Posedimi.docx

Transcript

  POSEDIMI Cfare kuptojme me posedim ? Psedimi sipas Cammon Law dhe Civi Law. Humbja e te drejtes se pronesise.Posedimi është sundimi efektiv i një personi mbi një send dhe mbi të drejtat reale mbi atë.Posedimi mund te ushtrohet drejtpersedrejti ose nga nje person qe e mban sendin. Ne këtëmenrë posedimi na paraqitet si një sundim ne fakt! një sundim real"material! i njeriut mbisendin! sundim k fi#ik ose ekonomik. $ %nstituti i posedimit i ka fillesat nga e drejta romake e &ila njihte d te drejta te &ilat mund te pershkruajn posedimin e #hveshur dhe te pavarur nga e gjithe pronesia! 'su&aption dhe%nterdi&ts. Për të fituar pronesine e sendit me usu&aption! në të drejtën romake! nuk kerkoheshinkushte strikte. Për fitimin e pronesise mjaftonte vetem fakti i posedimit të qetë të sendit dheshfrtë#imi ekonomik i tij. Por ndrshe ishte e parashikuar në të drejten romake klasike! kjo për  pasoj e rregullave strikte qe u vendosën sipas kësaj të drejte. (isa nga kushtet për fitimin e pronësise me kusht ishin ) res habilis, *send i pershtatshem per prone private dhe ishte i parandaluar qe te fitohet me parashkrim fitues+! titulus !*titull i rregullt juridik për të fituar  pronësine+!  fides, *boane fides ose male fides+!  possesio, *posedim fi#ik i sendit dhe vullneti i poseduesit që ta mbajë sendin si të vetin! tempus, *sendi është në posedim të fituesit për të gjithë periudhën e për&aktuar kohore. Ndrshe nga usu&aption! indire&ts sipas të drejtës romake ishinurdhera te shkruara ose të kushtë#uara! të &ilat urdhëroheshin nga magjistratet romake! kresisht pretoret me kerkesen e personave të interesuar ne rrethana te justifikuara dhe permbaninurdhëresën drejtuar ndonjë qtetari qe di&ka të bëhëj ose të mos bëhej sipas kushteve. Poseduesitindire&t klasifikoheshin në tre kategori kresore) a)  ne indire&te që kishin për qëllim fitimin e posedimit! b) ne indire&te që snonin mbajtien e posedimit! c)  ne indire&te që snonin rifitimin e posedimit ne rast se humbet. Ndrshe nga e drejta romake ne ,ngli si ba#ë e të drejtës feudale ishin #akonet dhe ligjet e qartaqe kishin n-jerrë mbretërit angle#ë para dhe pas pushtimit normad. hvillimi % drejtësisembretërore! dhe sidomos i institutit të gjqëtarëve shetitës! dmth i anëtareve të kurisë qëdëedoheshin më rrethe për të mbledhë taksat dhe për të #hvilluar hetimet gjqesore! ndihmoi qenga i gjithë materiali i erret juridik! qe ishte i ndërtuar pëe &do krahinë! të hartohej një e drejtë e përgjithshme për të gjithë vendin. Ne këtë mënrë lindi e drejta e përgjithshme angle#e. Përve&këtre burimeve!një rëndesi të madhe kishin vendimet e gjkatave të qindesheve dhe te konteve!si dhe urdhërat e mbreterve. Ne ,ngli! ashtu sikurse në vendet e tjera! marrëdhenit juridike &ivile per&aktoheshin nga prona feudale mbi token! e &ila kishte karakter hierakik. Ne mbledhjen e/olsberit *$011+ 2ilhem Pushtuesi e shpalli veten krepronar të të gjithë tokes! kurse nënshtetasite tij! token mund ta merrnin ose si feud! ose si posedim. 1 .Neni 304 I Kodit Civil   Ne ,ngli u vendosen tri lloje posedimi mbi tokën)$.Posedim i tokave qe merrnin banorët drejtëpërdrejt nga mbreti * posedimi i trekushte#ohej nga plotesimi i sere detrimesh! sidomos nga detrimi i shërbimit ushtarak+3.Posedimi i tokave që merreshin nga banoret . Poseduesit e ketre tokave më pas filluan tidispononin keto lirisht *freehold+4.Posedimi i vilaneve *qe me vone u shenderrua ne kopihold+. Nje pjese e fshatareve!megjithëse në numër të vogël! e ruajti lirine personle dhe par&elen e tokes.5jtërsimi i tokave kufi#ohej nga kushte të ndrshme . për shkak të marrëdhënieve që lindnin ngatoka ishin të nderlikuara u shfaq nje institute spe&ifi& per te drejtën feudale angle#e6 7institute i pronës së besuar! trusti8. 2e&oria e ketre instituteve eshte se nje person i jepte pasuri ose nje pjesë të saj! një personi tjetër! duke porositur qe ta administronte kete pasuri dhe ta përdorte sipasudhe#imeve të pronarit të vërtete!por personi që merrte këtë pasuri formalisht konsiderohej pronar. 9ështu vepronin kaloresit që niseshin në luftërat e krqe#atave dhe urdheri i murgjeve! te&ilët fshihnin në këtë mënrë pasurinë e tre. 9 veprim juridik praktikohej gjithashtu edhe meqellim shmangieje nga detrimet dhe fshehje të pasurise nga kreditorët. Perve& mënrave të lartëpërmendura doktrina parashikonte dhe fitimin e pronesise me parashkrim fitues që do te thote se pushtimi i vendit nga një pronarë i &ili re#ulton se nuk është pronarë i vërtetë i kësaj prone! e fiton pronësinë për këtë vend me ose pa pelqimin e pronarit tëvertete. 9 rregull gjendet ne te drejtën #akonore të sistemit angle#. Posedimi i paautori#uar nëkëtë rast sjell! veprime mbi pronen. /tatusi i pronarit eshte i pavlefshem per të sjell kunder  poseduesit te ri. Pas një periudhe të &aktuar kohe! një person nese e kishte fituar posedimin e prones me ose pa të drejte! ai ka të drejtë të mbrohet nese dikush kerkon të posedoj pronen qe aika ne posedim. Poseduesi duhet ta ta #oteroje pasurinë në mënrë të hapur kundrejt të tretëve!sipas menrës të për&aktuar në ligj! dhe priudhes kohore e &ila po ashtu eshte e per&aktuar neligj. %nterpretimi i ketre kushteve ka qene subje&t i debateve por nuk duhet të harrojme seinterpretimi ndrshon sipas shteteve. Parashkrimi fitues eshte një nga metodat! më tëdiskutueshme të marrjes së pronës!i &ili ka luajtur nje rol të madh ne historinë e tokës ,ngle#e.Historikisht nese dikush e pushton vendin për nje kohe të mjaftueshme do te thotë se në vetevetekjo përben blerjen e një titulli të justifikuar. Një parim me i perdorur në ,ngli eshte kur tokaështë 7disused8 ose e lënë pas dore nga një pronar! kjo pronë mund të konvertohet në pronë tëtjetrit! nese k i fundit e ka perdorur va#hdimisht kete prone! duke u kujdesur per të dhe dukemarrë përfitime prej saj. Por edhe pse e përdor kjo prone re#ulton e paregjistruar ne regjister.:regullat për tokën e paregjistruar nuk kanë ndrshuar! jane si më parë. Por sipas programit tëL:, 3003! nga paragrafi i pare deri ne   paragrafin e pest! parashikohet se pas $0 viteve poseduesi i pafavorshem kishte te drejte teaplikoj në #rat e regjistrimit të prones! per tub ere pronar i ligjshëm i regjistruar.ra eregjistrimit te pronës duhet të kontaktoj mbajtesin per aplikimin e ri. Pronari mund ta humbastitullin e pronesise edhe pa qenë i vetedijshem! pra pa u njoftuar. 9 ishte rregulli! sepse pronarinuk i kishte kushtuar vemendje të mjaftueshme prones së tij! toka ishte duke u perdorur! dhe për këtë arse nuk meriton për ta mbajtur atë. 2.Posedimi sipas Kodit Civil Shqipetar. 9odi Civil /hqipetar e trajton posedimin ne menre të ve&antë duke e diferen&uar nga tagrat etjera të pronarit! buke u ba#uar në natrën spe&ifike që vetë kjo e drejtë përmban. Posedimi nëvetevete ka nje vlere ekonomike pavarësisht nese poseduesi e ka ose jot ë drejten per të poseduar sendin! nëse posedimi shoqerohet ose jo nga e drejta e korresponduese..Nuk mund tëkonsiderohen posedues të gjithë personat që ndodhen në një marredhenie thjesht material mesendin *mbajtesit e sendit+! duke vepruar në interesin esklu#iv te një personi tjetër *të pronarit ose poseduesit te sendit+. Posedimin nuk mund ta konsiderojme vetem sin je marredhenie fakti! por edhe një marrëdhenie juridike! sin je e drejte &ivile ne vete. Personi qe nuk eshte pronar mund tëmarre posedimin e sendit duke lidhur një kontratë me pronarin ne ba#ë të ligjit ose në ba#ë të njëakti administrative6 7  Posedimi i personit jo pronare mund te jetë i ligjshëm ose i paligjshëm. Posedimi eshte i ligjshem kur poseduesi e ka posedimin nga pronari baze te një vendimi juridik,ne bazë të ligjit ose të një akti administrative.” 2   Shembull,  ne ba#ë të kontratës të qeramarresi qe ka posedimin e shtepise! pengemarresi ka posedimin e sendit të lënë peng! transportuesi ka posedimin e mallërave që dërgohen nga njëvend në një vend tjetër etj. 4  Ne të gjitha rastet e siperme poseduesi jo pronar e mban sendin per nje pëedorim te &aktuar! dukeqene i detruar qe ate send tja ktheje pronarit nga i &ili e ka marre ne posedim.;jate kesaj koheqe sendi ndodhet ne sundim fi#ik të pëerkohshem*të jo pronarit +! pronari nuk e humbet të drejtëne posedimit! por va#hdon ta ruaj ate si pronar i sendit. Poseduesi i perkohshem eshte pronar iligjshem ashtu sikurse poseduesi pronar. Posedimi i tre eshte i ligjshem sepse ba#ohet mbi njeshkak juridik! qe do te thote njhet nga ligji. Ne ba#e të ligjit posedimi i pronari ba#ohet në tëdrejten e pronesisë! ndersa posedimi i perkohshem i jo pronarit ba#ohet në kontraten e lidhur me 2 .Neni 305 I Kodit Civil3 .Prof.Asoc.Dr Ardian Nuni, Lesione te se dre!tes se "ronesise   pronarin ose ne ligj me akt administrativ. Perve& poseduesëve të mësipërm të &ilet janë të përkohshëm! janë posedues jo pronar dhe ata qe kane marre sendin jo nga pronari! as në ba#ë të ligjit! dhe as në ba#ë të një akti administrative!porn ë mënra të jera dhe e mbajnësendin si te tre. Posedues te tille &ilesohen ata qe kane marre sendin me dhune! ose fshehura#i . <e poseduesit bara#ohen dhe ata qe sendin e kanë fituar me kontrate nga pronari %tre! por qe kontrata per shkaqe të ndrshme nuk eshte e vlefshme! ose pronesia eshte fituar ne ba#ë të një akti administrative të pashtligjshem. Nga sa u tha me siper na re#ulton se posedimi i jopronarit mund të jetë i lgjshem ose i paligjshem. Perve& dallimit të mesipërm të posedimit! posedimi i jopronarit ndahet në posedim në mirëbesim dhe posedim në keqebesim. =  Por kjo vlenvetem per posedimin e paligjshem! sepse posedimi i ligjshem eshte gjithëmon me mirëbesim./ipas kodit &ivil shqipetar posedimi fitohet me trashegim dhe me pushtim. ,i që e ka fituar  posedimin me mirebesim! mund të bashkojë në posedimin e vet! edhe kohen e posedimit memirëbesim të personit nga i &ili ka fituar sendin. >  Perve& 9odit Civil /hqipetar! edhe në ligjin e9osoves! menra më efikase pëe fitimin e pronësise eshtë menra e fitimit të pronësis memirëbesim. Poseduesi duhet të ketë #oteruar dhe përdorur pronën për një periudhë $0"vje&are per sendet e luajtshme! dhe 30"vjet për sendet e palujtshme! në qoftëse poseduesi eshte i regjistruar ne kadastër si posedues pronesor.   Ndersa sipas ligjit të :epublikes së <aqedonise posedusi iligjshem ne mirebesim i sendit të lujtshëm! ku pronar i ligjshëm re#ulton një person tjetër! mun tafitoj të drejtën e pronesis pasi kalon periudha tre vje&are nga momenti i marrjes se sendit në posedim! kurse për sendin e paluajtshem pasi kalon periudha $0"vje&are @ . umb!a e s" dre!t"s s" pro#esise$ 4 .Neni 30#$1 i Kodit Civil5 Neni 30% i Kodit Civil &'(i"etar.# .Li)!i "er "ronrine d'e te dre!tat e t!era sendore i *e"u+lies se Kosoves, 200%, nenet 2 d'e 40- .Li)!i "er "ronrine d'e te dre!tat e t!era sendore i *e"u+lies se a(edonise nenet 124 d'e 125  9alimi i të drejtës së pronesië nga një pronar tek një person tjetër do të thotë shuarje të saj për  pronarin në fjalë. Periudha qe që posedusi i ri do të posedoj pronen! mund të imponoj disa tëdrejta në favor të tij! duke bere që pretendimet që lindin nga palet e treat të kufi#ohen. 9odi &ivil parashikon disa menra të humbjes së të drejtës së pronesis! mbi ndonjë send a prone personale!ku e drejta e pronesise mund të humbas ose të shuhet për arse të ndonje ndodhie natrore! mevullnet ose jot ë pronarit! duke përfshire edhe humbjen e pronësis me vendim të organeve shteterore. 1  ;jithsesi menat e fitimit të pronesise per nje posedueskonsiderohen si menra të humbjes së pronesise për poseduesin e mëparshem. A   Ne rastet kur prona mund të braktiset me vullnet të lirë të pronarit! shteti apo nje person tjeter sipas ligjit mund të fitoj të drejtën e posedimit mbi këtë pronë. 9jo ndodh edhe kur për arse të&aktuara një prone i kalon ve& shtetit në &fardo menre të lejuar nga ligji! duke u konsideruar mëvonë si pronë shtetërore! dhe pronë e humbur për pronarin e deritanishem. <osek#isten&a e njësendi! shkaterrimi teresisht i një prone! duke sjelle një shuarje juridike pëe të! nenkuptonligjerisht humbje absolute të së drejtes së pronesise! ndersa nderrimi i pronareve për arse tëndrshme quhet humbje relative! meqense në këtë rast pronesia quhet e humbur vetëm per  pronarin paraprak. $0  .andro Arta , / Dre!ta *oae, irane 200-% .Kodi Civil I *e"u+lies se &'(i"erise, 1%%4$neni 1%110 .avella Niolla,&tvarno Pravo, a)re+ 200-