Temat: Roślinność Naszych Jezior

Transcript

Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Temat: Roślinność naszych jezior ■ Słowa kluczowe Strefa życia w jeziorze ■ Miejsce zajęć Klasa ■ Czas trwania zajęć 45 minut ■ Cel ogólny Rozpoznawanie charakterystycznych cech obiektów przyrodniczych i elementów środowiska ■ Cele szczegółowe Wiadomości Uczeń:  wymienia strefy życia organizmów w jeziorze,  charakteryzuje warunki panujące w poszczególnych strefach,  dostrzega różnorodność i bogactwo organizmów roślinnych,  rozpoznaje pospolite rośliny żyjące w jeziorze,  nazywa rośliny wodne, posługując się podwójnym nazewnictwem. Umiejętności Uczeń:  opisuje charakterystyczne cechy budowy prezentowanych roślin,  dostrzega bezpośredni związek budowy rośliny ze strefą jej występowania,  wyjaśnia związek budowy roślin ze środowiskiem wodnym, w którym żyją,  przyporządkowuje rośliny do poszczególnych grup (rośliny wynurzone, zanurzone, rośliny o pływających liściach),  prezentuje wybrany gatunek rośliny,  planuje właściwe działania, dokonuje wyboru środków i rekwizytów,  współpracuje w grupie,  ocenia pracę swoją i innych uczniów,  prezentuje samodzielne myślenie,  wykazuje kreatywność,  formułuje sądy i opinie, dyskutuje. Postawy Uczeń:  rozwija zdolności teatralne i zamiłowania przyrodnicze,  współpracuje w zespole,  komunikuje się w zespole, dzieli się wiedzą i spostrzeżeniami,  czuje się odpowiedzialny za efekty pracy na lekcji,  aktywnie uczestniczy w zajęciach,  dostrzega konieczność ochrony środowiska. Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. ■ Forma pracy Grupowa ■ Metody Kierowanie samodzielną pracą uczniów ■ Środki dydaktyczne Prezentacja multimedialna Karty pracy – załącznik 1 Podręcznik Atlas „Świat wokół nas” Klucz do oznaczania roślin wodnych ■ Przebieg zajęć Faza wprowadzająca Klasa zostaje zaadaptowana na studio teatralne. Uczniowie wcielają się w aktorów występujących w przedstawieniu o roboczym tytule ,,Zielone jezioro”. Nauczyciel, który odgrywa rolę reżysera, przydziela uczniom zadania. Wybiera ochotników – aktorów, którzy w przedstawieniu odegrają role roślin. Jeśli któryś z uczniów zgłosi potrzebę wparcia ze strony innego ucznia, należy uwzględnić jego prośbę. „Aktorzy” otrzymują teksty na temat roślin (załącznik 1) oraz dokonują wyboru niezbędnych pomocy – podręczników, atlasów, kluczy. Pozostała grupa uczniów, tzw. grupa techniczna, zajmie się propozycją dźwięku, światła oraz scenografii. Nauczyciel włącza prezentację multimedialną. Uczniowie – aktorzy zastanawiają się, jak przygotować się do roli, a grupa techniczna – jakie dźwięki należałoby uwzględnić przy prezentacji, jak ustawić i oświetlić rośliny zgodnie z panującymi w jeziorze warunkami, jakie przygotować rekwizyty. Na przygotowanie się do prezentacji uczniowie mają 10–15 minut. Po upływie tego czasu rozpoczyna się próba generalna, czyli właściwa część lekcji. Faza realizacyjna Przedstawienie. Nauczyciel – reżyser prosi kolejne grupy roślin na scenę (rośliny wynurzone, rośliny o liściach pływających, rośliny zanurzone). Uczniowie – aktorzy zajmują miejsca w zależności od tego, jaki typ roślin prezentują. Gdy uczeń – aktor odgrywa swoją rolę, nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej odpowiednie zdjęcie. Po wysłuchaniu prezentacji uczniów reprezentujących daną grupę roślin, grupa techniczna przedstawia propozycje dźwięków, oświetlenia i wykorzystania rekwizytów. W podobny sposób prezentowane są kolejne rośliny. Faza podsumowująca Przypomnienie nazw roślin o których była mowa na lekcji. Nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów. Uczniowie decydują (w formie drzewka decyzyjnego), czy są gotowi zaprezentować się uczniom niższych klas. Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Załącznik 1 Kosaciec żółty Można go spotkać na obrzeżach jezior i stawów oraz na podmokłych łąkach. Wytwarza grube, mocno rozgałęzione kłącze, z którego wyrasta prosta, dorastająca do 1 m łodyga. Ma intensywnie zielone, długie i wąskie liście. Kwitnie między majem a lipcem. Jego okazałe, kwitnące około dwóch tygodni kwiaty są żółte i bezwonne. W czasie drugiej wojny światowej nasion kosaćca używano zamiast nieosiągalnej kawy, ponieważ zawarty w nich kwas kawowy ma podobny do niej smak i zapach. Tatarak zwyczajny Rośnie w przybrzeżnej strefie jezior, na obrzeżach stawów i w przydrożnych rowach. Dorasta do 1,5 metra wysokości. Zakorzenia się w dnie grubym kłączem, z którego wyrastają długie jasnozielone liście. Ma kolbowaty kwiatostan, o długości około 8 cm. Kwitnie od czerwca do końca lipca. Wydaje owoce, które w Polsce nigdy nie dojrzewają. Tatarak pochodzi z Azji. Swoja nazwę prawdopodobnie zawdzięcza Tatarom, którzy sprowadzili tę roślinę do naszego kraju podczas najazdów. Aromatyczne kłącze tataraku jest popularną przyprawą w kuchni indyjskiej. Trzcina pospolita Jest najwyższą trawą przybrzeżnej strefy jezior i stawów, dorastającą do 4 m wysokości. Rośnie w gęstych skupiskach. Kwitnie od lipca do września. Jak inne trawy, ma pustą w środku łodygę podzieloną na węzły i międzywęźla. Jej liście są długie, twarde i mają ostre brzegi. Kwiaty mają kształt wiechy. Utrzymujące roślinę w podłożu kłącze może sięgać nawet 3 m w głąb ziemi. Pałka szerokolistna Występuje w zwartych skupiskach w przybrzeżnej strefie jezior do głębokości 1 metra. Osiąga do 2 m wysokości. Ma szarozielone, wzniesione, wąskie, długie liście. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Zebrane w grube brązowe kolby kwiaty stanowią ozdobę rośliny aż do wiosny. Nasiona pałki są wyposażone w aparat lotny w postaci puchu. Dzięki temu są z łatwością przenoszone przez wiatr. Puch jest chętnie wykorzystywany przez ptaki, np. remizy, do budowy gniazd. Oczeret jeziorny Nazywany sitowiem jeziornym, jest jedną z większych roślin przybrzeżnych. Zwykle rośnie w stosunkowo głębokiej wodzie, między pasem trzcin a roślinnością pływającą. Osiąga około 2 m wysokości. Gruba, ciemnozielona łodyga ma 1,5 cm grubości i jest wypełniona gąbczastą tkanką. Jej nadwodna część jest prosta i sztywna, podwodna część ma postać zdrewniałego twardego kłącza. Taśmowate liście podwodne wyrastają u podstawy łodygi. Łodygi i liście oczeretu są wykorzystywane do wyrobu mat i plecionek. Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Osoka aloesowa Pływa swobodnie w strefie przybrzeżnej jezior i stawów. Sztywne, mięsiste, ostro zakończone liście osoki mają kolczasto piłkowane brzegi, co upodabnia ją do aloesu. Kwitnie od maja do sierpnia. Ma białe kwiaty osadzone na około 30 cm szypułkach. Zimuje na dnie zbiornika wodnego. Na powierzchnię wypływa z nastaniem wiosny. Grzybień biały Spotykany przy brzegu, do 2 m głębokości, w wodach stojących i wolno płynących. Zwany także lilią wodną. Ma pływające okrągławe, błyszczące liście osadzone na długich, 2,5-metrowych ogonkach. Duże i piękne kwiaty, które można podziwiać od czerwca do września, wydzielają przyjemny, choć niezbyt intensywny zapach. Grube kłącze rośliny jest zakorzenione w mule na dnie zbiornika. Roślina chroniona. Zapylana głównie przez muchy i chrabąszcze. Grążel żółty Znak rozpoznawczy tej rośliny to żółte mięsiste kwiaty, wystające dość wysoko ponad lustro wody. Grążel ma silnie rozgałęzione, płożące się w mule kłącze. Liście duże, sercowate, pokryte woskowym nalotem, z których część znajduje się pod wodą. Kwitnie od maja aż do września. Włosienicznik wodny Nazywa się go jaskrem wodnym. Ma jasnozieloną, wiotką łodygę, dorastającą do 1,5 m długości i dwa rodzaje liści: pływające i podwodne. Liście pływające mają nerkowaty kształt i są osadzone na długich ogonkach. Blaszka liści podwodnych jest pocięta na długie nitki. Włosienicznik kwitnie od kwietnia do sierpnia, niekiedy do września. Jego białe, o pięciu płatkach kwiaty tworzą rozległe dywany na powierzchni wody. Strzałka wodna Pospolita roślina porastająca brzegi jezior, rzek i stawów. Dorasta do 1 m wysokości. Charakteryzuje się trzema rodzajami liści. Liście podwodne są wstęgowate, dość cienkie i wiotkie, liście pływające są owalne, a liście nadwodne – twarde i sztywne, kształtem przypominające strzałkę. Moczarka kanadyjska Występuje do głębokości 10 m. Ma długie (do 1 m), wiotkie łodygi, całkowicie zanurzone w wodzie. Liście podłużnie jajowate, na brzegach drobno ząbkowane, wyrastające z łodygi w okółkach po trzy. Roślina bardzo łatwo się rozmnaża poprzez drobne fragmenty, dlatego często tworzy gęste i zbite podwodne łany. Jej niebieskawe kwiaty wystają ponad lustro wody. Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Rogatek sztywny Roślina o długich (do 1 m), silnie rozgałęzionych łodygach. Przeważnie nieprzytwierdzona do podłoża, unosi się swobodnie w wodzie. Czasem wytwarza organy przypominające korzenie, którymi przyczepia się do podłoża. W dotyku dość szorstka, chropowata, a jednocześnie krucha ze względu na to, że w jej liściach odkładają się związki wapnia. Ma drobne, niepozorne kwiaty. Kwitnie od lipca do września. Wywłócznik okółkowy Porasta dna zbiorników wodnych. Ma długą (do 2 m), brunatnozieloną łodygę, z której piętrowo wyrastają pierzaste liście. Nie ma korzeni. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Jego zielonkawobiałe kwiaty tworzą wyprostowany kłos. Żabiściek pływający Roślina swobodnie unosząca się w toni wodnej. Jej okrągłe, sercowato wycięte przy nasadzie liście pływają po powierzchni wody. Korzenie zwisają w wodzie, ale niekiedy, w płytkich wodach, przytwierdzają się do podłoża. Białe, trójpłatkowe kwiaty wyrastają ponad powierzchnię wody. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Rzęsa drobna Pływa po powierzchni wody, często w skupiskach zarastających lustro wody gęstym kożuchem. W krótkim czasie może całkowicie pokryć powierzchnię zbiornika wodnego. Jej łodyga jest przekształcona w płaską lub lekko wypukłą blaszkę o kształcie jajowatej płytki. Na spodzie łodygi wyrasta cienki nitkowaty korzonek. Rzęsa kwitnie od kwietnia do maja, choć kwiaty w naszym klimacie wytwarza bardzo rzadko. Często jest traktowana jako uciążliwy chwast, ponieważ pokrywając powierzchnię wody, ogranicza dostęp do światła innym roślinom wodnym.