Transcript
Kultura logicznego myślenia 2016/2017 Temat 11:
Standaryzacja i ocena wypowiedzi argumentacyjnych
DEFINICJA: Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
DEFINICJA: Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek). Standardowa forma wypowiedzi argumentacyjnej: przesłanka1 przesłanka2 … przesłankan ------------------wniosek
DEFINICJA: Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek). Przykład 1: Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu. Zatem będzie wojna.
DEFINICJA: Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek). Przykład 1: Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu. Zatem będzie wojna.
DEFINICJA: Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek). Przykład 1: Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu. Zatem będzie wojna. Problem: Nie wszystkie wypowiedzi argumentacyjne mają taką formę.
DEFINICJA: Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek). Przykład 2: Będzie wojna. Przecież ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin zaś jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu.
DEFINICJA: Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek). Przykład 2: Będzie wojna. Przecież ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin zaś jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu. Przykład 3: Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Zatem będzie wojna. Przecież Putin jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu.
DEFINICJA: Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek). Przykład 2: Będzie wojna. Przecież ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin zaś jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu. Przykład 3: Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Zatem będzie wojna. Przecież Putin jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu.
DEFINICJA: Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek). Przykład 2: Będzie wojna. Przecież ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin zaś jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu. Przykład 3: Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Zatem będzie wojna. Przecież Putin jest podobny do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu.
Na szczęście mamy markery dyskursywne, które wskazują role poszczególnych zdań w wypowiedzi argumentacyjnej: (a) … więc …; … zatem ...; … z tego wynika, że ….; (b) … bo …; … ponieważ …; … skoro …;
Na szczęście mamy markery dyskursywne, które wskazują role poszczególnych zdań w wypowiedzi argumentacyjnej: (a) … więc …; … zatem ...; … z tego wynika, że ….; (b) … bo …; … ponieważ …; … skoro …; Korzystając ze wskazówek w postaci markerów dyskursywnych, możemy standardyzować wypowiedzi argumentacyjne, czyli sprowadzać je do formy standardowej: przesłanka1 przesłanka2 … przesłankan ------------------wniosek
Przykład 4: A: Będzie wojna! B: Dlaczego tak myślisz? A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi. B: No i co z tego? A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera, a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny.
Przykład 4: A: Będzie wojna! B: Dlaczego tak myślisz? → wyzwanie A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi. B: No i co z tego? A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera, a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny.
Przykład 4: A: Będzie wojna! B: Dlaczego tak myślisz? → wyzwanie A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi. B: No i co z tego? A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera, a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Ważne: Omawiany argument jest argumentem z podobieństwa.
Przykład 4: A: Będzie wojna! B: Dlaczego tak myślisz? → wyzwanie A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi. B: No i co z tego? A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera, a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Struktura argumentu z podobieństwa: X i Y są do siebie pod pewnym względem podobne. Twierdzenie T jest prawdziwe o X. Zatem twierdzenie T jest prawdziwe o Y.
Przykład 4: A: Będzie wojna! B: Dlaczego tak myślisz? → wyzwanie A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi. B: No i co z tego? A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera, a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Struktura argumentu z podobieństwa: X i Y są do siebie pod pewnym względem podobne. Twierdzenie T jest prawdziwe o X. Zatem twierdzenie T jest prawdziwe o Y.
Przykład 5: A: Będzie wojna! B: Dlaczego tak myślisz? A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi. B: No i co z tego? A: Przecież kiedyż ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny.
Przykład 5: A: Będzie wojna! B: Dlaczego tak myślisz? A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi. B: No i co z tego? A: Przecież kiedyż ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. • To nadal argument z podobieństwa... • … zabrakło w nim jednak jawnego wysłowienia przesłanki o podobieństwie.
Przykład 5: A: Będzie wojna! B: Dlaczego tak myślisz? A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi. B: No i co z tego? A: Przecież kiedyż ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera doprowadziły do wojny. • To nadal argument z podobieństwa... • … zabrakło w nim jednak jawnego wysłowienia przesłanki o podobieństwie. • Przesłanka ta, choć przemilczana, odgrywa swoją rolę; • to przesłanka entymematyczna.
Ważne: • argumenty z podobieństwa są bardzo popularne;
Ważne: • argumenty z podobieństwa są bardzo popularne; • można je podważyć wykazując, że podobieństwo, do którego się odwołują, jest w danym kontekście nietrafne i nie uzasadnia wniosku.
Przykład 6: Świat jest podobny do mechanizmu zegara. Zegar jest tworem istoty inteligentnej. Istnieje zatem inteligentny twórca świata: Boski Zegarmistrz.
Przykład 6: Świat jest podobny do mechanizmu zegara. Zegar jest tworem istoty inteligentnej. Istnieje zatem inteligentny twórca świata: Boski Zegarmistrz. Przykład 7: Jeśli szczepionka X zadziałała na szczurach, których system immunologiczny jest podobny do naszego, i nie przyniosła w ich wypadku żadnych skutków ubocznych, to będzie ona równie skuteczna i bezpieczna dla ludzi.
Przykład 8: Wyobraź sobie, że pewnego dnia budzisz się porwany przez Towarzystwo Miłośników Muzyki i dowiadujesz się, że musisz dostarczać krew znakomitemu skrzypkowi, któremu nerki odmówiły posłuszeństwa. W praktyce sprowadza się to do tego, że musisz być podłączony do organizmu skrzypka za pomocą systemu rurek przez najbliższe 9 miesięcy. Byłoby pięknie i szlachetnie, gdybyś na to przystał, znosząc przez ten czas niewygodę. Jednak nie zmusza cię do tego żadna moralna powinność.
Przykład 8: Wyobraź sobie, że pewnego dnia budzisz się porwany przez Towarzystwo Miłośników Muzyki i dowiadujesz się, że musisz dostarczać krew znakomitemu skrzypkowi, któremu nerki odmówiły posłuszeństwa. W praktyce sprowadza się to do tego, że musisz być podłączony do organizmu skrzypka za pomocą systemu rurek przez najbliższe 9 miesięcy. Byłoby pięknie i szlachetnie, gdybyś na to przystał, znosząc przez ten czas niewygodę. Jednak nie zmusza cię do tego żadna moralna powinność. Ciąża kobiety niczym nie różni się od tej sytuacji. Prawo kobiety do życia i jej prawo do własnego ciała mają większe znaczenie niż prawo egzystencji, które można by przypisać nie narodzonemu płodowi.
Argument dedukcyjny: Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar. Piotr odwiedził Katarzynę. Piotr ma katar.
reguła warunek wynik
Argument abdukcyjny: Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar. Piotr ma katar. Piotr odwiedził Katarzynę
reguła wynik warunek
Argument indukcyjny: Piotr (Jan, Karol, ….) odwiedził Katarzynę. Piotr (Jan, Karol, …) ma katar. Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar.
warunek wynik reguła
Jakie to argumenty? Jan jest melomanem. Przecież jest filozofem, a każdy filozof jest melomanem.
Każdy meloman jest filozofem. Jan jest filozofem. Zatem Jan jest melomanem.
Tylko filozofowie są melomanami. Zatem Jan jest melomanem, skoro jest filozofem.
Jakie to argumenty? Jan jest melomanem. Przecież jest filozofem, a każdy filozof jest melomanem. → argument dedukcyjny Każdy meloman jest filozofem. Jan jest filozofem. Zatem Jan jest melomanem. → argument abdukcyjny Tylko filozofowie są melomanami. Zatem Jan jest melomanem, skoro jest filozofem.
Jakie to argumenty? Jan jest melomanem. Przecież jest filozofem, a każdy filozof jest melomanem. → argument dedukcyjny Każdy meloman jest filozofem. Jan jest filozofem. Zatem Jan jest melomanem. → argument abdukcyjny Tylko filozofowie są melomanami. Zatem Jan jest melomanem, skoro jest filozofem. → argument abdukcyjny
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”.
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”. Teraz słów kilka o argumentach „przeciw”, czyli o atakowaniu i podważaniu.
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”. Teraz słów kilka o argumentach „przeciw”, czyli o atakowaniu i podważaniu. Aby podważyć (czy wręcz sfalsyfikować) regułę ogólną, wystarczy podać kontrprzykład.
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”. Teraz słów kilka o argumentach „przeciw”, czyli o atakowaniu i podważaniu. Aby podważyć (czy wręcz sfalsyfikować) regułę ogólną, wystarczy podać kontrprzykład. teza: kontrprzykład:
Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar. Zenek odwiedził Katarzynę i nie ma kataru.
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”. Teraz słów kilka o argumentach „przeciw”, czyli o atakowaniu i podważaniu. Aby podważyć (czy wręcz sfalsyfikować) regułę ogólną, wystarczy podać kontrprzykład. teza: kontrprzykład:
Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar. Zenek odwiedził Katarzynę i nie ma kataru.
teza: kontrprzykład:
Żaden europejski premier nie gościł Putina. Orban jest europejskim premierem i gościł Putina.
Podaj kontrprzykłady dla następujących tez: (a)
Wszyscy studenci zdali logikę.
(b)
Żaden szczecinianin nie jest logikiem.
(c)
Tylko logicy palą fajki.
Można atakować nie tylko tezy, ale również argumenty.
Można atakować nie tylko tezy, ale również argumenty. Jak zaatakować takie argumenty: (a)
Jeśli szczepionka X zadziałała na szczurach, których system immunologiczny jest podobny do naszego, i nie przyniosła w ich wypadku żadnych skutków ubocznych, to będzie ona równie skuteczna i bezpieczna dla ludzi.
Można atakować nie tylko tezy, ale również argumenty. Jak zaatakować takie argumenty: (a)
Jeśli szczepionka X zadziałała na szczurach, których system immunologiczny jest podobny do naszego, i nie przyniosła w ich wypadku żadnych skutków ubocznych, to będzie ona równie skuteczna i bezpieczna dla ludzi.
(b)
Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar. Zatem Piotr odwiedził Katarzynę, skoro ma katar.
Argument ad hominem jako atak.
Argument ad hominem jako atak. DEFINICJA: Argument ad hominem jest argumentem, za którego pomocą zwalcza się twierdzenia lub argumentację jakiejś osoby przez wskazanie cech tej osoby.
Argument ad hominem jako atak. DEFINICJA: Argument ad hominem jest argumentem, za którego pomocą zwalcza się twierdzenia lub argumentację jakiejś osoby przez wskazanie cech tej osoby. Taki argument nie dotyczy meritum sporu, tj. nie atakuje bezpośrednio danej tezy. Jego celem jest raczej odebranie przeciwnikowi prawa do głoszenia takiej tezy i umieszczenie go poza dyskursem.
Argument ad hominem jako atak. Przykład 9: Uważa pan, że strajkujący górnicy nie mają racji. To pan nie ma racji, bo pana ojciec był aktywnym działaczem PZPR. Przykład 10: Poseł X twierdzi, że należy podnieść podatki. To nie prawda. Przecież poseł X nie zna się na ekonomii. Przykład 11: Mówisz, że palenie szkodzi, a sam kopcisz jak parowóz.
Argument ad hominem jako atak. Przykład 9: Uważa pan, że strajkujący górnicy nie mają racji. To pan nie ma racji, bo pana ojciec był aktywnym działaczem PZPR. Przykład 10: Poseł X twierdzi, że należy podnieść podatki. To nie prawda. Przecież poseł X nie zna się na ekonomii. Przykład 11: Mówisz, że palenie szkodzi, a sam kopcisz jak parowóz. Generalnie, argumenty ad hominem są niedopuszczalne w racjonalnej debacie. Są jednak wyjątki...
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie.
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie. DEFINICJA: Argumentem z autorytetu jest argument, w którym uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub autorem jest osoba o pewnym autorytecie.
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie. DEFINICJA: Argumentem z autorytetu jest argument, w którym uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub autorem jest osoba o pewnym autorytecie. Przykład 12: Tak wielkie wydatki na zbrojenia doprowadzą do katastrofy ekonomicznej. Einstein uważał, że ogromne wydatki na obronność są znakiem politycznej niestabilności i mogą zahamować wychodzenie z recesji.
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie. DEFINICJA: Argumentem z autorytetu jest argument, w którym uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub autorem jest osoba o pewnym autorytecie. Przykład 12: Tak wielkie wydatki na zbrojenia doprowadzą do katastrofy ekonomicznej. Einstein uważał, że ogromne wydatki na obronność są znakiem politycznej niestabilności i mogą zahamować wychodzenie z recesji. Ale: • Czy Einstein jest autorytetem w dziedzinie ekonomii?
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie. DEFINICJA: Argumentem z autorytetu jest argument, w którym uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub autorem jest osoba o pewnym autorytecie. Przykład 13: Pójdę na studia prowadzone w instytucie X. Ciotka Kacpra jest tam profesorem i mówi, że to świetne studia gwarantujące dobrą pracę.
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie. DEFINICJA: Argumentem z autorytetu jest argument, w którym uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub autorem jest osoba o pewnym autorytecie. Przykład 13: Pójdę na studia prowadzone w instytucie X. Ciotka Kacpra jest tam profesorem i mówi, że to świetne studia gwarantujące dobrą pracę. Ale: • Czy ciotka Kacpra, choć niewątpliwie autorytet w sprawie szkolnictwa wyższego, jest w tym wypadku obiektywna?
