Transcript
SZKOLNY KONKURS BIOLOGICZNY II edycja październik 2011 1. Wampiry żyją na kontynencie amerykańskim. Żywią się krwią. Przysiadają na skórze i nacinają skórę siekaczami. Następnie zlizują krew wypływającą z rany nawet przez 20 minut, aż całkowicie się nasycą. Do jakiego rzędu należą te organizmy? (1 pkt) 2. Zwierzęta trujące posiadają kontrastowe, widoczne zabarwienie ciała (często jest to połączenie czarnego z czerwonym lub żółtym). Takie ostrzegawcze kolory pojawiają się w różnych grupach zwierząt, np. U owadów – osa, płazów – kumak, gadów – heloderma meksykańska. Jak nazywa się takie przystosowanie? (1 pkt) 3. Sepia to jedna z technik fotograficznych nadająca zdjęciom charakterystyczny odcień. Nazwa pochodzi od barwnika wydzielanego przez pewien gatunek zwierząt. Otrzymuje się z nich rodzaj atramentu, który był stosowany od końca XVIII w. Jakie to zwierzę? (1 pkt) 4. Człowiek udomowił wiele gatunków zwierząt. Opanowując nowe tereny zabierał je ze sobą. Często wraz z nimi przypadkowo wędrowały rozmaite istoty, np. pluskwy, myszy, mole. Obecnie uczeni dokonują prób aklimatyzowania na nowych terenach gatunków, które jak sądzą, mogą okazać się tam pożyteczne. Same zwierzęta również przenoszą się z miejsca na miejsce w poszukiwaniu nowych obszarów. Napisz które spośród wymienionych poniżej zwierząt są mieszkańcami Europy od dawna (autochtoni), a którzy przybyszami z innego kontynentu: indyk, jenot, koń, koza, kura, osioł, owca, piżmak (8 pkt.) 5. Rozmaite powiedzenia często sięgają do porównań ze świata zwierząt. Np. „pracowity jak mrówka”. Nie mają one oczywiście nic wspólnego z rzeczywistością, ale są chętnie używane. Połącz początek z zakończeniem podanych określeń. (3 pkt.) Dumny jak borsuk Głupi
jak mrówka
Kłótliwy
jak paw
Odważny
jak osioł
Skrzętny
jak lew
Tchórzliwy
jak pies
Wesoły
jak ryba
Wierny
jak szczygieł
Zdrów
jak zając
6. Na pustyniach południowo-zachodniej Afryki spotkać można jedną z najsłynniejszych i najdziwniejszych roślin świata. Została ona odkryta przez austriackiego botanika w 1859 roku i nazwano ją jego nazwiskiem. Ma ona bardzo niski, jakby ścięty pień, o wysokości zaledwie 30 cm i średnicy 1 m ! Z pnia wyrastają tylko dwa, długie, wstęgowate, twarde jak deska liście ułożone naprzeciwlegle. Kilkumetrowe liście rosną u nasady przez całe życie roślin. Starsze ich części pękają podłużnie i strzępią się, wijąc się w przedziwnych splotach po pustynnym piasku.
Przez całe życie roślina wytwarza tylko te dwa liście. Żyje ona bardzo długo – nawet 2000 lat więc liście liczą sobie tyle samo. Roślina ta rośnie na obszarach skrajnie suchych i korzysta prawie wyłącznie z wilgoci zawartej we mgle. Jaka to roślina? (1 pkt). 7. Na terenie Meksyku rośnie roślina, która była bardzo ważna dla życia jego pierwotnych mieszkańców. Do dzisiejszego dnia wykorzystuje się jej owoce zwane kolczastą gruszką. Roślina ta znajduje się w godle Meksyku. Podaj jej nazwę. (1 pkt). 8. Roślina ta uprawiana jest na wielką skalę, stanowi bowiem źródło cennych włókien, zwanych pospolicie sizalem. Zakwita ona po 10-50 latach życia i po wydaniu nasion ginie. Pochodzi z Ameryki, ale jest uprawiana w wielu częściach świata. Jaka to roślina? (1 pkt). 9. Wyraz „manna”, brzmiący podobnie niemal we wszystkich językach europejskich wywodzi się od hebrajskiego „man” co znaczy – dar niebios. Była ona tajemniczym pokarmem który spadł z nieba aby nakarmić Izraelitów wędrujących po pustyni pod wodzą Mojżesza. Do dziś stanowi ona pokarm ludów kamiennej pustyni Azji południowej i północnej Afryki. Są to fragmenty plechy pewnego organizmu, porywane podczas suszy przez wiatr i przenoszone na znaczne odległości. Opadają one na ziemię w postaci tzw. mannowego deszczu. Pęczniejąc pod wpływem wilgoci zawartej w mgle lub deszczu tworzą drobne ziarenka wielkości grochu. Jest to ich sposób rozmnażania. Podaj do jakiej grupy należy opisany organizm. (1 pkt). 10. W południowej Europie w tym również w Polsce rośnie roślina o intensywnym zapachu. Dorasta do 1m wysokości. Jej zapach związany jest z obecnością bardzo licznych zbiorniczków na liściach i łodydze wypełnionych lotnym olejkiem, Podczas ciepłej, suchej pogody olejek wydziela się na zewnątrz tworząc wokół rośliny wyraźnie dostrzegalny obłoczek. Olejek jest łatwopalny, zdarza się więc że podczas upałów zapala się. Roślina ta posiada tradycyjną nazwę „gorejący krzak Mojżesza”. Podaj prawidłową nazwę tej rośliny.(1 pkt). 11. Rozmaite części organizmu, zarówno u ludzi, jak i u zwierząt, otrzymały swoje nazwy od przedmiotów, które przypominają wyglądem lub funkcją. Poniżej podano 5 pospolitych terminów anatomicznych, dla których należy podać w jakim miejscu naszego ciała znajdują się te narządy lub ich części. łopatka miedniczka przedsionek soczewka trąbka (5 pkt.) 12. W kolumnie A zapisano chemiczne nazwy witamin, a w kolumnie B efekty ich niedoboru w organizmie człowieka. Kolumna A Kolumna B
1. kalcyferol 2. retinol 3. kobalamina 4. biotyna
a. niedokrwistość b. krzywica c. kurza ślepota d. stany zapalne skóry
Zaznacz właściwe zestawienie witamin i efektów ich niedoboru . (2 pkt.)
13. Obok podanego opisu wpisz w miejsce kropek literę oznaczającą narząd, którego dotyczy.
A B C D 1. Uczestniczy w tworzeniu mocznika. 2. Wytwarza kwas solny aktywujący enzymy. 3. Prawidłowe funkcjonowanie tkanki mięśniowej budującej ten narząd wymaga obecności magnezu. 4. Składnikiem barwnika komórek siatkówki występującej w tym narządzie jest witamina A. (2 pkt.) 14. Do opisu najczęstszych chorób układu pokarmowego dopasuj odpowiednią nazwę schorzenia. 1. Choroba ta związana jest z uszkodzeniem ściany przewodu pokarmowego, sięgającym aż do błony mięśniowej, może być spowodowana nadmierną ilością lub aktywnością tzw. czynników agresji między innymi: kwasu solnego, pepsyny. 2. Polega na występowaniu zaburzeń w składzie żółci, prowadzących do powstania złogów. Głównym składnikiem tych złogów są: wapń, cholesterol, barwniki żółciowe. 3. Schorzenie to występuje głównie u dzieci, charakteryzuje się zaburzeniem wchłaniania glutenu. 4. Do zarażenia się tą chorobą dochodzi często drogą pokarmową. W wyniku infekcji wirusami dochodzi do reakcji o charakterze odpornościowym, co może prowadzić do marskości wątroby. Wirus występuje w wielu odmianach, m.in. A,B,C,D (4 pkt.) 15. Rozpoznaj rośliny i zwierzęta – podaj pełną, polską nazwę gatunkową (4 pkt.):
A)
B)
C)
D)
