżet finansuje długi) • Wzrost indeksów giełdowych -zachęta do wydatków • …wyjscie z recesji • …ale dług coraz większy, rośnie też „bańka aktywów” ,grozi pęknieciem… • • • • • • • • UE (ratowanie euro) Niska stopa procentowa (nawet ujemna ) Austerity- oszczędnośc, cięcia wydatków Narzucanie oszczędności w UE przez pakty (obok Traktatu Europejskiego) euro stabilne, aprecjacja ..ale recesja spada wolno,wzrost słaby, i utrzymuje się bezrobocie …..Ale ostatecznie EBC poszedł drogą USA Konsolidacja -przez zmniejszenie wydatków czy zwiększenie dochodów Wychodzenie z zadłużenia: obecnie • 1. oszczędzać, ciąć wydatki, zwiększać podatki • KOSZT : mały wzrost lub stagnacja PKB • Cel PODSTAWOWY: zmniejszyć dług publiczny • ZASTOSOWANIE: UE • Ale ostatecznie UE poszła drogą USA • Stymulować wzrost by zwiększyć wpływy z podatków • Popierać inwestycje i zatrudnienie • CEL PODSTAWOWY: wzrost, walka z bezrobociem • KOSZT: dopuszczalna większa inflacja • ZASTOSOWANIE: USA