Transcript
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego Jacek Kłopotowski Katedra Matematyki i Ekonomii Matematycznej SGH
18 kwietnia 2017
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Wstęp
Definicja Równanie różniczkowe dy + p (x) y = q (x) dx nazywamy równaniem różniczkowym liniowym pierwszego rzędu. Jeśli q (x) ≡ 0, to równanie (1) czyli równanie dy + p (x) y = 0 nazywamy równaniem jednorodnym, w dx przeciwnym przypadku równanie (1) nazywamy równaniem niejednorodnym.
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
(1)
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Równania różniczkowe jednorodne
Równanie różniczkowe jednorodne jest równaniem o zmiennych rozdzielonych i rozwiązujemy je metodą przedstawioną na poprzednim wykładzie. Przykład Rozwiążemy równanie różniczkowe jednorodne
Jacek Kłopotowski
dy + x 3 y = 0. dx
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Równania różniczkowe jednorodne
Równanie różniczkowe jednorodne jest równaniem o zmiennych rozdzielonych i rozwiązujemy je metodą przedstawioną na poprzednim wykładzie. Przykład Rozwiążemy równanie różniczkowe jednorodne
Jacek Kłopotowski
dy + x 3 y = 0. dx
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Metoda uzmienniania stałej
Równanie różniczkowe niejednorodne dy + p (x) y = q (x) , dx gdzie funkcja q (x) nie jest tożsamościowo równa zeru, rozwiązujemy w ogólnym przypadku tzw. metodą uzmienniania stałej.
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Przykłady
Przykład Rozwiążemy równanie różniczkowe liniowe niejednorodne dy − xy = −x. dx Przykład Rozwiążemy równanie dy y − = 2x 2 . dx x
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Przykłady
Przykład Rozwiążemy równanie różniczkowe liniowe niejednorodne dy − xy = −x. dx Przykład Rozwiążemy równanie dy y − = 2x 2 . dx x
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Metoda przewidywania
W przypadku równań niejednorodnych dy + p (x) y = q (x) , dx w których funkcja p (x) jest stała (p (x) = λ, gdzie λ 6= 0), zaś funkcja q(x) jest albo wielomianem, albo funkcją postaci α sin (ωx) + β cos (ωx), albo funkcją postaci αe ωx , albo sumą lub iloczynem funkcji tych trzech typów możemy stosować metodę przewidywania.
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Postać rozwiązania ogólnego
Podstawą metody przewidywania jest poniższe twierdzenie. Twierdzenie Rozwiązanie ogólne równania niejednorodnego jest sumą rozwiązania ogólnego równania jednorodnego i rozwiązania szczególnego równania niejednorodnego.
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Postać rozwiązania ogólnego cd Rozwiązaniem ogólnym równania jednorodnego dy + λy = 0 dx jest funkcja yJ (x) = Ce −λx , a rozwiązaniem ogólnym równania niejednorodnego dy + λy = q(x). dx jest funkcja yN (x) = Ce −λx + g (x), gdzie g (x) jest rozwiązaniem szczególnym równania niejednorodnego Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Postać rozwiązania szczególnego
W tabeli zestawiamy w postaci zbiorczej przewidywane rozwiązania dy szczególne równania + λy = q(x). dx Przewidywana postać Funkcja q(x) rozwiązania szczególnego (n, q, α, β, ω są dane) (szukamy g , γ, δ) q(x) – wielomian stopnia n g (x) – wielomian stopnia n q(x) = α sin (ωx) + β cos (ωx) g (x) = ( γ sin (ωx) + δ cos (ωx) γe ωx dla ω 6= −λ q(x) = αe ωx g (x) = αxe −λx dla ω = −λ suma lub iloczyn funkcji suma lub iloczyn funkcji
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Przykłady
Przykład Wyznaczymy rozwiązanie ogólne równania niejednorodnego dy + 3y = x 2 − 3x + 2. dx Przykład Wyznaczymy rozwiązanie ogólne równania dy − 2y = 3 sin (4x) . dx
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Przykłady
Przykład Wyznaczymy rozwiązanie ogólne równania niejednorodnego dy + 3y = x 2 − 3x + 2. dx Przykład Wyznaczymy rozwiązanie ogólne równania dy − 2y = 3 sin (4x) . dx
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Przykłady cd
Przykład Wyznaczymy rozwiązanie ogólne równania dy + 2y = x + 5 sin x. dx Przykład Wyznaczymy rozwiązanie ogólne równania dy + 3y = 10x 2 cos 4x. dx
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Metoda uzmienniania stałej Metoda przewidywania
Przykłady cd
Przykład Wyznaczymy rozwiązanie ogólne równania dy + 2y = x + 5 sin x. dx Przykład Wyznaczymy rozwiązanie ogólne równania dy + 3y = 10x 2 cos 4x. dx
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Definicja równania Bernoulliego
Definicja Równaniem różniczkowym Bernoulliego nazywamy równanie dy + p (x) y + q (x) y a = 0, dx gdzie a ∈ R. Jeśli a = 0, równanie (2) jest równaniem liniowym pierwszego rzędu; jeśli a = 1, równanie (2) jest równaniem o zmiennych rozdzielonych.
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
(2)
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Równanie Bernoulliego cd Jeśli a > 0, to funkcja stała y = 0 jest jednym z rozwiązań. Przyjmując, że y 6= 0, równanie dzielimy przez y a , otrzymując równanie dy 1 1 + p (x) a−1 + q (x) = 0. a dx y y Stosując podstawienie z = y 1−a , otrzymujemy dz 1 dy = (1 − a) a . dx y dx Podstawiając otrzymane zależności na zmienną z, otrzymujemy równanie liniowe 1 dz + p(x)z + q(x) = 0. 1 − a dx Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Przykłady
Przykład Rozwiążemy przedstawioną metodą równanie jednorodne względem x iy dy y x − − = 0. dx x y Przykład Rozwiążemy równanie
dy = y tg x − y 3 sin x. dx
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Równania różniczkowe jednorodne Równania różniczkowe niejednorodne Równanie różniczkowe Bernoulliego
Przykłady
Przykład Rozwiążemy przedstawioną metodą równanie jednorodne względem x iy dy y x − − = 0. dx x y Przykład Rozwiążemy równanie
dy = y tg x − y 3 sin x. dx
Jacek Kłopotowski
Równania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego