Protokoły Diagnostyczne Dla Agrofagów Podlegających Przepisom

Transcript

Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 MIĘDZYNARODOWE STANDARDY DLA ŚRODKÓW FITOSANITARNYCH ISPM Nr 27 PROTOKOŁY DIAGNOSTYCZNE DLA AGROFAGÓW PODLEGAJĄCYCH PRZEPISOM (2006) Wydane przez Sekretariat Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin FAO 2006 Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 SPIS TREŚCI ZATWIERDZENIE WSTĘP ZAKRES MATERIAŁY ODNIESIENIA DEFINICJE SKRÓTOWY OPIS WYMAGAŃ TŁO CEL I ZASTOSOWANIE PROTOKOŁÓW DIAGNOSTYCZNYCH WYMAGANIA 1. Wymagania ogólne odnośnie protokołów diagnostycznych 2. Wymagania szczegółowe odnośnie protokołów diagnostycznych 2.1.Informacja o agrofagu 2.2.Informacje dotyczące taksonomii 2.3.Wykrywanie 2.4.Identyfikacja 2.5.Zapisy 2.6.Punkty kontaktowe, w których można uzyskać dodatkowe informacje 2.7.Podziękowania 2.8.Materiały źródłowe 3. Publikacja protokołów diagnostycznych DODATEK 1 Główne składniki procedur w protokołach diagnostycznych Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 2 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 ZATWIERDZENIE Niniejszy standard został zatwierdzony przez Komisję do spraw Środków Fitosanitarnych, w kwietniu 2006 roku. WSTĘP ZAKRES Niniejszy standard zawiera wytyczne odnośnie struktury i zawartości protokołów diagnostycznych dla agrofagów podlegających przepisom, wydawanych w ramach Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin. W protokołach opisane są procedury i metody urzędowej diagnostyki agrofagów podlegających przepisom, które mają znaczenie w międzynarodowej wymianie handlowej. Zawierają one minimalne wymagania co do wiarygodnej diagnostyki agrofagów podlegających przepisom. MATERIAŁY ODNIESIENIA Określanie statusu agrofaga na obszarze, 1998. ISPM Nr 8. FAO, Rzym. System certyfikacji eksportowej, 1997. ISPM Nr 7, FAO, Rzym. Słownik terminów fitosanitarnych, 2006. ISPM Nr 5, FAO, Rzym. Wytyczne w sprawie systemu importowych przepisów fitosanitarnych, 2004. ISPM Nr 20, FAO, Rzym. Wytyczne w sprawie inspekcji, 2005. ISPM Nr 23. FAO, Rzym. Wytyczne w sprawie programów eradykacji, 1998. ISPM Nr 9. FAO, Rzym. Wytyczne w sprawie nadzoru, 1997. ISPM Nr 6. FAO, Rzym. Wytyczne w sprawie powiadamiania o niezgodności i akcji natychmiastowej, 2001. ISPM Nr 13, FAO, Rzym. Międzynarodowa Konwencja Ochrony Roślin, 1997. FAO, Rzym. Doniesienia o wystąpieniu agrofaga, 2002. ISPM Nr 17. FAO, Rzym. Wymagania odnośnie ustanawiania obszarów o niskim stopniu nasilenia agrofaga, 2005. ISPM Nr 22. FAO, Rzym. Wymagania odnośnie ustanawiania obszarów wolnych od agrofaga, 1996. ISPM Nr 4. FAO, Rzym. Wymagania odnośnie ustanawiania miejsc produkcji wolnych od agrofaga i punktów produkcji wolnych od agrofaga, 1999. ISPM Nr 10. FAO, Rzym. Zastosowanie zintegrowanych środków w systemowym podejściu do zarządzania ryzykiem związanym z agrofagiem, 2002. ISPM Nr 14, FAO, Rzym. DEFINICJE Definicje terminów fitosanitarnych stosowanych w niniejszym standardzie podane są w standardzie ISPM Nr 5 (Słownik terminów fitosanitarnych). Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 3 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 SKRÓTOWY OPIS WYMAGAŃ Niniejszy standard ustala podstawy co do zawartości protokołów diagnostycznych, ich celu i zastosowania, zasady ich publikacji i opracowywania. Protokoły diagnostyczne dla określonych agrofagów podlegających przepisom stanowią załączniki do niniejszego standardu. W protokole diagnostycznym dla określonego agrofaga podlegającego przepisom podane są informacje istotne z punktu widzenia diagnostyki, jego pozycja taksonomiczna oraz metody wykrywania i identyfikacji. Protokoły diagnostyczne zawierają minimalne wymagania co do wiarygodnej diagnostyki określonych agrofagów podlegających przepisom oraz zapewniają elastyczność, tak by metody były odpowiednie do zastosowania w różnych warunkach. Metody zawarte w protokołach diagnostycznych są wytypowane na podstawie ich czułości, specyficzności i powtarzalności, a przy każdej z tych metod podana jest informacja odnosząca się do tych cech. Podane są szczegółowe informacje i wskazówki odnośnie wykrywania agrofaga, np. oznaki i/lub objawy związane z występowaniem danego agrofaga, ilustracje (o ile jest to właściwe), stadia rozwojowe agrofaga oraz metody wykrywania agrofaga w towarze, jak również metody ekstrakcji, wyodrębniania i zbierania agrofaga z roślin. Informacje i wskazówki odnośnie identyfikacji agrofaga obejmują szczegółowe informacje na temat metod morfologicznych i morfometrycznych oraz metod opartych na biologicznych, biochemicznych i molekularnych właściwościach agrofaga. Ponadto, przedstawione są szczegółowe wytyczne odnośnie zapisów, które powinny być zachowywane. Protokoły diagnostyczne są przeznaczone do stosowania przez laboratoria prowadzące diagnostykę agrofagów jako część środków fitosanitarnych. Są one przedmiotem rewizji i poprawek, tak by uwzględniały postęp w diagnostyce agrofagów. Niniejszy standard dostarcza również wytycznych odnośnie sposobu inicjowania, opracowywania, poprawiania i publikowania protokołów diagnostycznych TŁO Poprawne wykrycie i identyfikacja agrofaga są istotne dla właściwego zastosowania środków fitosanitarnych (patrz na przykład standardy ISPM Nr 4: Wymagania odnośnie ustanawiania obszarów wolnych od agrofaga; ISPM Nr 6: Wytyczne w sprawie nadzoru; ISPM Nr 7: System certyfikacji eksportowej; ISPM Nr 9: Wytyczne w sprawie programów wyniszczania agrofaga; oraz ISPM Nr 20: Wytyczne w sprawie systemu regulacji fitosanitarnych importu). W szczególności, Umawiające się Strony w szczególności potrzebują odpowiednich procedur diagnostycznych w celu ustalania statusu agrofaga i sporządzania doniesień o wystąpieniu agrofaga. (ISPM Nr 8: Określanie statusu agrofaga na obszarze; ISPM Nr 17: Doniesienia o wystąpieniu agrofaga), oraz w celach diagnostyki agrofagów w importowanych przesyłkach (ISPM Nr 13: Wytyczne w sprawie powiadamiania o niezgodności i akcji natychmiastowej). Państwowe Organizacje Ochrony Roślin opracowują protokoły dla agrofagów podlegających przepisom, tak by odpowiednio wywiązać się z obowiązków, wynikających z Artykułu IV Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin (1997), w szczególności w odniesieniu do Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 4 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 nadzoru, inspekcji importowej i certyfikacji eksportowej. W odpowiedzi na potrzebę regionalnej harmonizacji, kilka Regionalnych Organizacji Ochrony Roślin opracowało wiele regionalnych standardów diagnostycznych. Podkreśla to potrzebę harmonizacji międzynarodowej, a krajowe czy regionalne standardy mogą stanowić materiał bazowy dla protokołów międzynarodowych. Następnie, na szóstej sesji ICPM w 2004 roku, dostrzeżono, że istnieje potrzeba opracowania protokołów diagnostycznych w ramach Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin, i w tym celu powołano Panel Techniczny do spraw Protokołów Diagnostycznych. CEL I ZASTOSOWANIE PROTOKOŁÓW DIAGNOSTYCZNYCH Zharmonizowane protokoły diagnostyczne są opracowywane w celu zapewnienia skutecznych środków fitosanitarnych, odpowiednich do stosowania w różnorodnych warunkach, oraz w celu poprawy wzajemnego uznawania wyników badań przez Państwowe Organizacje Ochrony Roślin, co może również ułatwiać wymianę handlową. Ponadto, protokoły diagnostyczne powinny ułatwiać poszerzanie wiedzy i współpracę techniczną. Mogą one również mieć znaczenie w procesie akredytacji i/lub uznawania laboratoriów. Poza metodami ujętymi w protokołach diagnostycznych przedstawionych w załącznikach do niniejszego standardu, Państwowe Organizacje Ochrony Roślin w celu diagnozowania tych samych agrofagów mogą stosować inne metody (na przykład na mocy porozumień dwustronnych). Uznaje się, że protokoły oraz ich elementy składowe załączone do niniejszego standardu posiadają status standardu ISPM lub jego części (patrz rozdział 3 niniejszego standardu i artykuł X Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin). Dlatego też Umawiające się Strony powinny wziąć pod uwagę te protokoły diagnostyczne, o ile jest to właściwe, w przypadku stosowania lub konieczności zastosowania metod diagnostycznych, w szczególności jeśli mogło to dotyczyć drugiej Umawiającej się Strony. Protokoły diagnostyczne opisują procedury oraz metody wykrywania i identyfikacji agrofagów podlegających przepisom, które mają znaczenie w międzynarodowej wymianie handlowej. Protokoły diagnostyczne mogą być stosowane w różnych okolicznościach, które mogą wymagać zastosowania metod o różnej charakterystyce. Poniżej podano przykłady takich okoliczności, pogrupowanych według potrzeby zwiększonej czułości, specyficzności i wiarygodności: - rutynowa diagnostyka agrofaga szeroko rozprzestrzenionego w kraju - badania w celu określenia statusu agrofaga - testowanie materiału na zgodność ze schematami certyfikacyjnymi - badania na obecność infekcji latentnej powodowanej przez agrofaga - badania jako element urzędowego zwalczania lub programu wyniszczania - diagnostyka agrofaga związana z certyfikacją fitosanitarną - rutynowa diagnostyka agrofagów wykrytych w importowanych przesyłkach - wykrywanie agrofaga na obszarze, gdzie nie stwierdzono jego występowania - przypadki, gdy agrofag jest identyfikowany w laboratorium po raz pierwszy - wykrycie agrofaga w przesyłce pochodzącej z kraju, w którym agrofag jest deklarowany jako niewystępujący. Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 5 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 Na przykład, w przypadku rutynowej diagnostyki, szybkość i koszt metody diagnostycznej mogą mieć istotniejsze znaczenie niż czułość czy specyficzność. Jednakże, identyfikacja agrofaga w danym laboratorium lub na danym obszarze po raz pierwszy może wymagać metod charakteryzujących się wysokim poziomem specyficzności i powtarzalności. Wiarygodność wyniku badania często jest uwarunkowana zastosowaniem właściwej procedury próbobrania. Procedurom próbobrania poświęcone są inne standardy ISPM (w przygotowaniu). W protokołach diagnostycznych podane są minimalne wymagania co do wiarygodnej diagnostyki agrofagów podlegających przepisom. Można ją zapewnić stosując pojedynczą metodę lub kilka metod w połączeniu. Protokoły diagnostyczne obejmują też metody dodatkowe, tak by można było je stosować w różnych okolicznościach. W przypadkach gdy jest to możliwe, przy każdej metodzie podana jest informacja dotycząca poziomu jej czułości, specyficzności i powtarzalności. Państwowe Organizacje Ochrony Roślin mogą stosować te kryteria przy wyborze metody lub kilku metod, które są odpowiednie do zastosowania w danych okolicznościach. Protokoły Diagnostyczne są przeznaczone do stosowania przez laboratoria zajmujące się diagnostyką agrofagów. Laboratoria takie mogą być utworzone w ramach Państwowej Organizacji Ochrony Roślin lub mogą to być laboratoria przez nią upoważnione do prowadzenia działalności tego typu w taki sposób, by wyniki diagnostyki mogły być uznawane jako część środków fitosanitarnych tej Organizacji. Główne elementy niniejszej procedury służące opracowywaniu protokołów diagnostycznych są przedstawione w Dodatku 1. WYMAGANIA 1. Wymagania ogólne dla protokołów diagnostycznych1 Każdy protokół zawiera metody i wskazówki niezbędne do wykrywania i poprawnej identyfikacji agrofaga/agrofagów podlegających przepisom przez specjalistę (entomologa, mikologa, wirusologa, bakteriologa, nematologa, herbologa, biologa molekularnego) lub kompetentny personel, który został odpowiednio przeszkolony. Metody ujęte w protokołach diagnostycznych są wybierane na podstawie ich czułości, specyficzności i powtarzalności. Dodatkowo, przy wyborze metody, która ma być ujęta w protokole diagnostycznym bierze się pod uwagę dostępność urządzeń, umiejętności wymagane 1 W odniesieniu do wszystkich protokołów diagnostycznych mają zastosowanie następujące warunki ogólne: - Z wykonywaniem badań może być związane stosowanie odczynników chemicznych lub urządzeń, które stanowią pewne zagrożenie. W każdym takim przypadku należy ściśle przestrzegać krajowych procedur bezpieczeństwa; - Podawanie w protokołach diagnostycznych nazw substancji chemicznych i urządzeń nie oznacza dyskwalifikacji innych, które również mogą być odpowiednie; - Procedury laboratoryjne przedstawione w protokołach mogą być dostosowane do standardów poszczególnych laboratoriów, pod warunkiem że zostaną one odpowiednio zwalidowane. Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 6 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 w odniesieniu do tych metod oraz możliwość zastosowania ich w praktyce (na przykład łatwość użycia, czas potrzebny na wykonanie badania, jego koszt). Zwykle metody te i związane z nimi informacje powinny również zostać opublikowane. W przypadku niektórych metod, przed ich uwzględnieniem w protokołach, może być konieczne przeprowadzenie ich walidacji. Walidacja ta może obejmować na przykład zastosowanie zestawu znanych próbek, z uwzględnieniem kontroli, przygotowanych w celu sprawdzenia czułości, specyficzności i powtarzalności. Każdy protokół diagnostyczny zwykle opisuje więcej niż jedną metodę, biorąc pod uwagę możliwości laboratoriów oraz sytuacje, w których metody są używane. Wśród takich sytuacji należy wymienić: diagnostykę rożnych stadiów rozwojowych, które wymagają zastosowania różnych metodyk, potrzebę zastosowania alternatywnej techniki diagnostycznej ze względu na niepewność pierwotnej diagnozy, a także różne wymagania co do poziomu czułości specyficzności i wiarygodności. Dla niektórych celów wystarczające jest użycie jednej metody, w przypadku innych celów niezbędne może być użycie kilku metod. Każdy protokół zawiera informacje wstępne, informacje na temat pozycji taksonomicznej agrofaga, metody wykrywania i identyfikacji agrofaga, zapisy, które należy zachowywać oraz odsyłacze do odpowiednich publikacji naukowych. W wielu przypadkach dostępny jest szeroki wachlarz informacji uzupełniających, które mogą być pomocne w diagnostyce, na przykład rozmieszczenie geograficzne agrofaga oraz lista roślin żywicielskich, ale protokoły diagnostyczne koncentrują się na metodach i procedurach, mających decydujące znaczenie dla diagnostyki agrofaga. W odpowiednich rozdziałach protokołu przedstawione są informacje w aspekcie zarządzania jakością oraz w szczególności materiały referencyjne wymagane zgodnie z protokołami diagnostycznymi (takie jak stosowanie kontroli pozytywnej i negatywnej lub kolekcji okazów). 2. Wymagania szczegółowe odnośnie protokołów diagnostycznych Protokoły diagnostyczne są opracowane z uwzględnieniem następujących rozdziałów: Informacja o agrofagu Informacje dotyczące taksonomii Wykrywanie Identyfikacja Zapisy Punkty kontaktowe, w których można uzyskać dodatkowe informacje Podziękowania Materiały źródłowe 2.1.Informacja o agrofagu Podana jest krótka informacja o agrofagu, łącznie z jego cyklem rozwojowym, morfologią, zmiennością (morfologiczną i/lub biologiczną), pokrewieństwem z innymi organizmami, zakresem roślin żywicielskich (ogólnie), objawami na roślinach żywicielskich, rozmieszczeniem geograficznym aktualnie i w przeszłości (ogólnie), sposobem przenoszenia i rozprzestrzeniania się (wektory i drogi przenikania). Powinny być podane odniesienia do materiałów informacyjnych o agrofagu (ang. pest data sheet), o ile są one dostępne. Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 7 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 2.2.Informacje dotyczące taksonomii Rozdział ten dostarcza informacji na temat taksonomii agrofaga i obejmuje: - nazwę (obowiązująca nazwa naukowa, autor i rok (w przypadku grzybów, nazwa teleomorfy, jeśli jest znana )) - synonimy (łącznie ze poprzednimi nazwami) - zatwierdzoną nazwę powszechną, w przypadku grzybów nazwę anamorfy (łącznie z synonimami) - akronimy wirusów i wiroidów - pozycję taksonomiczną (z uwzględnieniem informacji nt. klasyfikacji do podgatunku, o ile jest to właściwe) 2.3.Wykrywanie Niniejszy rozdział protokołu diagnostycznego zawiera informacje i wskazówki, takie jak: - rośliny, produkty roślinne i inne przedmioty, które mogą być siedliskiem agrofaga - oznaki i/lub symptomy związane z agrofagiem (cechy charakterystyczne, różnice i podobieństwa w oznakach i/lub symptomach w porównaniu z innymi czynnikami), łącznie z ilustracjami, o ile jest to właściwe - część/części roślin, produktów roślinnych i innych przedmiotów, na których agrofag może występować - stadia rozwojowe agrofaga, w których może on zostać wykryty, łącznie z informacją na temat prawdopodobnej jego ilości i rozmieszczenia na roślinach/produktach roślinnych i innych przedmiotach - prawdopodobieństwo wystąpienia agrofaga związane ze stadium/stadiami rozwojowymi żywiciela/żywicieli, warunkami klimatycznymi i sezonowością - metody wykrywania agrofaga w towarze (np. makroskopowe, z użyciem ręcznej lupy) - metody ekstrakcji, wyodrębniania i zbierania agrofaga z roślin, produktów roślinnych i innych przedmiotów, lub wykazania obecności agrofaga w roślinie, produkcie roślinnym i innych przedmiotach - metody wykazywania obecności agrofaga w materiale roślinnym bezobjawowym lub innych materiałach (np. w gleba, woda), takie jak test ELISA2 lub hodowla na podłożach selektywnych - żywotność agrofaga. W odniesieniu do wszystkich metod przedstawionych w tym rozdziale, podane są informacje na temat ich czułości, specyficzności i powtarzalności, o ile jest to właściwe. O ile ma to zastosowanie, podane są wskazówki co do załączanych w teście kontroli pozytywnych i negatywnych oraz materiału odniesienia. Podane są również wskazówki, jak uniknąć pomyłek z oznakami i/lub symptomami powodowanymi przez inne czynniki. 2 Enzyme-Linked Immunosorbent Assay – test immuno-enzymatyczny (ang.) Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 8 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 2.4.Identyfikacja W niniejszym rozdziale podane są informacje i wskazówki odnośnie metod, których pojedyncze zastosowanie lub w połączeniu z innymi metodami prowadzi do identyfikacji agrofaga. Jeśli wspomnianych jest kilka metod, podane są ich wady i zalety, jak również zakres, w którym te metody lub ich kombinacja są równoważne. Jeśli w celu identyfikacji agrofaga niezbędne jest zastosowanie kilku metod lub przedstawionych jest wiele metod alternatywnych, można to zaprezentować w postaci diagramu. Główne rodzaje metodyk mających zastosowanie w protokołach diagnostycznych obejmują te opierające się na cechach morfologicznych i morfometrycznych, cechach biologicznych takich jak wirulencja i zakres roślin żywicielskich agrofaga, oraz te przygotowane w oparciu o właściwości biochemiczne i molekularne. Cechy morfologiczne mogą być określane bezpośrednio albo po wyhodowaniu lub wyizolowaniu agrofaga. Hodowla i/lub izolacja może być również wymagana w przypadku oznaczeń biochemicznych i/lub molekularnych. Jeśli niezbędnymi składnikami metody są procedury hodowli i izolacji, podane są szczegóły w tym zakresie. W przypadku identyfikacji morfologicznej i morfometrycznej, o ile jest to właściwe, podane są szczegółowe informacje, takie jak: - metody preparowania, wykonywania preparatów i oceniania agrofaga (takie jak na potrzeby mikroskopii świetlnej i elektronowej oraz technik pomiarowych) - klucze do identyfikacji (do rodziny, rodzaju, gatunku) - opis morfologii agrofaga albo jego kolonii, łącznie z ilustracjami diagnostycznych cech morfologicznych, oraz wskazania na jakiekolwiek trudności w obserwacji określonych struktur - porównanie z podobnymi lub spokrewnionymi gatunkami - odpowiednie okazy lub kultury referencyjne. W przypadku identyfikacji biochemicznej czy molekularnej, każda metoda (np. metody serologiczne, elektroforeza, PCR3, DNA barcoding, RFLP4, sekwencjonowanie DNA) jest opisana oddzielnie, z podaniem niezbędnych szczegółów (łącznie z wyposażeniem, odczynnikami i materiałami jednorazowego użytku) umożliwiających wykonanie badania. O ile jest to właściwe, w procedurze można umieścić odsyłacz do metodyki opisanej w innych protokołach diagnostycznych załączonych do niniejszego standardu. W przypadkach gdy wiarygodny wynik można uzyskać z zastosowaniem więcej niż jednej metody, inne odpowiednie metody mogą być przedstawione jako alternatywne lub uzupełniające, np. gdy wiarygodne są metody morfologiczne, ale dostępne są również metody molekularne. O ile jest to właściwe, podane są metody izolacji agrofaga z roślin lub produktów roślinnych nie wykazujących objawów (takie jak testy na obecność infekcji latentnej), jak również metody 3 Polymerase Chain Reaction (ang.) – łańcuchowa reakcja polimerazy 4 Restriction Fragment Length Polymorphism (ang.) – analiza długości fragmentów restrykcyjnych Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 9 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 ekstrakcji, wyodrębniania i zbierania agrofaga z rośliny lub innego materiału. W takich przypadkach mogą być również podane metody bezpośredniej identyfikacji agrofaga w bezobjawowym materiale, z użyciem testów biochemicznych lub molekularnych. Dla wszystkich metod przedstawionych w tym rozdziale, o ile jest to stosowne, podana jest informacja na temat ich czułości, specyficzności i powtarzalności. O ile ma to zastosowanie, podane są wskazówki co do załączanych w teście kontroli pozytywnych i negatywnych oraz materiału odniesienia. Podane są również wskazówki, jak uniknąć pomyłek z podobnymi lub spokrewnionymi gatunkami. Protokoły diagnostyczne podają wskazówki odnośnie kryteriów określania w każdej metodzie wyniku pozytywnego lub negatywnego lub informacje umożliwiające ustalenie, czy ma być stosowana metoda alternatywna. W protokole są wyraźnie wskazane te przypadki, gdzie istotne jest stosowanie w określonej technice odpowiednich kontroli, łącznie ze materiałem referencyjnym, o ile ma to zastosowanie. Jeśli odpowiednie kontrole nie są dostępne, pewność identyfikacji może zwiększyć zastosowanie innych testów, najlepiej opartych na różnych zasadach biologicznych,. Alternatywnie, próba, okaz lub, o ile jest właściwe, fotografia powinny zostać wysłane do innego laboratorium posiadającego doświadczenie w diagnostyce podejrzanego agrofaga i dysponującego wymaganymi materiałami kontrolnymi i referencyjnymi. Okaz/okazy lub materiał do celów referencyjnych powinien być odpowiednio zakonserwowany. Protokół diagnostyczny może również zawierać metody szybkiej, wstępnej identyfikacji (które później będą wymagały potwierdzenia). 2.5. Zapisy Niniejszy rozdział dostarcza informacji odnośnie zapisów, które powinny być zachowywane, a mianowicie: - nazwa naukowa zidentyfikowanego agrofaga - kod lub numer referencyjny próby (do celów jej identyfikacji) - rodzaj porażonego materiału, łącznie z naukową nazwą rośliny żywicielskiej, o ile ma to zastosowanie - pochodzenie porażonego materiału (łącznie z położeniem geograficznym, jeśli jest znane) oraz miejsce przechwycenia lub wykrycia - opis oznak lub objawów (łącznie z fotografiami, o ile jest to stosowne) lub informacja o ich braku - metody, z uwzględnieniem kontroli, stosowane w diagnostyce i wyniki uzyskane w każdej metodzie - w metodach morfologicznych i morfometrycznych - wyniki pomiarów, rysunki lub fotografie cech diagnostycznych (o ile jest to właściwe) oraz, jeśli ma to zastosowanie, wskazanie stadium/stadiów rozwojowych - w metodach biochemicznych i molekularnych - dokumentacja wyników testu w postaci fotografii żeli diagnostycznych lub wydruków wyników testu ELISA, na bazie których postawiono diagnozę Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 10 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 - o ile jest to właściwe, rozmiar porażenia (liczba wykrytych pojedynczych agrofagów, poziom uszkodzenia tkanek) - nazwa laboratorium oraz, o ile jest to właściwe, nazwiska osoby/osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie diagnostyki i/lub ją przeprowadzających - terminy pobrania próby oraz wykrycia i identyfikacji agrofaga - o ile jest to właściwe, stan agrofaga (żywy lub martwy) lub żywotność jego stadiów rozwojowych. Dowody w postaci kultury/kultur agrofaga, kwasu nukleinowego agrofaga, zakonserwowanych/ utrwalonych okazów lub materiałów z testu (na przykład fotografie żeli, wydruk wyników testu ELISA) powinny być zachowywane, w szczególności w przypadkach niezgodności (ISPM Nr 13: Wytyczne w sprawie powiadamiania o niezgodności i akcji natychmiastowej) oraz gdy agrofagi są wykrywane po raz pierwszy (ISPM Nr 17: Doniesienia o wystąpieniu agrofaga). Mogą być wymagane dodatkowe elementy zgodnie z innymi standardami ISPM, takimi jak ISPM Nr 8: Określanie statusu agrofaga na obszarze). Długość wymaganego okresu zachowywania zapisów jest uzależniony od celu, w jakim diagnostyka była prowadzona. W przypadkach gdy diagnoza może mieć niekorzystny wpływ na inne Umawiające się Strony, zapisy i dowód diagnozy powinny być zachowywane co najmniej przez jeden rok. 2.6. Punkty kontaktowe, w których można uzyskać dodatkowe informacje Podane są szczegóły dotyczące organizacji lub osób posiadających umiejętności w zakresie diagnostyki określonego agrofaga/agrofagów; z którymi można konsultować szczegóły protokołu diagnostycznego. 2.7. Podziękowania Podane jest nazwisko i adres eksperta, który opracował pierwszy projekt protokołu oraz nazwiska innych osób, które miały znaczny udział w pracach. 2.8. Materiały źródłowe Podane są odsyłacze do dostępnych publikacji naukowych i/lub opublikowanych podręczników laboratoryjnych, gdzie można znaleźć dalsze wskazówki co do metod i procedur zawartych w protokole diagnostycznym. 3. Publikacja protokołów diagnostycznych Protokoły diagnostyczne są publikowane jako załączniki do niniejszego standardu ISPM, dlatego też są odrębnymi publikacjami w ramach Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin, z podaniem określonej daty publikacji i/lub rewizji. Jeśli jest to właściwe, mogą one stanowić część innego standardu ISPM. Proces przyjmowania standardów obejmuje poddanie ich rygorystycznej recenzji przez międzynarodowo uznanych naukowców/ekspertów z danej dyscypliny. Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 11 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 Indeks do Załączników stanowi Dodatek 2 [Dodatek 2 będzie dodany do niniejszego standardu po zatwierdzeniu protokołów] Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 12 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ISPM Nr 27 DODATEK 1 GŁÓWNE ELEMENTY PROCEDURY OPRACOWYWANIA PROTOKOŁÓW DIAGNOSTYCZNYCH 1. Opracowywanie protokołów diagnostycznych Panel Techniczny do spraw Protokołów Diagnostycznych zleci ekspertowi opracowanie protokołu diagnostycznego poprzez dostosowanie, o ile jest to właściwe, protokołów już zatwierdzonych przez Regionalne Organizacje Ochrony Roślin lub inne organizacje międzynarodowe lub państwowe, lub opracowanie nowego protokołu diagnostycznego. Protokół diagnostyczny będzie następnie opracowywany przez niewielką grupę ekspertów wytypowanych przez Panel Techniczny do spraw Protokołów Diagnostycznych, po czym we współpracy z Sekretariatem Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin zostanie on przedstawiony Panelowi Technicznemu do spraw Protokołów Diagnostycznych, który w przypadku zaakceptowania jego zawartości, przekaże go Komitetowi do spraw Standardów. 2. Przegląd istniejących protokołów diagnostycznych Członkowie Panelu Technicznego do spraw Protokołów Diagnostycznych dokonają przeglądu protokołów diagnostycznych w zakresie swoich dyscyplin, z częstotliwością raz w roku lub zgodnie z ustaleniami Panelu Technicznego do spraw Protokołów Diagnostycznych. Wniosek w sprawie zmian protokołu diagnostycznego może być również przedstawiany przez Państwowe Organizacje Ochrony Roślin, Regionalne Organizacje Ochrony Roślin lub organy pomocnicze Komisji ds. Środków Fitosanitarnych poprzez Sekretariat Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin ([email protected]), który skieruje je do Panelu Technicznego do spraw Protokołów Diagnostycznych. Panel Techniczny do spraw Protokołów Diagnostycznych oceni wniosek, zidentyfikuje te protokoły diagnostyczne, które wymagają zmian i będzie nadzorował ich rewizję. Nowe metody powinny być co najmniej równoważne do istniejących metod lub powinny zapewnić znaczne korzyści, które będą przemawiały za ich stosowaniem na całym świecie, takie jakie koszt, czułość lub specyficzność. Należy dostarczyć odpowiedni dowód potwierdzający zasadność wniosku. 3. Wniosek w sprawie nowych protokołów diagnostycznych Wniosek w sprawie opracowania nowych protokołów diagnostycznych, dodatkowo do tych przewidzianych w programie roboczym Panelu Technicznego do spraw Protokołów Diagnostycznych, powinien zostać wysłany przez Państwowe Organizacje Ochrony Roślin, Regionalne Organizacje Ochrony Roślin lub organy pomocnicze Komisji ds. Środków Fitosanitarnych poprzez Sekretariat Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin na formularzu poświęconym tematom i priorytetom w zakresie standardów, do 31 lipca każdego roku. Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 13 Protokoły diagnostyczne dla agrofagów podlegających przepisom ____________________________ Tłumaczenie z języka angielskiego: Hanna Bagińska Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa Centralne Laboratorium 15 grudnia 2006 r. Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych 14 ISPM Nr 27