Transcript
ODŻYWIANIE A ZDROWIE -6 -W jednym z dokumentów Światowej Organizacji Zdrowia sformułowano myśl, że nic m<l zdrowia licz edukacji. W Chinach, od czasów starożytnych po dziś dzień, lekarz w dużym tlopimi działa jako nauczyciel. Właściwie edukowani ludzie pr/ejmują odpowiedzialność /,i *wo)c /drowie, a nie obarczają nią medyków. Tradycyjna Medycyna Chińska ma charaktn prolll.iktyc/ny. Jednym z jej celów jest wskazywanie, jak utrzymać sprzyjającą zdrowiu równoważy, żyjąc w zgodzie z prawami natury. Chińscy lekarze dawali zalecenia co do wł .i<<iwego sposobu odżywiania, prawidłowego rozkładu dnia, warunków pracy, higieny onobistej, aktywności fizycznej. Dostrzegali też wpływ emocji na zdrowie.Prawidłowy sposób odżywiania jest jednym z podstawowyc h warunków zachowania zdrowia, a porzucenie szkodliwych nawyków żywieniowyc h jest niezbędne dla skutecznego leczenia. Do czasów zdominowania medycyny przez farmakologią, ta prawda była bardziej oczywista niż dziś. Hipokrates zalecał, aby „pokarmy stanowiły lekarstwo, a lekarstwom nadawano postać pożywienia . W kulturze Indii i Chin systemy leczenia i odżywiania przeplatają się tak, że trudno je oddzielić. Chińscy mistrzowie kuchni nie tylko tworzą własne potrawy, ale adaptują klasyczne dania do celów leczniczych.W starożytnych Chinach, w czasach gdy tworzono zasady Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, wykonywanie sekcji uważano za nieetyczne. Wszelką wiedzę o funkcjonowaniu ludzkiego ciała czerpano z obserwowania jego czynności. Jest to jedna z przyczyn, dla której organ i praca, jaką on wykonuje, postrzegane są łącznie. Nazwa narządu, pisana dużą literą, oznacza jednocześnie strukturę organu i wszystkie jego fizjologiczne funkcje.Zadaniem narządów trawiennych (nazywanych w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej Środkowym Ogrzewaczem; w jego skład wchodzą między innymi Żołądek i Śledziona) jest przetwarzanie pokarmu na energię i substancje ciała. Żeby narządy te mogły sprawnie pracować, same muszą mieć odpowiedni poziom energii. To, co je wzmacnia i utrzymuje w należytej kondycji, to lekkostrawne, wysokowartościowe pożywienie. Takie cechy posiadają produkty roślinne, przede wszystkim warzywa i zboża, wzbogacone ziołami, gotowane, duszone lub pieczone, przyprawione niewielką ilością dobrej jakości oleju, spożywane na ciepło.Energię układu trawiennego osłabiają:ã nadmiar pożywienia surowego, głównie płody klimatu ciepłego i gorącego, spożywane w warunkach klimatu chłodnego;ã mleko, sery, jogurt, kefir, maślanka;ã cukier i słodycze;ã zimne posiłki, rozpoczynanie posiłków od soków, owoców, surówek;ã mrożonki;ã późne posiłki (zdrowo jest kończyć jedzenie o 17-tej);ã przejadanie się, pospieszne jedzenie, popijanie w trakcji jedzenia;ã jadanie między posiłkami.Śledząc wnikliwie pracę organizmu, opisano Zegar Biologiczny narządów. Ciekawe, że współczesna fizjologia, posługując się określaniem poziomu enzymów i hormonów, potwierdza te ustalenia sprzed około 3 tysięcy lat. Zgodnie z Zegarem Biologicznym, poziom energii w poszczególnych narządach jest zmienny w ciągu doby. Fala energii jak gdyby wędruje z narządu do narządu.Towarzystwo Terapii Integralnej - 7 -Szczyt energetyczny przewodu pokarmowego, czyli maksimum jego działania, przypada na godziny ranne.- Między 5:00 a 7:00 szczyt energetyczny osiąga Jelito Grube. To najlepszy czas na wypróżnienie. Między innymi dlatego dobrze jest wstać wcześnie. Jest to szczególnie ważne dla osób cierpiących na zaparcia. Oczyszczony przewód pokarmowy gotów jest teraz do kolejnego dnia pracy.-7:00 - 9:00 to czas maksymalnej aktywności Żołądka, a więc najlepsza pora na śniadanie. Nigdy w ciągu doby Żołądek nie jest w stanie tak dobr/e pełnić swoich funkcji. Śniadanie to najważniejszy posiłek dnia. Nie będziemy mieć na nie chęci, jeśli poprzedniego dnia wieczorem zjemy późną kolację (przypominamy - zdrowo jadać po raz ostatni około godziny 17-tej).-Pożywienie, wstępnie strawione w żołądku, wędruje w przewodzie pokarmowym, podlegając działaniu kolejnych enzymów trawiennych. Procesami pr/etw.ir/ania pokarmu i transportu substancji odżywczych zarządza Śledziona. Śledziona dysponuje najwyższym poziomem energii w godzinach 9:00 - 11:00.-Przetworzona, strawiona miazga pokarmowa zawiera substancje, klóre mogą być wchłonięte i wykorzystane przez organizm. Ostateczny podział na pr/ydatne i nieprzydatne dokonuje się w Jelicie Cienkim. Jest to główny narząd odpowiedzialny za wchłanianie. Szczyt jego aktywności to godziny 13:00 - 15:00.-Oczywiście po 15:00 energia nie opuszcza całkowicie przewodu pokarmowego, ale teraz preferowane są kolejno inne funkcje i narządy.Według chińskiej filozofii wszystkie elementy Wszechświata i jego odbicie, jakim jest mikrokosmos ludzkiego ciała, są w stanie nieustannej zmienności. Zachodzące zmiany są uporządkowane według pewnych zasad. Naczelną z nich jest teoria Yin Yang. Tłumaczy ona niekończący się, pulsujący między dwoma biegunami ruch wszechświata i dynamiczną równowagę wszystkich jego elementów. Nie rozpatruje się tylko oddzielonych od siebie części, ale także relacje pomiędzy nimi. Te zależności pomaga zrozumieć teoria Pięciu Przemian, opisująca przebiegające cyklicznie i wzajemnie na siebie wpływające zjawiska. Tak jak pory roku, z których każda rodzi się z poprzedzającej i stwarza warunki do pojawienia się kolejnej (wiosna - lato - późne lato - jesień - zima), tak Pięć Przemian, nazwanych kolejno Drzewo - Ogień - Ziemia - Metal - Woda, wzajemnie się „odżywia . Każdej z Pięciu Przemian przyporządkowano między innymi narząd w ciele człowieka, smak, kolor, pewne produkty spożywcze. Narządy pozostają we wzajemnej od siebie zależności, tak że stan jednego zawsze ma swoje odbicie w funkcjonowaniu wszystkich pozostałych. Oznacza to, że choroba - jaka by nie była - zawsze dotyczy całości, jaką jest człowiek. Używając w kuchni wybranych produktów, możemy oddziaływać na wybrane narządy. Dodając składniki zgodnie z kolejnością Przemian, wzmacniamy energetyczne oddziaływanie pożywienia. W przepisach, obok poszczególnych produktów, umieszczono literowe symbole każdej Przemiany (patrz niżej). Przepisy umieszczono tak, żeby kolejność dodawania produktów respektowała cykl Pięciu Przemian.Przyporządkowanie produktów spożywczych do danej Przemiany odbywa się głównie na podstawie ich smaku. Oczywiście we wszystkich produktach zawarte są cechy każdej Przemiany, ale podstawą klasyfikacji jest ta cecha, która przeważa. Na przykład marchew, mimo wyraźnej niekiedy goryczy (element Ognia) wyczuwalnej zwłaszcza u nasady liści, jest przypisywana elementowi Ziemi, bo dominuje w niej smak słodki.Zainteresowani poszerzeniem swojej wiedzy na ten temat znajdą potrzebne informacje w rozmaitych publikacjach.Szczególnie godna polecenia jest książka Odżywianie według Pięciu Przemian Barbary Temelie, wydana przez wydawnictwo Czerwony Słoń w 2000 roku. Do książki dołączona jest lista produktów spożywczych, uporządkowanych według Pięciu Przemian, z uwzględnieniem ich własności energetycznych. Poniżej podajemy tylko najbardziej podstawowe informacje na ten temat.Towarzystwo Terapii Integralnej -8 - O - element Ognia smak gorzki; kolor czerwony; narządy - Serce, Jelito Cienkie I* Z - element Ziemi smak słodki; kolor żółty; narządy - Śledziona, Żołądek €■ M - element Metalu smak ostry; kolor biały; narządy - Płuca, Jelito Grube W - element Wody smak słony i mdły („smak bez smaku );kolor niebieski, głęboko granatowy do czarnego;narządy - Nerki, Pęcherz Moczowy D — element Drzewa smak kwaśny; kolor zielony;narządy - Wątroba, Pęcherzyk ŻółciowyNie można oddzielić człowieka od środowiska zewnętrznego. Codzienne pożywienie będzie służyć zdrowiu, jeżeli jego właściwości energetyczne będą zharmonizowane z warunkami, w których żyjemy i działamy. Różne produkty pojawiają się na naszych talerzach w różnych porach roku. Zasadą naczelną jest respektowanie tego, co w danym czasie oferuje przyroda. Nie jest dobrze zimą jadać duże ilości owoców i surówek, wyhodowane w szklarni pomidory, ogórki, rzodkiewki, kiełki. W upalne letnie dni nie będą smakowały gotowane przez kilka godzin zupy, rozgrzewający bigos czy potrawy pieczone w piekarniku.Właściwy wybór pożywienia ułatwia podział produktów według ich właściwości energctyc znych. Podstawą zdrowego odżywiania w warunkach zimnego i wilgotnego polskiego klimatu są gotowane posiłki, przygotowane z produktów o zrównoważonych właściwościach energelyc/nyc h. Dostarczają ich w obfitości krajowe uprawy. Warzywa i zboża, zbierane z pól pó/nym latem i jesienią, dają się łatwo przechowywać do następnego sezonu. Duszone owoce trac ą swoje ochładzające właściwości i pasteryzowane w słoikach urozmaicają zimową dietę (wszystkie przetwory przygotowujemy bez cukru). Jabłka można łatwo suszyć w małych domowych suszarkach elektrycznych czy nawet na kaloryferze. Są znakomitą alternatywą dla egzotycznyc h bakalii. Do grupy produktów neutralnych należą też orzec hy laskowe, migdały, sezam, pestki dyni, słonecznika. Trzeba je jeść z umiarem, z uwagi na wysoką zawartość białka i tłuszczu.Produkty gorące i zimne to margines diety. Ich nadmiar może doprowadzić do poważnego uszkodzenia zdrowia. Zazwyczaj są dodatkiem do potraw przygotowanych z produktów ciepłych, neutralnych czy odświeżających.Towarzystwo Terapii Integralnej Produkty gorące Wspomagają usuwanie Zewnętrznego Zimna, ogrzewają organizm. Stosuje się je z umiarem, głównie w chłodnej porze roku. Do tej kategorii należą ostre przyprawy: pieprze Cayenne, chiIi, curry, suszony imbir, pieprz naturalny, surowy czosnek, a także wysokoprocentowy alkohol. Produkty ciepłe Wspomagają aktywność, ogrzewają. Należą do nich: por, cebula, gotowany/duszony czosnek, orzechy włoskie, wiele przypraw - bazylia, majeranek, tymi,inek, oregano, rozmaryn, kminek, cynamon, goździki, świeży imbir, kolendra, listek laurowy, gałka muszkatołowa. Ich dodatek poprawia strawność pożywienia. Większość przypraw aromalyc /ny< h równoważy szkodliwy wpływ wilgoci, zarówno klimatycznej, jak i zawartej w pożywieniu, np. w klasycznym połączeniu pomidorów z bazylią czy oregano. Produkty neutralne Wzmacniają energię i równoważą pracę narządów. W tej grupie znajdują się zboża, większość gotowanych warzyw, jak również rośliny strączkowe (oprócz soi, która ma d/iałanie ochładzające). Pokarmy neutralne są podstawą zrównoważonej diety. * Produkty odświeżające (nawilżające) Sprzyjają budowie krwi i płynów odżywczych ciała. Należą tu pokarmy soczyste - większość owoców krajowych, warzywa takie jak sałata, kapusta, rzepa, rzodkiewka, cykoria, kiełki, ogórek, pomidor. Kiedy nastają ciepłe wiosenne i letnie dni, przyroda oferuje nam bogactwo tych produktów. Im jest cieplej, tym większą mamy na nie chęć.W chłodnej porze roku, jeżeli zamierzamy spożywać je na surowo, powinny stanowić jedynie niewielką część posiłku. Produkty zimne Chronią przed gorącem. Zwłaszcza latem równoważą panujący upał. W tej grupie znajdują się popularne herbaty owocowe o kwaśnym smaku, który zawdzięczają dodatkowi hibiskusa (malwy sudańskiej), zimna woda (zwłaszcza o dużej zawartości minerałów), rabarbar, owoce tropikalne, a z krajowych - arbuz.Niektórzy w tej grupie umieszczają zieloną sałatę, cykorię, pomidor, słodką paprykę, bakłażan.Obróbka termiczna zmienia charakter energetyczny pożywienia. Długie gotowanie (Chińczycy zupy lecznicze gotują niekiedy wiele dni), duszenie, pieczenie, prażenie - przesuwają produkty do kategorii ciepłych lub nawet gorących. Ten sam efekt można uzyskać poprzez dodanie odpowiednich przypraw. Suszenie (odparowanie wody) sprawia, że owoce nabierają cech żywności neutralnej.Towarzystwo Terapii Integralnej
