Transcript
Dział Epidemiologii Sytuacja epidemiologiczna chorób infekcyjnych Ilość zachorowań na zakaźne choroby przewodu pokarmowego (ZChPP) jest miernikiem stanu sanitarnego jak i przestrzegania przez ludność zasad higieny. Sytuację epidemiologiczną ilustruje tab. nr 1. Analizując zachorowania na salmonelozy odnotowujemy znaczny spadek zachorowań (2003 – 781; 2004 - 646), co również zbliża współczynnik zachorowań do wartości krajowych (2003r. – kraj 43,2; woj. warmińskomazurskie – 54,7; 2004r. – kraj 41,4; woj. warmińsko-mazurskie – 45,2). Dominującym serotypem w etiologii była Salmonella Enteritidis. Do większości zachorowań doszło od maja do października 498 przypadków (72,4%) w pozostałych miesiącach zachorowań było znacznie mniej. Zapadalność na wybrane ZChPP w woj. warmińsko - mazurskim w latach 2003/2004.
275,1
2003
300,0
217,3
250,0
2004
200,0
150,0
54,7 45,2
100,0
0,1
1,7
0,8 0,4
50,0
0,0
Salmonelozy
Shigellozy
WZW A
Bieg.u dzieci do lat 2
Ogółem w 2004r. w woj. warmińsko-mazurskim zarejestrowano 27 ognisk zatruć pokarmowych, zachorowało 331 osób, w tym 68 dzieci do lat 14 (20,5%). 13 ognisk zatruć pokarmowych miało miejsce w mieszkaniach prywatnych, 14 w zakładach żywienia zbiorowego i zakładach produkcyjnych. Najliczniejsze zachorowania miały miejsce w ognisku zatrucia pokarmowego w:
Restauracji „Różana” w Olsztynie, zachorowało 63 osoby po spożyciu potraw podawanych na przyjęciu weselnym. Z prób potraw wyhodowano Staphylococcus aureus. Zakładzie Karnym w Kamińsku, zachorowało 44 osoby, 1 osobę hospitalizowano. Czynnikiem etiologicznym była pałeczka Salmonella Enteritidis,
nośnikiem
zakażenia
była
najprawdopodobniej
jajecznica
przygotowywana na parze. Ciastkarni „Paulinka” w Elblągu, zachorowało 36 osób w tym 4 dzieci do lat 14, 30 osób hospitalizowano. Czynnikiem etiologicznym była pałeczka Salmonella Enteritidis, nośnikiem ciasta (eklery, napoleonki, makowiec). Przyczyną pozostałych zatruć była pałeczka Salmonella Enteritidis (10 ognisk), S. Typhimurium (2 ogniska), enterotoksyna gronkowcowa (3 ogniska). W siedmiu przypadkach nie ustalono czynnika etiologicznego i źródła zakażenia. Zostały one zgłoszone jako biologicznie nieokreślone (BNO). Największe takie ognisko wystąpiło w Ośrodku Wypoczynkowym „Łoś” w miejscowości Kobylocha gm. Szczytno. Zachorowało 24 osoby w tym 20 dzieci do lat 14, hospitalizowano 4 dzieci. Pomimo przeprowadzonego szczegółowego dochodzenia epidemiologicznego nie udało się ustalić czynnika etiologicznego zatrucia. Województwo warmińsko-mazurskie jest endemicznym terenem zachorowań na czerwonkę. W ubiegłym roku stwierdzono 1/3 zachorowań w kraju ( 24 z 74 zachorowań). Wystąpiły dwa zbiorowe ogniska zachorowań. Maruny gm. Barczewo, zachorowało 11 osób w tym 8 dzieci do lat 14, hospitalizowano 2 dzieci do lat 14. Czynnikiem etiologicznym była Shigella flexneri 3a. Rodzina była na utrzymaniu opieki społecznej, dorabiała poprzez wyszukiwanie surowców wtórnych na wysypisku śmieci k/Olsztyna. Ustalono, że w warunkach złego stanu sanitarnego mieszkania i posesji źródłem zakażenia były potrawy przyrządzane przez nosiciela. Dom Pomocy Społecznej w Olsztynku, zachorowało 8 osób, 4 osoby hospitalizowano. Czynnikiem etiologicznym była Shigella flexneri. Źródłem zakażenia było najprawdopodobniej trzech nosicieli pensjonariuszy w/w zakładu. Długi rozdział czasowy zachorowań w ogniskach nie wskazuje na jeden nośnik zakażenia. Zakażenie przenosiło się najprawdopodobniej droga kontaktową. 2
Oprócz bakteryjnych zatruć pokarmowych wystąpiły cztery ogniska zatruć grzybami (dwa w Giżycku, jedno w Kętrzynie i jedno w Olsztynie). Ogółem zachorowało 21 osób. Zmarły 2 osoby. Biegunki u dzieci do lat 2 rejestrowane były w 2004r. na terenie naszego województwa znacznie częściej. Współczynnik zachorowań był wyższy niż krajowy i wynosił w 2004r. 275,1 (1199 zachorowań). W Polsce wskaźnik wynosił 232,6; w 2003r – 955 zachorowań (wsp. zap. 217,3) – kraj (wsp. zap. 232,9). Najwyższe wskaźniki zapadalności rejestrowano w PSSE: Kętrzyn – 716,6; Gołdap - 371,3; Iława – 357,8; Ełk-347,3. Wysokie wskaźniki dotyczyły Stacji, w których istnieje bardzo dobra zgłaszalność i rejestracja przypadków biegunek dziecięcych. Najniższe wskaźniki zapadalności w biegunkach u dzieci do lat 2 rejestrowano w PSSE: Ostróda – 18,1; Węgorzewo – 32,8; Nidzica – 33,5; i Braniewo – 48,5. W grupie zakażeń krwiopochodnych szczególnej analizy wymaga zakażenia wirusem HBV, wywołującym wirusowe zapalenie wątroby typu B. Nastąpił znaczny spadek zachorowań w 2004r. – 27 przypadków (wsp. zap. 1,9) kraj (wsk. zap.3,9); 2003r. -35 przypadków (wsk. zap. 2,4) – kraj (wsp. zap. 4,4). Chorowali głównie mężczyźni - 20 przypadków (74,1%), kobiety 7 (26,0%). Analizując strukturę wiekową najwięcej zachorowań dotyczyło osób powyżej 50 roku życia 15 przypadków oraz w wieku 20-29 lat – 5 przypadków. Chorzy byli ponad trzykrotnie częściej mieszkańcami miast niż wsi. W 7 przypadkach nie można wykluczyć roli placówek służby zdrowia w szerzeniu się zachorowań, 6 przypadków miało miejsce w zakładzie karnym.
3
Zapadalność na WZW "B" w latach 2003/2004 w woj. warmińsko-mazurskim wg powiatów
12
2003 10,2
2004
5,3 4,6
4,5
4,3 4,24,2
3,8
3,5
3,1
3,0 2,42,4
2,9
2,9 2,3
2,2
1,5 1,1
1,1
3,5
2,4 1,9 1,7 1,4
4,4 3,9
2,4 1,9
Eł k iż yc k G o oł da p Iła w Kę a Li t r dz z b. yn W ar M m. rą go w N o id z N ica .M .L ub O . le ck O o ls zt yn O st ró da Pi Sz sz c W zy ęg tno or ze w o W O J. Po ls ka G
Ba rto sz Br yce an D iew zi ał o do w o El bl ąg
0
Wirusowe zapalenie wątroby typu C było w 2004r. przyczyną 27 zachorowań (wsp. zap. 1,9) – kraj (wsp. zap. 5,4), co w porównaniu z rokiem ubiegłym daje wzrost zachorowań. Chorowali głównie mężczyźni - 19 zachorowań (70,4%). Dominowali ludzie młodzi od 20 -29 r. ż.– 12 przypadków (44,4%). Mieszkańców
wsi
dotyczy
55,6%
przypadków
zachorowań,
a
44,4%
mieszkańców miast. Jedenastu chorych miało kontakt ze służbą zdrowia, w ośmiu przypadkach w grę wchodziła hospitalizacja zaś w trzech wizyta u stomatologa. W 2004 roku zarejestrowano także 3 przypadki WZW typ B+C (wsp. zap. 0,2) – kraj (wsp. zap. 0,2). Chorzy to młodzi mężczyźni w wieku od 20-39 r. ż., wszyscy pochodzili z miasta. Trzy zarejestrowane przypadki pochodzą z Bartoszyc, Ełku i Olsztyna. Dwóch chorych to narkomani.
4
W przypadku zachorowań na WZW B+C liczba chorych w porównaniu z rokiem 2003 zmniejszyła się z 5 przypadków do 3, tym samym nasz współczynnik zrównał się z krajowym. W województwie warmińsko-mazurskim wśród mieszkańców wykryto w 2004r. 38 przypadków zakażeń HIV (wsp. zap. 2,7) oraz rozpoznano 2 przypadki AIDS (wsp. zap. 0,1). W analizowanym okresie w kraju wykryto 656 zakażonych. W poprzednim roku w województwie wykryto 45 nowych zakażeń wsp. zap. 3,1 przy 611 przypadkach wykrytych w całym kraju. Wykładnikiem
poziomu
higieny wśród
społeczeństwa
jest
liczba
zachorowań na świerzb. Lata ostatnie to powolny spadek zachorowań będący wyrazem stale poprawiającej się sytuacji w tym względzie. W 2003r. – 669 zachorowań (wsp. zap. 46,8) kraj – 13741 (wsp. zap.36,0); w 2004r. - 506 zachorowań (wsp. zap. 35,4) – kraj – 12102 (wsp. zap. 31,7). Porównując wskaźniki nasze z krajowymi możemy mówić o niezadowalającej sytuacji w naszym województwie. Najwyższe współczynniki zapadalności rejestrowano w PSSE: Nidzica–170,4; Gołdap – 136,1; Nowe Miasto Lubawskie – 71,4; Olecko – 49,6; Iława – 46,8; Szczytno – 43,1. W 2004 r. zanotowano wzrost zachorowań na krztusiec zarówno w woj. warmińsko-mazurskim jak i w kraju. W 2003r - 66 zachorowań (wsp. zap. 4,6) – w Polsce (wsp. zap. 5,3). W 2004r -71 zachorowań (wsp. zap. 5,0) – kraj (wsp. zap. 7,7), mimo to wskaźniki wojewódzkie są niższe od krajowych. Najwięcej zachorowań zanotowano w grupie wiekowej 10 -14 lat – 23 przypadki oraz w grupach 0 - 4 i 5 - 9 lat po 17 przypadków, w tym od 0 – 6 m.ż. – 5 przypadków (niepełne uodpornienie). U wszystkich chorych uzyskano potwierdzenie serologiczne rozpoznania. Źródło zakażenia ustalono w 4 przypadkach.
Zwiększoną
liczbę
zachorowań
rejestrowano
w
drugim
i czwartym kwartale po 21 zachorowań, w trzecim kwartale – 19 zachorowań. Najwyższe wskaźniki zapadalności na krztusiec rejestrowano w PSSE: Pisz – 22,6; Iława – 21,2; Ełk – 9,5.
5
W 2004r. zarówno w kraju jak i naszym województwie nastąpił wzrost zachorowań na płonicę. Wsp. zapadalności w 2004r. w woj. wynosił - 14,1; w kraju - 15,6 w 2003r. wsp. zap. w woj. - 11,8; w kraju - 10,5. Pod względem liczby zachorowań na różyczkę jesteśmy województwem gdzie notuje się znaczny, prawie dziesięciokrotny spadek. W 2003r. – 1616 przypadków (wsp. zap. 113,1) – kraj (wsp. zap. 27,7); 2004r. – 173 zachorowań ( wsp. zap. 12,1) – kraj (wsp. zap. 12,7). Zachorowania występowały na przestrzeni całego roku. Najwięcej zachorowań rejestrowano w miesiącach: grudniu - 49; lutym – 22; lipcu i listopadzie -po 15. W ciągu ostatniego roku w woj. warmińsko - mazurskim zarejestrowano spadek zachorowań na nagminne zapalenie przyusznicy. Współczynnik zapadalności był niższy niż krajowy i wynosił 242,5 – kraj (wsp. zap. 354,0), natomiast w 2003r. był wyższy od krajowego i wynosił 310,9 – kraj (wsp. zap. 228,7) na 100 tys. mieszkańców. Najwyższe wskaźniki zapadalności na nagminne zapalenie przyusznicy zarejestrowano w PSSE: Nidzica – 1222,1; Lidzbark Warmiński – 785,2; Iława – 494,8; Elbląg – 462,6; Bartoszyce – 428,9. Najwięcej zachorowań na świnkę zanotowano w miesiącach styczniu, lutym, marcu i kwietniu. W ciągu ostatniego roku w woj. warmińsko-mazurskim nie odnotowano żadnego przypadku podejrzenia ani zachorowania na odrę. Również w kraju zanotowano ponad 4 – krotny spadek zachorowań (11 przypadków). Zanotowano wzrost zachorowań w woj. warmińsko-mazurskim na ospę wietrzną. W 2004r. – 5 881 przypadków (wsp. zap. 411,7) – kraj (wsp. zap. 387,5). W 2003r. - 4261 przypadków (wsp. zap. 298,3 ) – kraj (wsp. zap. 291,9). Najwyższe współczynniki zapadalności na ospę wietrzną zarejestrowano w PSSE: Nowe Miasto Lubawskie – 927,8; Iława -636,3; Działdowo – 575,8; Bartoszyce – 536,9; Nidzica – 496,5. Wirus grypy w 2004 roku był przyczyną zachorowań wśród 24 753 mieszkańców naszego województwa. Braliśmy udział w nadzorze nad grypą w systemie SENTINEL. Współpracowaliśmy z 10 poradniami rodzinnymi
6
znajdującymi się na terenie miast: Olsztyna, Nidzicy, Ostródy, Lidzbarka Warmińskiego i Szczytna. Laboratorium Badań Epidemiologiczno – Klinicznych WSSE w Olsztynie w jednym przypadku dokonało izolacji wirusa grypy na hodowli komórkowej MDCK potwierdzonej przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy Państwowego Zakładu Higieny
w Warszawie.
Borelioza to problem niezwykle aktualny w naszym województwie. Jesteśmy czwartym województwem w kraju pod względem liczby zachorowań. W 2003r. -352 przypadki (wsp. zap. 24,6) – kraj (wsp. zap. 9,3); w 2004r. - 321 przypadków (wsp. zap. 22,5) – kraj (wsp. zap. 10,0). W 87,9% udało się ustalić współzależność pomiędzy występowaniem choroby, a ukąszeniem przez kleszcze. W 251 przypadkach (78,2%) chorobę rozpoznano w oparciu o badania serologiczne w 70 przypadkach (21,8%) rozpoznanie postawiono na podstawie rumienia wędrującego bez badań serologicznych. Najwięcej zachorowań zanotowano w 3 kwartale – 101 oraz w 4 kwartale – 90. Najwyższe współczynniki zap. na boreliozę zarejestrowano w PSSE: Iława 49,0; Pisz – 45,1; Ełk – 41,6; Giżycko – 36,9; Nidzica – 29,4; Szczytno -28,8. W 2004r. notuje się niewielki spadek zachorowań na arbowirusowe zapalenie mózgu. W 2003r. – 125 przypadków i (wsp. zap. 8,8) – kraj (wsp. zap. 0,9); 2004r. – 105 przypadków ( wsp. zap. 7,4) – kraj ( wsp. zap. 0,7). Po województwie podlaskim (ze 113 przypadkami) zajmujemy drugie miejsce w kraju. Współczynnik zapadalności dziesięciokrotnie przewyższa współczynnik krajowy – związane jest to z endemicznym występowaniem zakażonych kleszczy w naszym środowisku. Najwyższe współczynniki zapadalności na arbowirusowe zapalenie mózgu rejestrowano są w powiatach położonych na wschodzie naszego województwa: Piszu– 60,7; Giżycku – 28,1; Wegorzewie – 20,9; Gołdapi – 18,4; Ełku – 14,3 i Mrągowie – 13,9.
7
W 2004r. w województwie potwierdzono wściekliznę u 24 zwierząt (9 domowych i 15 dzikich): w tym w powiatach: bartoszyckim – 7, braniewskim – 6, gołdapskim – 4, lidzbarskim – 3, wegorzewskim – 3 i olsztyńskim – 1. W pozostałych Powiatowych Stacjach nie stwierdzono ani jednego przypadku zakażenia wścieklizną. Największą grupę zwierząt, u których stwierdzono wściekliznę są w dalszym ciągu lisy - 12, jenoty - 3 i bydło - 6. Wśród zwierząt domowych wściekliznę stwierdzono u 2 psów i 1 kota. Ogółem zarejestrowano 3 343 pokąsań lub kontaktów ze zwierzętami podejrzanymi o wściekliznę w tym 3 248 przez zwierzęta domowe i 95 przez zwierzęta dzikie. Do szczepień p/wściekliźnie zakwalifikowano w 2004r - 778 osób, w 2003 – 817.Najwięcej osób zaszczepiono na terenie PSSE: Olsztyn – 199; Ostróda – 104; Elbląg – 80; Iława – 62; Szczytno - 54; i Ełk – 53. Wśród osób szczepionych p/ko wściekliźnie 583 (74,9%) - stanowią osoby, które miały kontakt z psami ( 259 z psami znanymi, 324 z psami nieznanymi) i 118 (15,0%) - z kotami ( 43 z kotami znanymi i 75 z kotami nieznanymi) razem
90,1% szczepionych.
Kontakt z kotem, u którego potwierdzono
wściekliznę miała tylko 1 osoba (ryc. Nr 1). W dalszym ciągu jest nierozwiązany problem tzw. psów bezpańskich i kotów, które stanowią główną przyczynę rozpoczynania szczepień przy stosunkowo niewielkim zagrożeniu wścieklizną ze strony tych zwierząt, zwłaszcza psów. Rycina Nr 1. P.S.S.E.
Liczba Liczba wściekłych wściekłych psów / kotów / szczepionych szczepionych osób osób
Liczba szczepionych osób z kontaktu z :
Psem
Kotem
3
5
Braniewo
7
-
Działdowo
19
4
Ełk
45
5
Elbląg
66
8
Giżycko
18
4
Bartoszyce
1/-
8
Gołdap
4
3
Iława
42
15
Kętrzyn
17
3
Lidzbark W.
4
1
Mrągowo
14
7
Nidzica
19
4
N. Miasto Lub.
13
1
Olecko
12
1
Ostróda
77
13
Olsztyn
161
27
Pisz
12
5
Szczytno
46
6
Węgorzewo
1/-
1/1
4
6
2/-
1/1
583
118
Razem
Wnioski i podsumowanie: W roku 2004 nadal intensywnie monitorowano zarówno procesy profilaktyczne dotyczące zapobiegania chorobom zakaźnym, jak i zwalczania rozpoznanych chorób. Sytuacja epidemiologiczna chorób infekcyjnych, wyrażona wskaźnikami zapadalności i liczbą przypadków, wymaga pogłębionej analizy w przypadku wzrostu zagrożenia. W 2004r. dotyczyło to czerwonki bakteryjnej, ospy wietrznej. Zwraca uwagę wysoka, ale stale zmniejszająca się liczba zachorowań ma salmonelozy. Mimo wysokich wartości współczynników to rejestracja i zgłaszalność przypadków warunkowana współpracą z lekarzami pierwszego kontaktu oraz pracującymi w oddziałach pediatrycznych, była niepełna. Ważnym
sygnałem
poprawy
sytuacji
były
zmniejszające
się
współczynniki zapadalności na WZW „B” – jako wyraz zmniejszającego się znaczenia placówek służby zdrowia w szerzeniu tych schorzeń oraz skuteczności prowadzonych szczepień. Sytuacja dotyczącą WZW typ B+C kieruje naszą uwagę na ludzi młodych, problem narkomani oraz wykonywania tatuaży w warunkach sprzyjających zakażeniom.
9
Niezależnie od kontynuowania dobrze zorganizowanych i prowadzonych szczepień ochronnych spadek zakażeń tego typu jest możliwy dzięki poprawie przestrzegania podstawowych zasad higienicznych w zakładach i placówkach służby zdrowia, a przede wszystkim zmiany nawyków i zachowań pracowników tych instytucji. Realizacja zasad zapobiegania i zwalczania zakażeń w w/w placówkach może być czynnikiem sprzyjającym osiągnięcie tych celów. Trzy grupy schorzeń infekcyjnych wydawały się mieć charakter endemiczny dla naszego regionu. Były to zapalenia arbowirusowe mózgu i opon mózgowordzeniowych i borelioza. Zupełnie nieuzasadniona faktycznymi zagrożeniami wścieklizną jest liczba szczepionych osób. Duża liczba szczepień jest wynikiem braku efektów w zwalczaniu „plagi” tzw. bezdomnych psów i kotów. Zjawiskiem niepokojącym, występującym dość powszechnie była bardzo niska liczba badań mikrobiologicznych zlecanych pacjentom uniemożliwiająca między innymi skuteczne zapobieganie i zwalczanie infekcji tzw. zakładowych, szpitalnych oraz wdrożenie sensownej polityki antybiotykowej. W
związku
z
utrzymującym
się
potencjalnym
zagrożeniem
bioterrorystycznym w kraju, w woj. warmińsko-mazurskim podjęto szereg działań mających na celu zabezpieczenie ludności przed wystąpieniem zagrożeń czynnikami biologicznymi. Uaktualniono i zmodyfikowano plan wojewódzki oraz powiatowe plany reagowania kryzysowego. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny uczestniczył w pracach Wojewódzkiego Zespołu Reagowania Kryzysowego, przejął wiele materiału (paczek)
środowiskowego,
podejrzanego
o
skażenie
bioterrorystyczne
zarodnikami wąglika. Opracowany został plan postępowania w sytuacji awaryjnej. W 2004r. odbyła się narada z PPIS w zakresie właściwego postępowania w przypadku pojawienia się szczególnie niebezpiecznej choroby zakaźnej (np. ospy prawdziwej , SARS itp.) oraz zagrożenia bioterroryzmem.
10
Nadzór nad placówkami służby zdrowia Na terenie działania inspekcji sanitarnej woj. warmińsko – mazurskiego znajduje się łącznie 2 343 obiekty. Działalność kontrolno – represyjną przedstawia poniższa tabelka.
Liczba obiektów
Liczba kontroli
Liczba decyzji
Zamknięte Otwarte
Zamknięte Otwarte
Zamknięte Otwarte
62 Ogółem
2281
351
4130
65
270
2 343
4481
335
Liczba tytułów
Liczba postanowień
Liczba osób
wykonawczych
o nałożeniu grzywny
ukaranych mandatem
/ kwota
karnym / kwota
Zamknięte Otwarte
Zamknięte Otwarte
Zamknięte Otwarte 1 Ogółem
1
3 /3 000,-
2
1/ 2500,-
4 /350,-
4/5 500,-
10/900,-
14/1250,-
I. Placówki lecznictwa zamkniętego Wśród wymienionych wyżej 62 placówek znajduje się: 37 szpitali, 1 sanatorium, 15 zakładów opiekuńczo – leczniczych i pielęgnacyjnych oraz 9 zakładów opieki hospicyjno – paliatywnej. Stan techniczny i funkcjonalny zakładów Funkcjonalność i stan techniczny szpitali są zróżnicowane. Obok kilku obiektów o bardzo dobrych warunkach technicznych stosunkowo duża część szpitali
znajduje
się
w
starych,
niefunkcjonalnych
i
nadmiernie
już
wyeksploatowanych budynkach. W swoich opracowaniach PSSE wykazały 11 szpitali jako szczególnie nie odpowiadające wymogom Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 1992r. (Dz. U. Nr.74, poz. 366 z późn. zm.)
11
Są to szpitale w: Braniewie, Iławie, Gołdapi, Morągu, Mrągowie, Nowym Mieście Lubawskim, Nidzicy, Ostródzie, Szczytnie, Pasłęku i Węgorzewie ( Psychiatryczny). Najczęściej podnoszonymi mankamentami są: - niefunkcjonalne centralne sterylizatornie (jedno lub dwa pomieszczenia),lub wręcz ich brak (Gołdap, Pasłęk). W tych przypadkach szpitale korzystają z autoklawów w obrębie bloków operacyjnych, - niefunkcjonalne bloki operacyjne, brak śluz, krzyżowanie się dróg " brudnych" z "czystymi", - niedostateczna ilość wind lub ich brak (SP ZOZ Szpital Psychiatryczny w Węgorzewie). Szpitale nadal sukcesywnie realizują swoje programy dostosowawcze poprzez prace modernizacyjno – adaptacyjne. I tak: w szpitalu SP ZOZ w Morągu utworzono centralną sterylizatornię w nowych, adoptowanych do tego celu pomieszczeniach, a w szpitalu SP ZOZ w Nowym Mieście Lubawskim poprawiono jej funkcjonalność wydzielając śluzy umywalkowo – fartuchowe i rozdzielając drogi czyste od brudnych. W szpitalu SPZOZ w Giżycku zmodernizowano blok operacyjny oddając do użytku dwie nowe sale operacyjne, a w Prywatnym Oddziale Chirurgicznym „MEDICUS” s.c. w Mszanowie koło Nowego Miasta Lubawskiego urządzono salę wybudzeń w obrębie bloku operacyjnego; w tymże oddziale wydzielono pomieszczenie dla potrzeb pracowni endoskopowej. Pracownię endoskopową zorganizowano też prawidłowo w Szpitalu Powiatowym w Kętrzynie, a w SP ZOZ w Morągu przeniesiono ją do odnowionych, funkcjonalnych pomieszczeń. W 5-ciu szpitalach ( Iława, Lidzbark Warmiński, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Olsztyn, Pisz, Szczytno) zmodernizowano i poprawiono funkcjonalność laboratoriów, szczególnie mikrobiologicznych, zapewniając tym samym rozdział ruchu czystego od brudnego. W szpitalu SP ZOZ w Nowym Mieście Lubawskim wydzielono izbę przyjęć dla dzieci. W Szpitalu Powiatowym w Mrągowie i Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie otwarto Szpitalne Oddziały Ratunkowe. Przy Szpitalu Mazurskiego Centrum Zdrowia ZOZ „PRO – MEDICA” w Ełku uruchomiono dezynfektornię ścieków. W Szpitalu Powiatowym w Iławie wyeliminowano z kuchenek oddziałowych gaz palny poprzez wymianę kuchenek gazowych na elektryczne. 12
Sukcesywnie trwa wymiana baterii nad umywalkami w gabinetach zabiegowych na uruchomiane bez kontaktu z dłonią (4 szpitale – Nidzica, Nowe Miasto Lubawskie, Ostróda, Szczytno). W roku sprawozdawczym szereg szpitali przeprowadziło remonty kapitalne, bądź prace malarsko – remontowe oddziałów, działów i zaplecza z uwzględnieniem poprawy funkcjonalności tychże. Według oceny PSSE prace remontowe prowadzone były w 24 szpitalach. Między innymi oddano po kapitalnym remoncie oddział zakaźny szpitala SPZOZ w Elblągu. Ponadto podkreślić należy, iż niezależnie od realizacji programów dostosowawczych szpitale dążąc do poszerzania zakresu swych usług tworzą wysokospecjalistczne oddziały bądź pracownie, czego wyrazem jest utworzenie w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie oddziału kardiochirurgii, a w „terenie” – 2 pracowni tomografii komputerowej (szpitale w Ostródzie i Morągu). Utrzymanie porządku i czystości pomieszczeń W oddziałach szpitali, salach operacyjnych, izbach przyjęć nie stwierdza się rażących uchybień w utrzymaniu bieżącej czystości, a także przeprowadzanej dezynfekcji tych pomieszczeń, sprzętu, basenów. Utrzymaniem czystości zajmują się
w większości ekipy sprzątające, rzadziej salowe. Obserwuje się
przy
tendencję
tym
do
korzystania
z
usług
firm
z
zewnątrz.
Na terenie woj. warmińsko - mazurskiego najaktywniej działa firma „IMPEL” S.A. Do mycia, a szczególnie dezynfekcji używane są środki o szerokim spektrum działania. Zaopatrzenie w wodę. Zaopatrzenie w bieżącą wodę zimną i ciepłą wystarczające. Awaryjnych ujęć wody nie posiadają szpitale: w Górowie Iławeckim, Pasłęku, Elblągu - Wojewódzki Szpital Zespolony i Niepubliczny ZOZ – Centrum Chorób Wewnętrznych „El – VITA” sp. z o.o., Olecku, Ełku, Mszanowie k/Nowego Miasta Lubawskiego – Prywatny Oddział Chirurgiczny, „MEDICUS” s.c. ,Kętrzynie i Olsztynie - Szpital Wojewódzkiego Zespołu Lecznictwa Psychiatrycznego ( może korzystać awaryjnie z ujęcia wody szpitala MSW). W/w szpitale z wyjątkiem Górowa Iławeckiego i „MEDICUSA”
13
wyposażone są w zbiorniki retencyjne zabezpieczające zaopatrzenie w wodę co najmniej na 24 godziny. Nadal wyłączone są z eksploatacji awaryjne ujęcia wody dla dwu szpitali w Węgorzewie oraz szpitala w Iławie. W 2004r. wyłączono też ujęcie wody szpitala w Nowym Mieście Lubawskim z powodu znacznej zawartości związków żelaza i manganu. Ponadnormatywne stężenia tych związków stwierdza się także w awaryjnych ujęciach wody szpitali w Giżycku (SP ZOZ) i Nidzicy. W Szczytnie jakość wody z awaryjnego ujęcia uległa poprawie i aktualnie odpowiada ustalonym normom.
Gromadzenie i unieszkodliwianie odpadów medycznych Wszystkie
szpitale
prowadzą
segregację
odpadów.
Odpady
o charakterze bytowo-gospodarczym wynoszone są do śmietników, których opróżnieniem zajmują się służby komunalne, pojemniki po opróżnieniu są czyszczone i dezynfekowane Odpady
medyczne,
takie
jak
zużyte
materiały
opatrunkowe,
sprzęt
jednorazowego użytku, resztki pooperacyjne podlegają spaleniu. Odpady medyczne zbierane w oddziałach do czerwonych worków gromadzone są w pomieszczeniu na odpady usytuowanym na zewnątrz, skąd odbierane są przez specjalistyczne firmy specjalnym transportem do spalarni posiadających pozytywną opinię Inspektoratu Ochrony Środowiska. Pomieszczenia na odpady spełniają wymogi sanitarno – higieniczne, jedynie w SP ZOZ w Giżycku w w/w pomieszczeniu brak bieżącej wody. Odpady specjalne gromadzi się w workach polietylenowych umieszczonych w
oznakowanych,
zamykanych
pojemnikach;
odpady
radioaktywne
–
dodatkowo w metalowych pojemnikach, w których przechowywane są w magazynie podręcznym pracowni medycyny nuklearnej. W województwie warmińsko – mazurskim w 2004r. czynne były 2 spalarnie odpadów (Bartoszyce, Olecko). Obie spalarnie spełniają w stopniu zadowalającym wymogi ochrony środowiska. Wszystkie szpitale maja podpisane umowy ze specjalistycznymi firmami zajmującymi się odbiorem i transportem odpadów medycznych. Na terenie woj. warmińsko – mazurskiego najaktywniej działają: „EMKA – TRANS” z Żyrardowa
14
i „TOTAL – SERVICE” z Olsztyna. Samochody do transportu w/w odpadów spełniają wymogi sanitarno – higieniczne. W 2004r. na terenie Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnymi w Olsztynie została zakończona budowa i zamontowana instalacja do termicznego przekształcania odpadów medycznych weterynaryjnych. Dezynfekcja i komory dezynfekcyjne W celu kontroli prawidłowości przygotowywania roztworów dezynfekcyjnych zbadano 127 prób, z czego zakwestionowano 21, co stanowi 16,5% . Na terenie województwa znajduje się 9 komór dezynfekcyjnych (szpitale w: Biskupcu, Morągu, Mrągowie, Lidzbarku Warmińskim, Olsztynie – Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, Bartoszycach, Działdowie, Elblągu – Wojewódzki Szpital Zespolony, Ostródzie (nie używana). Pomieszczenia komór dezynfekcyjnych funkcjonalne. Obsługa prawidłowa, znajomość zasad i sposobu prowadzenia dezynfekcji dobra. Sterylizacja Wszystkie szpitale prowadzą sterylizację w centralnych sterylizatorniach w autoklawach
parowych
sterylizacji gazowej
(ogółem
102 autoklawy) oraz w aparatach do
(ogółem 20). Sterylizatory na suche, gorące powietrze
używane są wyłącznie do sterylizacji naczyń stołowych w oddziałach, w których jest to wymagane. Procesy sterylizacji kontrolowane są przy pomocy wskaźników chemicznych (każdy cykl)
i biologicznych (1x / miesiąc ). Ponadto pracownicy PSSE
kontrolują procesy sterylizacji 1x / kwartał wskaźnikami biologicznymi. W roku 2004 przebadano 627 cykli sterylizacji, w tym stwierdzono 3 cykle niejałowe, co stanowi 0, 5%. Niejałowe cykle stwierdzono w NZOZ „Bethanien – Dom” Centrum Położnictwa i Ginekologii w Giżycku (2) i w Szpitalu Powiatowym w Kętrzynie (1) W ramach każdej kontroli szpitali sprawdzano sposób przygotowywania materiałów do sterylizacji oraz systematyczność bakteriologicznej kontroli procesów sterylizacji. Nieprawidłowości nie stwierdzono.
15
Czystość mikrobiologiczna. W roku 2004 żadna Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna z terenu woj. warmińsko – mazurskiego nie pobierała prób na czystość mikrobiologiczną. Bloki żywienia W 2004r. na 37 szpitali żywienie pacjentów przez własny blok żywienia prowadziło 18 szpitali , w 6 szpitalach kuchnie centralne wydzierżawiono i żywienie prowadziły firmy specjalistyczne. Do 13 szpitali posiłki dla pacjentów dostarczały firmy cateringowe w specjalistycznych środkach transportu. Stan sanitarno – techniczny jak i wyposażenie w urządzenia sprzęt produkcyjny poszczególnych bloków żywienia sukcesywnie ulega poprawie. W ubiegłym roku przeprowadzono kapitalny remont i modernizację bloku żywienia w Wojewódzkim Szpitalu Rehabilitacyjnym dla Dzieci w Ameryce. W kuchniach centralnych szpitali w Ameryce i Wojewódzkim Zespole Lecznictwa Psychiatrycznego w Olsztynie kontroluje się i rejestruje temperatury wydawanych posiłków. W 3 szpitalach jest opracowana dokumentacja i są wdrażane zasady systemu HACCP (Szpital Miejski w Elblągu, Miejski Szpital Zespolony w Olsztynie, Centrum Medyczne ZOZ w Olecku). Niemniej w znacznej liczbie szpitali stan sanitarno – techniczny bloków żywienia nie uległ zasadniczej zmianie. Do szpitali, w których niezbędny jest remont i modernizacja bloków żywienia należą szpitale w Gołdapi, Fromborku, Iławie, Nidzicy, Morągu, Dobrym Mieście oraz Szpital Miejski i Dziecięcy w Olsztynie. W związku z wprowadzeniem cateringu posiłków w szpitalach, pomieszczenia po byłych kuchniach centralnych wymagały dostosowania do nowych funkcji. Jednakże w szpitalach w Kętrzynie, Szczytnie, Szpitalu Miejskim II w Olsztynie i Szpitalu Pulmonologii i Onkologii w Olsztynie rozładunek posiłków i zmywanie opakowań transportowych odbywa się w warunkach tymczasowych ( z zachowaniem niezbędnych warunków higieny). Adaptacje pomieszczeń do dystrybucji posiłków w systemie cateringu wykonano w szpitalach w Giżycku i Piszu.
16
Transport posiłków W szpitalach funkcjonuje oddziałowy system dystrybucji posiłków, system tacowy występuje w Szpitalu Powiatowym w Ostródzie. W celu zabezpieczenia właściwej temperatury i jakości zdrowotnej potraw podczas transportu na oddziały, coraz częściej stosuje się zamykane, podgrzewane wózki transportowe. Stopniowo naczynia tradycyjne służące do transportu posiłków wymieniane są na specjalistyczne ( termosy, pojemniki GN). Wydzielone są wózki do transportu brudnych naczyń. W 3 szpitalach ( Pasłęk, Iława, Węgorzewo – Psychiatryczny) w dalszym ciągu posiłki są
transportowane
nieprawidłowo,
przez podwórko
w
związku
z usytuowaniem kuchni w odrębnym budynku. Posiłki dostarczone do szpitali w systemie cateringu są transportowane w termosach i termoportach w specjalistycznych środkach transportu. Kuchenki oddziałowe Bieżący stan czystości i porządku w kuchenkach oddziałowych nie budził zastrzeżeń. Wyposażenie kuchenek w sprzęt i urządzenia zapewniało prawidłowe warunki mycia i dezynfekcji naczyń stołowych. W oddziałach w których jest to wymagane, naczynia stołowe są sterylizowane w sterylizatorach na suche, gorące powietrze. Oddziały zakaźne i chorób płuc używają naczyń jednorazowego użytku. Odpady pokonsumpcyjne z tych oddziałów traktowane są jako niebezpieczne i przekazywane do utylizacji. Kuchenki są wyposażone w umywalki do mycia rąk oraz instrukcje mycia i dezynfekcji naczyń, rąk, sprzętu. Kuchnie niemowlęce W
szpitalach
funkcjonowało
19
kuchni
niemowlęcych
w
tym
7 oddziałowych kuchenek niemowlęcych i 5 wydzielonych boksów. Warunki higieniczno – sanitarne przygotowywania mieszanek dla niemowląt były odpowiednie. W przypadku kuchenek i boksów niemowlęcych usytuowanych w oddziałach dziecięcych nie wydzielono osobnego WC dla personelu. Mieszanki są przygotowywane przez personel oddziału w zależności od zapotrzebowania.
17
Procesy mycia i sterylizacji butelek i smoczków wykonywane są prawidłowo (najczęściej w centralnej sterylizatorni). Skuteczność parametrów sterylizacji kontrolowana jest w ramach kontroli wewnętrznej.
Pranie bielizny bielizna
Brudna
gromadzona
jest
w
brudownikach
oddziałów
w przeznaczonych do tego celu workach, a następnie transportowana do pralni, gdzie
po
dezynfekcji
prana.
Bielizna
noworodkowa
prana
jest
w wydzielonych i oznakowanych pralnicach. Wózki i pojemniki do transportu i moczenia bielizny noworodkowej są wydzielone i oznakowane. Czysta bielizna transportowana jest w podwójnych workach i przechowywana w oddziałowych magazynach bielizny czystej. Nadal w szpitalach, których pralnie nie spełniają wymogów sanitarnohigienicznych istnieje tendencja do rezygnacji z poprawy ich funkcjonalności i doposażenia
w sprzęt, a zlecenie usług pralniczych wyspecjalizowanym
firmom bądź pralniom sąsiednich
ZOZ-ów.
Aktualnie – na 37 szpitali
w województwie –tylko 7 pierze bieliznę we własnych pralniach we własnym zakresie, 3- korzystają z pralni innych szpitali, pozostałe (27) podpisały umowy ze specjalistycznymi firmami.
Dezynsekcja i deratyzacja. W przypadku odkaraluszania lub odszczurzania obiektów szpitalnych korzysta się z usług firm specjalistycznych. 10 szpitali zawarło stałe umowy na odkaraluszanie, 9 – korzystało z usług firm doraźnie,18 wykonuje dezynsekcje we własnym zakresie. W trakcie kontroli nie stwierdzono nadmiernego zakaraluszenia szpitali.
Prosektoria. Na
37
pomieszczenia
szpitali w
25
pełni
posiada
prosektury
odpowiadają
bądź
wymogom
kostnice,
których
sanitarno-higienicznym
(zmywalne ściany i posadzki, bieżąca woda zimna i ciepła, wystarczające zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, sprzęty i narzędzia). 22 z nich
18
wyposażone są w szafy chłodnicze, 2- w łóżka chłodnicze, w 1-nym - w kostnicy zamontowany jest agregat chłodniczy. 2 szpitale posiadają jedynie wydzielone w budynku głównym pomieszczenia do czasowego przetrzymywania zwłok. 10 szpitali nie posiada ani prosektorium, ani kostnicy, ani wydzielonego pomieszczenia. Gospodarka ściekowa 36 szpitali woj. warmińsko –mazurskiego odprowadzało w 2004r. ścieki (łącznie z zakaźnymi) bezpośrednio do kanalizacji. Jedynie ścieki zakaźne z oddziału obserwacyjno-zakaźnego Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie poddawane są chlorowaniu w chlorowni. Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny dla Dzieci w Ameryce pomijając kanalizację odprowadza ścieki bezpośrednio do oczyszczalni.
II Placówki lecznictwa otwartego. W
2004r.
Powiatowe
Stacje
Sanitarno
Epidemiologiczne
objęły
nadzorem 2281 placówek lecznictwa otwartego. Obiekty te cechuje duże zróżnicowanie stanu technicznego, funkcjonalnego i wyposażenia. Wiele obiektów zarówno w miastach jak i we wsiach mieści się w budynkach „przypadkowych” przystosowanych jedynie dla potrzeb służby zdrowia, stąd ich niefunkcjonalność, brak wystarczającej ilości pomieszczeń dla wydzielenia np. poradni D i D1, oddzielnych poczekalni dla dzieci, brak oddzielnych
wejść
dla
dorosłych
i
dzieci,
wind
w
budynkach
wielokondygnacyjnych, podjazdów dla niepełnosprawnych itp. Wśród skontrolowanych placówek za szczególnie niefunkcjonalne, wymagające kapitalnych remontów i modernizacji uznano 12 obiektów, co świadczy o znacznym postępie w poprawie stanu sanitarno-technicznego i funkcjonalności w stosunku do roku 2003r. PSSE jako złe wykazały: w Elblągu – NZOZ „Zdrowie”, NZOZ „Duży Medyk”, NZOZ „Ostoja” i Przychodnia przy ul. Bażyńskiego; w Gołdapi Por. Ginekologiczna SP ZOZ; w Nidzicy – NZ POZ Grupowa Praktyka Lekarska „Medyk” s.c., Por. Ginekologiczno-Położnicza ZOZ i Przychodnia Rejonowa; Gabinet Ginekologiczny w Starych Juchach (PSSE Ełk); WOZ Warpuny 19
(PSSE Mrągowo) oraz na terenie działania PSSE Pisz – Przychodnia Specjalistyczna w Piszu i OZ Ukta. zaopatrzenie w wodę : placówki lecznictwa otwartego podłączone są do wodociągów publicznych, braków bieżącej wody zimnej i ciepłej nie stwierdzono, bieżąca czystość i porządek pomieszczeń i otoczenia nie budzi zastrzeżeń, dezynfekcja : w ub. roku przebadano 95 prób roztworów dezynfekcyjnych, z czego zakwestionowano 1, co stanowi 1,05% prób, sterylizacja: z
placówki
autoklawów
lecznictwa
parowych.
korzystają
wyłącznie
skuteczności
sterylizacji
otwartego
Celem
kontroli
przebadano 4040 cykli, z czego zakwestionowano 11, co stanowi 0,3%, postępowanie z odpadami : odpady bytowo - gospodarcze gromadzone są w pojemnikach zamykanych i medyczne są chłodniczych, W/g
informacji
wywożone na wysypisko śmieci; odpady
segregowane i przetrzymywane bądź w urządzeniach bądź PSSE
w
chłodnych wszystkie
pomieszczeniach
placówki
mają
piwnicznych.
podpisane
umowy
bezpośrednio ze spalarniami odpadów lub z firmami zajmującymi się ich wywozem, gospodarka ściekowa – wszystkie miejskie placówki lecznictwa otwartego odprowadzają ścieki do kanalizacji; na terenach wiejskich – na 297 obiektów – 85 odprowadza nieczystości do szamb. Działania pracowników Inspekcji Sanitarnej przyniosły w 2004r. kolejne wymierne efekty w zakresie poprawy funkcjonalności a także wyposażenia gabinetów w urządzenia i sprzęt ułatwiający zachowanie reżimu sanitarnego. Nadal egzekwowano
wymianę
baterii nad
umywalkami
w
gabinetach
zabiegowych na uruchamiane bez kontaktu z dłonią. Wszystkie
placówki
lecznictwa
otwartego
mają
podpisane
ze
specjalistycznymi firmami umowy na utylizację odpadów medycznych.. Radykalnie poprawiono funkcjonalność 5 - ciu obiektów: 3-ch poprzez przeniesienie ich do nowych, właściwie przygotowanych budynków ( NZOZ Przychodnia nr 1 w Nowym Mieście Lubawskim, GOZ w Łukcie i Ośrodek Świadczeń Medycznych w Kozłowie), a 2-ch- poprzez kapitalne remonty (GOZ Kowale Oleckie i Przychodnia przy ul. Krótkiej 4 w Kętrzynie). W tej ostatniej
20
dodatkowo wykonano podjazd dla niepełnosprawnych, zamontowano windę. Prace adaptacyjno – remontowe bądź malarsko – remontowe przeprowadzono ponadto w 24-ch placówkach. Dodać należy, iż pracownicy Inspekcji Sanitarnej sprawdzają na bieżąco i egzekwują zaopatrzenie gabinetów zabiegowych w przychodniach i ośrodkach zdrowia a także gabinetów indywidualnej praktyki lekarskiej w mydło w płynie, środki dezynfekcyjne i ręczniki jednorazowe. Reasumując należy stwierdzić, iż stan sanitarno-higieniczno-techniczny placówek służby zdrowia ulega sukcesywnej poprawie. Niemniej, – mimo, iż szpitale realizują swoje zobowiązania zawarte w programach dostosowawczych, to dramatyczny brak funduszy w znacznym stopniu utrudnia – szczególnie zakładom publicznym – pełne dostosowanie pomieszczeń i urządzeń do wymogów rozporządzenia z 1992r. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Olsztynie widzi wobec powyższego konieczność dalszego działania w kierunku zabezpieczenia i właściwego utrzymania reżimu sanitarnego i przeciwepidemicznego poprzez : poprawę funkcjonalności i stanu technicznego głównie zakładów lecznictwa zamkniętego ze szczególnym położeniem nacisku na bloki operacyjne i centralne sterylizatornie, poprawę stanu technicznego i funkcjonalnego bloków żywienia, dalszy nadzór nad praniem bielizny i jej transportem z pralni zewnętrznych, egzekwowanie
wyposażenia
wszystkich
szpitali
w
awaryjne
źródła
zaopatrzenia w wodę.
Szczepienia ochronne Szczepienia ochronne są jednym z głównych elementów profilaktyki chorób zakaźnych, wymagających stałego i konsekwentnego przestrzegania podstawowych zasad służących właściwemu, zgodnemu z aktualnym stanem wiedzy procesowi uodpornienia. Ich dobra realizacja związana musi być z
wysokim
poczuciem
odpowiedzialności,
gruntownym
przygotowaniem
merytorycznym personelu szczepiącego oraz pozytywnym zaangażowaniem w wykonywanej pracy.
21
W wyniku dobrej realizacji PSO przez Terenowe Punkty Szczepień oraz wymagającego, kompetentnego i skutecznego nadzoru nad jego realizacją sprawowanego przez Wojewódzką, oraz Powiatowe Stacje Sanitarno – Epidemiologiczne, w 2004r. w woj. warmińsko - mazurskim osiągnięto bardzo dobre efekty w zakresie realizacji czynnej profilaktyki chorób zakaźnych. Wyjątkiem są słabsze szczepienia p/odrze dzieci w 7 roku życia, (86,5 %) z uwagi na niezależne od WSSE w Olsztynie niepełne dostawy szczepionki p/odrze. Na realizację PSO składały się: a) szczepienia obowiązkowe (tzw. kalendarzowe) -
tab.
1,
2
-
procentowe
wykonanie
szczepień
obowiązkowych
w województwie b) szczepienia zalecane nieobowiązkowe W 2004r. Sekcja Szczepień WSSE przy udziale PSSE konsekwentnie wymagała od personelu szczepiącego określonych działań: 1) zgodnego z "Kalendarzem Szczepień" uodpornienia przeciwko chorobom zakaźnym, 2) oszczędnej
gospodarki
i
prawidłowej
dystrybucji
szczepionek,
egzekwowania oraz przestrzegania właściwych warunków transportu szczepionek, i ich przechowywania (łańcuch chłodniczy), 3) właściwych procesów dezynfekcji, 4) przestrzegania prawidłowej metodyki wykonywania szczepień, 5) stałego podnoszenia kwalifikacji oraz aktualizowania wiedzy w zakresie niezbędnym do samodzielnej pracy, (częste szkolenia i konferencje naukowe oraz kursy ze szczepień organizowane przez Sekcję Szczepień WSSE), 6) dobrej znajomości alternatywnych możliwości uodpornienia w sytuacjach trudnych i nietypowych, wiążących się nierzadko z zastosowaniem zalecanych wieloantygenowych szczepionek skojarzonych, 7) skutecznej realizacji przy współudziale Szczepień (MMR, WZW „B”, WZW „A”).
22
GIS Krajowych
Programów
W wyniku ścisłego nadzoru nad dystrybucją i zużyciem szczepionek w Punktach Szczepień przez pracowników Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa nie odnotowano strat, a ich wykorzystanie uznano za bardzo oszczędne. Każdego roku w celu ujednolicenia okresów szczepień dzieci i młodzieży z poszczególnych roczników, podlegających obowiązkowi wakcynacji we wszystkich placówkach szczepiących (Publiczne i Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, Ośrodki Pomocy Społecznej, Domy Dziecka), a także w celu usprawnienia organizacji pracy w punktach szczepień, - WSSE opracowuje szczegółowy
harmonogram
szczepień
dla
województwa
(Wojewódzki
Terminarz Szczepień) jako suplement do „Obowiązkowego Kalendarza Szczepień". W 2004r. Sekcja Szczepień położyła szczególnie duży nacisk na efektywność szkoleń z zakresu wakcynologii, dalszą poprawę wykonania szczepień w
placówkach
terenowych,
poprawę
gospodarki
szczepionkami
oraz
prozdrowotne działania medialne - adresowane do możliwie szerokiego grona odbiorców (27). Służyły temu organizowane przez Sekcję narady, konferencje i szkolenia dla: 1. pracowników Inspekcji Sanitarnej województwa (6), 2. personelu
medycznego
z
Punktów
Szczepień
oraz
władz
samorządowych miast i gmin województwa (10), 3. organizacja
i
czynny
udział
pracowników
Inspekcji
Sanitarnej
w podyplomowych szkoleniach lekarzy, pielęgniarek, położnych i innych pracowników medycznych zajmujących się problematyką czynnego uodpornienia p/ chorobom zakaźnym dzieci, młodzieży i osób dorosłych: -
4 trzydniowe specjalistyczne kursy ze szczepień kończące się testem egzaminacyjnym – (172 osoby),
-
oraz 2 czynne udziały Kierowników Sekcji w zewnętrznych szkoleniach specjalistycznych z wakcynologii dla lekarzy i pracowników medycznych zajmujących się szczepieniami – (125 osób),
4. udział
pracowników WSSE
w szkoleniach
problematyki wakcynacji:
23
i konferencjach
dot.
GIS
–
Warszawa
„Szczepienia
Dobrodziejstwem
dla
Dzieci
i Młodzieży – Zapobieganie Odrze, Śwince i Różyczce. Witaj Szkoło”;
I Ogólnopolska Konferencja Polskiego Towarzystwa Wakcynologii Poznań; „Szczepienia – osiągnięcia i nowe zadania”;
Konferencja Naukowa „Wakcynologia u progu trzeciego 1000-lecia” – AM Bydgoszcz;
Sympozjum Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie na temat „ Szczepienia Ochronne”.
5. zorganizowanie dla pracowników Epidemiologii ds. Szczepień z PSSE:
Konferencji Szkoleniowej w Poznaniu dotyczącej realizacji Programu Zwalczania i Zapobiegania WZW „B” przy udziale Samorządów oraz sponsorów w województwie warmińsko-mazurskim,
Konferencji naukowej w Akademii Medycznej w Poznaniu dotyczącej realizacji PSO w kraju, przewidywanych zmian w zakresie realizacji szczepień
ochronnych,
sytuacji
epidemiologicznej
chorób
i perspektyw wakcynacji w najbliższych latach,
Konferencji Międzywojewódzkiej w Gdyni z udziałem pracowników WSSE w Gdańsku dot. zwalczania i zapobiegania śwince „Szczepienia Dobrodziejstwem dla Dzieci i Młodzieży – Witaj Szkoło”, - stan, możliwości, efekty realizacji i perspektywy Programu na Warmii i Mazurach oraz Pomorzu w okresie 2003-2004r.,
Konferencji
Szkoleniowej
we
Wrocławiu
z
udziałem
prac.
dolnośląskiej WSSE dot. podobieństw, różnic, ujednoliconych metod działań i osiąganych efektów w praktycznej realizacji przez PIS profilaktyki chorób zakaźnych,
Konferencji Wojewódzkiej dotyczącej profilaktyki grypy w Polsce i regionie europejskim w oparciu o funkcjonujące systemy szczepień i ich finansowanie; w szczególności w krajach Unii Europejskiej.
Współorganizacja z PZiOZ szkolenia wojewódzkiego na temat: „Wirusowego
Zapalenia
Wątroby
i profilaktyka”,
24
typu
„A”
–
epidemiologia
Szkolenia prac. PSSE dotyczącego procedur kontroli sanitarnej i kontroli realizacji szczepień w województwie w oparciu o protokoły i załączniki GIS oraz WSSE,
Kontynuacja
opracowanego
warmińsko-mazurskiego
przez
WSSE
alternatywnego
dla
województwa
programu
szczepień
p/WZW typu „B” pacjentów przygotowywanych do zabiegów operacyjnych. Współpraca
z
PZOZ,
NZOZ,
NFZ,
Polskim
Towarzystwem
Pediatrycznym, Polskim Towarzystwem Wakcynologii, skuteczny system szkoleń oraz kontroli personelu szczepiącego przeprowadzanego przez pracowników Epidemiologii ds. Szczepień, przy jednoznacznie określonych przez Sekcję Szczepień WSSE w Olsztynie zadaniach, wymaganiach oraz metodach ich realizacji, sprzyjały dalszej poprawie poziomu wakcynacji dzieci i młodzieży w województwie warmińsko – mazurskim w 2004r. W latach 2001 – 2003 tzw. średnia wyszczepialność dzieci w 1 r.ż. (szczepienia pierwotne) w woj. warmińsko - mazurskim (od lat najwyższa w kraju) wynosiła:
1 r.ż. szczepienia pierwotne DTP
woj. - 63,2 %
kraj - 56,0 %
2 r.ż
„
Odra
woj. - 97,0 %
kraj - 79,2%
7 r.ż
„
Odra
woj. - 98,2 %
kraj - 83,3%
% dzieci bez blizn lub z woj. - 1,2%
kraj - 2,6%
< 3 mm - 12 m.ż.
w 2004r.:
1 r.ż. szczepienia pierwotne DTP - śr. woj. - 64,1 %
2 r.ż.
7 r.ż. szczepienia Odra
% dzieci bez blizny
„
< 3 mm - 12 m.ż.
Odra
- śr. woj. - 97,6 % - śr. woj. - 86,5 % - śr. woj. - 1,0 %
25
W 2004r. w województwie:
szczepienia pierwotne DTP w 1r.ż. wykonano w 64,1%. Poniżej wymagań (<55 %) zrealizowano jedynie w powiecie Węgorzewo - 54,4 %.
Najniższe wykonanie szczepień p/odrze w 2 r.ż. - śr. woj. - 97,6 % (spełniające jednakże wymagane minimum > 95 %) wystąpiło w:
1. Giżycku
95,5 %
2. Olsztynie
95,5 %
Realizacja szczepień p/odrze w 7 r.ż. (śr. woj. - 86,5 %): Zbyt niski procent uodpornienia dzieci w 7 r.ż. spowodowany był niedostatecznym
zabezpieczeniem
dostaw
szczepionki
przez
GIS
w Warszawie (poniżej 60% zamówienia).
Skuteczność szczepień noworodków p/ gruźlicy (śr. woj. – 1,0%) była niezadowalająca w Ostródzie 4,2 %. Poniżej śr. woj. wystąpiła również w:
1. Braniewie
1,6 %
2. Giżycku
1,4 %
3. Węgorzewie
1,4 %
Szczepienia p/gruźlicy w 7 r.ż. (śr. woj. - 99,7 %), i 12 r.ż. (śr.woj. - 99,0 %): - w każdym z powiatów wykonano w % wyższym od 97.
Wykonanie
pozostałych
„szczepień
obowiązkowych”
w
2004r.
odpowiadało wymaganym standardom lub znacząco je przekraczało, co należy docenić i wyraźnie podkreślić, - tym bardziej, że aktualny model organizacyjny
systemu
szczepień
dzieci
i
młodzieży
z
zakładów
nauczania, różniący się w poszczególnych województwach i powiatach – w tym w różnych ZOZ-ach, nie sprzyja poprawie skuteczności realizacji obowiązkowego PSO wrażliwej populacji (6 – 19r.ż.) w kraju. Niepokój budzi niepełne zapisanie się dzieci i młodzieży szkolnej do lekarzy rodzinnych - w tym z tzw. marginesu społecznego oraz ze zlikwidowanych szkolnych placówek szczepiących, co wpływa na wzrost liczby osób
nieobjętych
lub
częściowo
objętych
Programem
Szczepień
Obowiązkowych, a więc na powiększanie się nieuodpornionej populacji w przedziale 7-19 lat. Wzorem innych regionów kraju, WSSE w Olsztynie nadal
26
postuluje pełną reaktywację działalności „Medycyny Szkolnej”, - w tym powrót do realizacji programu uodparniania młodzieży szkolnej na terenie placówek szkolno - wychowawczych. W 2004r. w woj. warmińsko-mazurskim poza szczepieniami dzieci i młodzieży do 19 roku życia, zaszczepiono:
p/ błonicy 1 033 osoby dorosłe,
p/ wzw "B" 21 795 osób.
Szczepienia p/ wzw "B" dotyczyły:
400 pracowników służby zdrowia – szczep. pierwotne i uzupełniające,
438 pracowników służby zdrowia – d. przypominająca,
329 uczniów szkół medycznych i studentów Akademii Medycznych,
19 770 osób indywidualnych (odpłatne szczepienia zalecane),
858 osób z otoczenia chorych i nosicieli oraz osoby dializowane.
Prowadzony od wiosny 1993r. przez Kierownika Sekcji Szczepień „Punkt Szczepień Profilaktycznych WSSE” w 2004r. zgodnie z przyjętym" programem zwalczania chorób zakaźnych" prowadził czynne uodpornienie przeciw: -
śwince,
-
grypie,
-
różyczce,
-
WZW "B"
-
WZW "A"
-
kleszczowemu zapaleniu opon i mózgu
-
Haemophilusowi influenzae typu "B"
-
błonicy, tężcowi
-
zakażeniom pneumokokowym
-
poliomyelitis
-
ospie wietrznej
-
durowi brzusznemu
znacząco przyczyniając się do redukcji zapadalności na w/w choroby zakaźne w województwie.
27
Od chwili uruchomienia do 31.12.2004r. pracownicy „Punktu Szczepień Profilaktycznych” WSSE wykonali w województwie 373 955 zabiegów uodpornienia – w tym tzw. szczepienia międzynarodowe. W 2004r. w Punkcie Szczepień Profilaktycznych WSSE w Olsztynie – zrealizowano 10 033 zleceń szczepień ochronnych, a ze wszystkimi jego „filiami” w województwie łącznie 51 955 zleceń.
Aktywny udział Sekcji Szczepień WSSE oraz Punktu Szczepień Profilaktycznych WSSE – w realizacji dwóch Programów Krajowych: 1. „ZAPOBIEGANIA
I
ZWALCZANIA
WIRUSOWEGO
ZAPALENIA
WĄTROBY TYPU B”, który zaowocował zaszczepieniem p/ WZW „B” 19 770 osób indywidualnych a także 595 dzieci, których szczepienia sfinansowały urzędy samorządowe miast i gmin, 2. Zapobiegania i Zwalczania Świnki - „SZCZEPIENIA DOBRODZIEJSTWEM DLA DZIECI IMŁODZIEŻY - Witaj Szkoło” realizacja którego przyczyniła się do zaszczepienia odpłatnie 6 502 dzieci i młodzieży p/śwince, odrze i różyczce w tym:
1 265 – w 2 r.ż. (do 31.03.2004r.),
4 817 - w 7 r.ż. (30,92 % populacji) z czego 1 431 dzieci zaszczepionych zostało na koszt urzędów samorządowych,
420 – w innych rocznikach.
28
