Transcript
Przygotowanie do egzaminu gimnazjalnego – klasa III - G4 Żory ............................................................................................................................. ............................................................................................................
ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA – cz. I
Tkanki zwierzęce 1. Przeanalizuj budowę tkanki przedstawionej na ilustracji. Wskaż jej nazwę (A-D) i poprawne uzasadnienie (1-4).
A. tkanka kostna B. tkanka nabłonkowa
ponieważ
C. tkanka tłuszczowa D. tkanka chrzęstna
1. komórki są wypełnione substancjami nadającymi im twardość 2. komórki tworzą warstwy 3. komórki są kuliste, a cytoplazma ułożona jest peryferycznie 4. komórki występują w grupach
2. Przeanalizuj budowę tkanki przedstawionej na ilustracji. Wskaż jej nazwę (A-D) i poprawne uzasadnienie (1-4).
A. tkanka kostna B. tkanka nabłonkowa
ponieważ
C. tkanka tłuszczowa D. tkanka chrzęstna
1. komórki są wypełnione substancjami nadającymi im twardość 2. komórki tworzą warstwy 3. komórki są kuliste, a cytoplazma ułożona jest peryferycznie 4. komórki występują w grupach
3. Przeanalizuj budowę tkanki przedstawionej na ilustracji. Wskaż jej nazwę (A-D) i poprawne uzasadnienie (1-4).
A. tkanka kostna B. tkanka nabłonkowa C. tkanka tłuszczowa D. tkanka chrzęstna
ponieważ
1. komórki są wypełnione substancjami nadającymi im twardość 2. komórki tworzą warstwy 3. komórki są kuliste, a cytoplazma ułożona jest peryferycznie 4. komórki występują w grupach 1
4. Tkankę nabłonkową charakteryzuje: A.ograniczona zdolność do regeneracji B.zwarty układ komórek C.obecność włókienek kurczliwych D.obfita ilość substancji międzykomórkowej 5. Który z poniższych opisów dotyczy tkanki mięśniowej? A.występuje w ścianach jelit i naczyń krwionośnych, umożliwia przesuwanie pokarmu i przepływ krwi B.jej komórki ściśle do siebie przylegają, oddzielając narządy od środowiska C.magazynuje substancje odżywcze w postaci tłuszczu, tworzy warstwę izolującą organizm przed zimnem D.buduje szkielet podtrzymujący ciało, bierze udział w budowie aparatu ruchu, zapewnia wytrzymałość i odporność na urazy 6. Oceń prawdziwość zdań: Nabłonek należy do tkanek łącznych, ponieważ pokrywa organizm od zewnątrz i od środka oraz łączy go w całość. Małżowina uszna jest sprężysta dzięki budującej ją tkance mięśniowej poprzecznie prążkowanej. A.PP B.FF C.PF D.FP
Skóra 7. Dzięki naczyniom krwionośnym skóra spełnia funkcję: A.wydzielniczą B.termoizolacyjną C.termoregulacyjną D.wydalniczą
8. Wskaż poprawne zakończenie zdania.
Na schemacie przedstawiającym budowę skóry literą A oznaczono A. gruczoł potowy B. gruczoł łojowy C. gruczoł mleczny D. ciałko zmysłowe
1. który/e spełnia 2. funkcję 3. 4. 2
wydalniczą wydzielniczą receptorową termoizolacyjną
P
F
P
F
9. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Gdy temperatura powietrza spada do -10°C zwiększa się ilość krwi przepływającej w naczyniach skórnych. maleje aktywność gruczołów potowych.
P P
F F
A. PP B. FF C. PF D. FP 10. Na konferencji naukowej lekarz dermatolog przedstawił wyniki swoich badań nad wpływem promieni słonecznych na organizm człowieka. Zaznacz zapis, który mógł być hipotezą sprawdzaną przez dermatologa. A. Wpływ czynników zewnętrznych na rozwój nowotworów skóry. B. Od czego zależy ilość melaniny w skórze? C. Promieniowanie UV niszczy komórki warstwy rozrodczej naskórka. D. Jak światło słoneczne wpływa na warstwę rozrodczą naskórka? 11. Wskaż przedmioty należące do innych osób, których nie należy używać, jeśli chcemy zmniejszyć ryzyko zarażenia się grzybicą. 1.mysz komputerowa 2.pasta do zębów 3.kapcie 4.grzebień 5.ręcznik A. 1 , 3 , 4 , 5 B. 3 , 4 , 5 C. 1 , 2 , 3 , 4 , 5 D. tylko 3 , 5
12. Rozpoznaj chorobę skóry na podstawie jej opisu (wybierz odpowiedź spośród A-C), a następnie wybierz odpowiedni sposób postępowania w jej przebiegu (1-3). Pojawia się, gdy gruczoły łojowe skóry produkują nadmierną ilość łoju, a ich ujścia zatykają się. Gromadzący się ciemno zabarwiony łój tworzy zaskórniki. W łoju rozwijają się bakterie, które powodują stan zapalny, i z czasem zaskórniki przekształcają się w ropnie. Zaniedbanie leczenia może prowadzić do trwałych blizn na skórze. A. trądzik młodzieńczy B. grzybica C. opryszczka
1. naświetlanie skóry lampami emitującymi promieniowanie bakteriobójcze 2. noszenie klapek na basenie i nieużywanie przyborów toaletowych osoby chorej 3. właściwa dieta i przestrzeganie zasad higieny skóry
3
13. Przeczytaj opis jednej z warstw skóry i zaznacz wśród odpowiedzi A-C jej nazwę. Jej grubość zależy od okolic ciała. Najcieńsza jest na powiekach, a najgrubsza na podeszwach stóp. Zbudowana jest z tkanki łącznej, poprzetykanej licznymi naczyniami krwionośnymi, limfatycznymi oraz zakończeniami komórek nerwowych odbierających bodźce ze środowiska. A. naskórek B. skóra właściwa C. warstwa podskórna D. tkanka tłuszczowa 14. Skóra nie ma związku z: A.wytwarzaniem witaminy D B.wchłanianiem substancji odżywczych C.wydalaniem dwutlenku węgla D.ochroną przed promieniowaniem UV
Aparat ruchu 15. Które zdanie dotyczy kości przedstawionej na rysunku? A. Kość ta wchodzi w skład klatki piersiowej. B. Kulista nasada tej kości wchodzi w skład stawu biodrowego. C. Wszystkie wymiary tej kości są zbliżone do siebie. D. Jest to jeden z elementów budowy kręgosłupa.
16. Wskaż ruchomą kość czaszki. A. B. C. D
17. Wskaż poprawne zakończenie zdania.
Na schemacie przedstawiającym budowę szkieletu człowieka cyfrą 4 oznaczono A. obręcz barkową B. obręcz biodrową C. kręgosłup D. szkielet nogi
której/go rolą jest
1. ochrona serca i płuc 2. podpieranie czaszki 3. łączenie kończyny dolnej ze szkieletem osiowym 4. ochrona żołądka, wątroby i nerek 4
18. Rozpoznaj kość przedstawioną na ilustracji oraz określ jej położenie w szkielecie człowieka. A. łopatkę Ilustracja przedstawia
B. kość krzyżową C. żuchwę
1. osiowym. występującą w szkielecie
2. obręczy. 3. kończyn.
19. Zaznacz zestaw, który zawiera wyłącznie elementy szkieletu chroniące narządy wewnętrzne. A.kręgosłup, czaszka, klatka piersiowa B.nadgarstek, kość udowa, czaszka C.rzepka, kość ramienna, kręgosłup D.kości przedramienia, kości biodrowe, śródstopie
20. Ilustracja przedstawia budowę stawu. Rozpoznaj element oznaczony literą X, wskaż jego nazwę (odpowiedzi A-C), a następnie wybierz opis jego funkcji (odpowiedzi 1-3).
A. chrząstka stawowa B. maź stawowa C. torebka stawowa
1. stabilizuje staw, zapobiegając przemieszczaniu się kości. 2. zapobiega ocieraniu i niszczeniu nasad kości 3. zmniejsza tarcie i chroni staw przed silnym naciskiem
21. Wybierz zakończenie zdania, które błędnie opisuje przyczyny płaskostopia. Częstą przyczyną płaskostopia jest A.nadwaga. B.zbyt ciasne obuwie. C.noszenie butów z prawidłowo wyprofilowanymi wkładkami. D.długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej. 22. Mięsień dwugłowy ramienia, kurcząc się, powoduje A.zginanie kończyny górnej w łokciu. B.zginanie kończyny górnej w nadgarstku. C.prostowanie kończyny górnej ręki w łokciu. D.prostowanie kończyny górnej w nadgarstku.
5
23. Na podstawie rysunku uzupełnij zdania, wybierając odpowiedzi spośród A-H.
Podczas unoszenia ciężaru A / B zbliża się do ramienia. Brzusiec mięśnia C / D kurczy się, a mięsień E / F w tym samym momencie G / H . A – przedramię C – dwugłowego ramienia E – dwugłowy ramienia G – kurczy się
B - obojczyk D – trójgłowego ramienia F – trójgłowy ramienia H – rozkurcza się
24. Oceń, czy prawdziwe są poniższe stwierdzenia. Systematyczne ćwiczenia fizyczne powodują 24.1. powiększenie komór serca, przez co więcej krwi dostarczane jest do organizmu 24.2. rozrost klatki piersiowej – więcej tlenu dociera do komórek 24.3. rozrost kości i przyspieszenie procesu kostnienia szkieletu
P
F
P P
F F
25. Pierwsza pomoc przy złamaniu zamkniętym kości podudzia polega na A.wezwaniu pomocy lekarskiej B.zdezynfekowaniu zasinionej powierzchni skóry C.unieruchomieniu złamanej nogi przez przywiązanie jej do nogi zdrowej D.nastawieniu kości, by wróciły do właściwego ułożenia
Odżywianie i układ pokarmowy 26. Białka zawarte w nasionach fasoli: A.nie mogą być przyswajane, ponieważ człowiek nie ma odpowiednich enzymów do ich strawienia B.podczas gotowania ulegają rozkładowi do poszczególnych pierwiastków C.zawierają tylko niewielkie ilości makroelementów D.nie mają wszystkich niezbędnych dla człowieka aminokwasów egzogennych 27. Wskaż poprawne dokończenie zdania (A-B) i jego uzasadnienie (1-2). W nasionach fasoli obecne jest białko A. pełnowartościowe co oznacza, że B. niepełnowartościowe A. A1
B. A2
C. B1
1. nie zawiera ono wszystkich potrzebnych człowiekowi aminokwasów. 2. zawiera ono wszystkie potrzebne człowiekowi aminokwasy.
D. B2 6
28. Uzupełnij zdania, wybierając odpowiedzi spośród A-F. Podstawowym źródłem energii w organizmie człowieka są A / B . Ich nadmiar gromadzony jest w wątrobie w postaci C / D oraz pod skórą w postaci tkanki E / F . A – cukry C – glukozy E – tłuszczowej
B - tłuszcze D – glikogenu F – mięśniowej
29. Warzywa i owoce powinny być składnikiem wszystkich posiłków, ponieważ A.wzbogacają organizm w nasycone kwasy tłuszczowe B.dostarczają niezbędnych organizmowi witamin i soli mineralnych C.zawierają niektóre aminokwasy egzogenne D.zawarty w nich błonnik ułatwia przesuwanie treści pokarmowej 30. Dieta poprawnie zbilansowana dostarcza organizmowi A.głównie składników energetycznych B.dużych ilości tłuszczów nasyconych C.składników pokarmowych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego D.więcej cukrów prostych niż złożonych 31. Dbając o prawidłową wartość wskaźnika BMI, należy A.zużywać dziennie tyle energii, ile zawierają spożyte pokarmy B.komponować posiłki z samych warzyw, owoców i ciemnego pieczywa C.dbać, by codziennie część energii została zmagazynowana w organizmie D.jeść tylko dwa razy dziennie 32. Oceń, czy prawdziwe są poniższe stwierdzenia. Systematyczne ćwiczenia fizyczne powodują 32.1. W razie urazu wątroba może być usunięta bez większej szkody dla organizmu. 32.2. Układ pokarmowy współdziała z układem ruchu podczas pobierania pokarmu. 32.3. Kości, w których osadzone są zęby to szczęka i żuchwa. 32.4. Wątroba jest osłaniana przez górną część klatki piersiowej.
P
F
P
F
P P
F F
33. Uzupełnij zdania, wybierając odpowiedzi spośród A-H. Dentysta jedynką określa ząb o nazwie A / B , a ósemką ząb C / D . Wnętrze zęba wypełnia E / F . Przyczyną próchnicy są G / H . A – siekacz C – przedtrzonowy E – dziąsło G – słodycze
B - kieł D – trzonowy F – miazga H – bakterie 7
34. Oceń poprawność zdań opisujących wyrostek robaczkowy. 34.1. Jest ślepo zakończonym gruczołem o niewyjaśnionej funkcji. 34.2. Wydziela enzymy trawienne, które odprowadzane są do jelita grubego. 34.3. Położony jest w dole brzucha po prawej stronie. 34.4. Występuje między jelitem cienkim i grubym.
P
F
P
F
P P
F F
35. Wskaż te elementy budowy układu pokarmowego, które wytwarzają enzymy trawienne. 1.migdałki 2.ślinianki 3.jelito cienkie 4.przełyk 5.jelito grube 6.żołądek A. 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 B. tylko 3 i 5 C. tylko 3 , 4 i 6 D. tylko 2 , 3 i 6 36. Poniższe zdania opisują losy kromki chleba z białym serem w układzie pokarmowym. Zaznacz etapy przemian, które zaliczane są do trawienia (mechanicznego i chemicznego) jako prawda (P), pozostałe jako fałsz (F). 36.1. 36.2. 36.3. 36.4. 36.5.
Chleb i ser są dzielone na kęsy. Biały ser trawiony jest głównie w żołądku i jelicie cienkim. Kromka chleba trawiona jest w jamie ustnej i dwunastnicy. Cukry proste przechodzą z jelita cienkiego do krwi. Masy kałowe złożone z błonnika zawartego w chlebie przesuwane są w jelicie grubym w kierunku odbytu. 36.6. Z organizmu usuwane są niestrawione resztki pokarmu.
P P P P P
F F F F F
P F
37. Tłuszcz zawarty w żółtym serze w jelicie cienkim A. zostaje rozbity na mniejsze cząsteczki B. jest rozkładany do aminokwasów C. jest wchłaniany przez kosmki jelitowe do krwi D. poddawany jest działaniu kwasu solnego 38. Uzupełnij zdania, wybierając odpowiedzi spośród A-F. Produkty trawienia białek oraz A / B są wchłaniane z jelita cienkiego do naczyń krwionośnych. Witaminy A i D są rozpuszczalne w C / D i razem są wchłaniane z jelita cienkiego do naczyń E / F. A – cukrów C – wodzie E – krwionośnych
B - tłuszczów D – tłuszczu F – limfatycznych 8
39. Wskaż związki chemiczne zawarte w spożywanych pokarmach, które podlegają enzymatycznemu rozkładowi w przewodzie pokarmowym. 1.aminokwasy 2.woda 3.skrobia 4.celuloza 5.glukoza 6.hemoglobina A. 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 B. tylko 3 i 6 C. tylko 3 , 4 i 6 D. tylko 2 , 3 i 6
Krew, odporność i układ krążenia 40. Kształt erytrocytu ma związek ze zdolnością do: A. poruszania się ruchem pełzakowatym B. zmniejszania metabolizmu krwinki czerwonej C. gromadzenia dużej ilości hemoglobiny D. zmiany kształtu podczas przeciskania się przez wąskie naczynia krwionośne 41. Pacjentowi, który stracił dużo krwi podczas operacji lekarz zlecił transfuzję. We krwi chorego stwierdzono obecność erytrocytów z antygenami B oraz brak czynnika Rh. Lekarz wysłał prośbę do stacji krwiodawstwa o szybkie przysłanie krwi: A. B RhB. AB Rh+ C. B Rh+ D. A Rh-
42. Oceń poprawność zdań opisujących konflikt serologiczny. 42.1. Podczas konfliktu serologicznego we krwi dziecka wytwarzane są przeciwciała skierowane przeciwko erytrocytom matki. 42.2. Konflikt serologiczny zagraża życiu dziecka. 42.3. Niezależnie od czynnika Rh matki, gdy dziecko ma Rh+ dochodzi do konfliktu serologicznego. 42.4. W odpowiedzi na obecność krwinek dziecka z grupą Rh+ matka Rh- wytwarza przeciwciała.
9
P
F
P
F
P
F
P
F
43. Oceń poprawność zdań opisujących krwinki. 43.1. Liczba leukocytów w 1 milimetrze sześciennym krwi jest zbliżona do liczby erytrocytów. 43.2. Leukocyty to erytrocyty pozbawione hemoglobiny. 43.3. Erytrocyty potrafią przyłączać tlen, tlenek węgla i dwutlenek węgla. 43.4. Trombocyty to komórki krwi zdolne do przenoszenia dwutlenku węgla.
P
F
P
F
P
F
P
F
P
F
P
F
P
F
P
F
44. Oceń poprawność zdań opisujących krążenie krwi. 44.1. Krew wypływająca z prawej komory serca dostarcza tlen do komórek serca. 44.2. Podwyższenie tętna jest wynikiem szybszej pracy serca. 44.3. Przystosowaniem w budowie tętnic do transportu krwi pod wysokim ciśnieniem jest gruba warstwa mięśni gładkich budujących ścianę naczynia. 44.4. Zastawki obecne w żyłach biegnących w łydce zapobiegają cofaniu się krwi
45. Wskaż funkcję, jaką pełni element zaznaczony znakiem X na schemacie budowy serca A.odpowiada za przepływ krwi z prawej komory do prawego przedsionka B.kieruje krew z lewej komory do lewego przedsionka C.wysyła impulsy pobudzające komorę do skurczów D.zapobiega cofaniu się krwi do przedsionka
46. Cząsteczka hemoglobiny w naczyniu włosowatym płuc właśnie przyłączyła cząsteczki tlenu i przekształciła się w cząsteczkę oksyhemoglobiny. Przedstaw wędrówkę oksyhemoglobiny w organizmie aż do miejsca, w którym przekształci się znów w hemoglobinę. W tym celu uporządkuj kolejne struktury układu krwionośnego. 1.naczynie włosowate komórki mięśniowej uda 2.aorta 3.lewy przedsionek 4.żyła płucna 5.naczynia włosowate płuc 6.tętnica udowa 7.lewa komora …………………
10
47. Na wykresie przedstawiono wartości ciśnienia krwi w naczyniach krwionośnych krwioobiegu dużego. Wskaż stwierdzenie, które wynika jedynie z analizy wykresu. A.we wszystkich naczyniach prowadzących krew od serca ciśnienie skurczowe ma taką samą wartość B.ciśnienie krwi zależy od pory dnia C.ciśnienie krwi w żyłach ulega silnym wahaniom D.ciśnienie skurczowe osiąga wyższe wartości niż ciśnienie rozkurczowe
48. Wskaż czynniki, które mogą być przyczyną anemii. 1.niedobór żelaza 2.niedobór trombocytów 3.uszkodzenie szpiku kostnego 4.nadmiar leukocytów A. 1 , 2 , 3 , 4 B. tylko 1 C. tylko 3 D. 1 , 3 i 4
49. Wskaż skutki miażdżycy. 1.niedokrwienie mięśnia sercowego 2.obniżenie poziomu cholesterolu 3.anemia 4.wzrost ciśnienia krwi w tętnicach 5.nadwaga A. 1 , 2 , 3 , 4 , 5 B. tylko 1 i 4 C. tylko 1 , 3 i 4 D. tylko 3 i 5
11
50. Oceń poprawność zdań opisujących zasady higieny układu krążenia. 50.1. Umiarkowana aktywność fizyczna powoduje zmęczenie mięśnia sercowego i prowadzi do jego martwicy 50.2. Obecne w codziennej diecie warzywa i owoce ograniczają ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. 50.3. Częste spożywanie ryb morskich zmniejsza ryzyko odkładania się płytek miażdżycowych w tętnicach. 50.4. Sól kuchenna podnosi ciśnienie krwi, czym usprawnia dopływ tlenu do komórek.
P
F
P
F
P
F
P
F
51. Uporządkuj struktury w taki sposób, by ich kolejność ilustrowała drogę limfy podążającej w kierunku serca. 1.żyła główna 2.przestrzenie międzykomórkowe 3.większe naczynia limfatyczne 4.włosowate naczynia limfatyczne 5.serce …………… 52. Wskaż właściwy komentarz do opisanej poniżej sytuacji. Asia ma lekko powiększone i bolesne migdałki. A.To dobrze, ponieważ w ich wnętrzu zwalczana jest infekcja. B.To źle, ponieważ świadczy o tym, że Asia ma obniżoną odporność. C.To dobrze, ponieważ w migdałkach zgromadziła się limfa. D.To źle, ponieważ w migdałkach zgromadziła się limfa. 53. Przeczytaj opis sytuacji i wskaż poprawne zakończenie zdania. Asia napisała w zeszycie, że układ odpornościowy odróżnia własne komórki od komórek obcych dzięki obecnym na ich powierzchni przeciwciałom. Zapis zrobiony przez Asię jest nieprawdziwy, ponieważ A.komórki rozpoznają się dzięki obecnym na ich powierzchni antygenom B.za rozróżnianie komórek własnych od obcych odpowiada układ limfatyczny C.przeciwciała stanowią mechanizm odporności nieswoistej D.przeciwciała powstają tylko w wyniku przedostania się bakterii do organizmu 54. Asia odwiedziła koleżankę chorą na ospę wietrzną i trzy tygodnie później również zachorowała. Wskaż składniki organizmów dziewczynek, które uczestniczyły w zwalczaniu wirusa. A.limfocyty B.antygeny C.erytrocyty D.trombocyty 12
55. Zaznacz mechanizmy odporności wrodzonej. 1.wydzielanie śluzu przez nabłonki 2.kichanie 3.transport przeciwciał wraz z krwią 4.wytwarzanie antygenów 5.bakteriobójcze właściwości potu i łoju A. 1 , 2 , 3 , 4 , 5 B. tylko 1 i 2 C. 1 , 2 , 3 D. tylko 3 i 4 56. Odporność noworodka w pierwszych miesiącach życia uwarunkowana jest obecnością w jego układzie krążenia: A.przeciwciał matki B.limfocytów matki C.antygenów matki D.makrofagów matki 57. Wskaż poprawne dokończenie zdania (A-B) i jego uzasadnienie (1-2). Szczepionka podawana jest osobie A. zdrowej 1. gotowe przeciwciała. i zawiera 2. antygeny, które pobudzają organizm do produkcji B. zakażonej przeciwciał. A. A1
B. A2
C. B1
D. B2
58. Oceń poprawność zdań opisujących zabieg transplantacji. 58.1. Powodzenie przeszczepu zależy przede wszystkim od zgodności antygenów komórek dawcy i biorcy. 58.2. Największą zgodność antygenów na powierzchni komórek mają bliźnięta jednojajowe. 58.3. Przeszczepy dotyczą zarówno komórek, tkanek, jak i całych narządów. 58.4. Przyjęcie się przeszczepu utrudnia układ odpornościowy biorcy.
13
P
F
P
F
P
F
P
F
