Zebân-ı Türkî (kelür-nâme)

Transcript

Mu√ammet Ya¡…ûb-ı Çîngî Zebân-ı Türkî (Kélür-nâme) Dr. Funda KARA FENOMEN YAYINLARI Eser Adı / Mu√ammet Ya¡…ûb-ı Çîngî Zebân-ı Türkî (Kélür-nâme) İnceleme - Metin - Dizin Yazar / Dr. Funda KARA Kapak Tasarımı / Dr. Funda KARA-Hüseyin DAŞTAN 1. Baskı / 2011 ISBN / 978-605-4370-18-4 Dizgi / Salih ÖZYURT/Fenomen Baskı ve Cilt / Eser Ofset / Erzurum Saray Bosna Cad. Altunalem Sitesi D Blok / Erzurum Kültür Bakanlığı Yayıncı Sertifika / 16922 İletişim / Fenomen Yayıncılık Yukarı Mumcu Mah. 1. Dabakhane Sk. Şahin İş Merkezi No:2 – Erzurum Tlf.-Belgeç: 0 442 234 69 49 www.fenomenyayincilik.com Bu yayının hiçbir bölümü yazarının izni alınmadan kopya edilemez. Dipnot vermeden alıntı yapılamaz. Elektronik, mekanik, fotokopi vb. yollarla kopya edilemez ve yayımlanamaz. ĠÇĠNDEKĠLER ÖN SÖZ ........................................................................................................ V ĠġARET ve KISALTMALAR ................................................................. VII GĠRĠġ 1. ÇAĞATAY TÜRKÇESĠ ............................................................................ 1 1.1. Çağatayca Sözlükler ........................................................................... 2 2. MUḤAMMED YAcḲÛB-I ÇÎNGÎ ve ESERĠ ............................................ 2 2.1. Zebân-ı Türkî ...................................................................................... 3 2.1.1. Eserin Adı ................................................................................... 3 2.1.2. Eserin Amacı .............................................................................. 6 2.1.3. Önemi ve Özellikleri .................................................................. 6 2.1.4. Nüshaları................................................................................... 12 2.1.4.1. T Nüshası .................................................................. 13 2.1.4.2. B Nüshası .................................................................. 18 2.1.4.3. N Nüshası ................................................................. 23 2.1.5. Eserle Ġlgili Yapılan ÇalıĢmalar ............................................... 27 BĠRĠNCĠ BÖLÜM ĠNCELEME 1.1. ĠMLA ÖZELLĠKLERĠ ..................................................................... 37 1.1.1. Ünlülerin YazılıĢı ..................................................................... 37 1.1.2. Ünsüzlerin YazılıĢı ................................................................... 46 1.1.3. Kelime ve Eklerin YazılıĢı ....................................................... 47 1.1.4. Farsça Kelimelerin YazılıĢı ...................................................... 48 1.2. SES ÖZELLĠKLERĠ......................................................................... 49 1.2.1. Ünlü DeğiĢmeleri...................................................................... 49 1.2.1.1. /i/ - /é/ - /e/ durumu ................................................... 49 1.2.1.2. DüzleĢme .................................................................. 49 1.2.1.3. YuvarlaklaĢma .......................................................... 50 1.2.1.4. Ġncelme, KalınlaĢma ................................................. 51 1.2.2. Ünlü DüĢmesi ........................................................................... 52 1.2.3. Ünlü Türemesi .......................................................................... 52 1.2.4. Ünlü Uyumları .......................................................................... 52 1.2.4.1. Kalınlık-Ġncelik Uyumu ................................................. 52 1.2.4.2. Düzlük-Yuvarlaklık Uyumu .......................................... 54 1.2.5. Ünsüz DeğiĢmeleri ................................................................... 58 1.2.6. Ünsüz DüĢmesi ......................................................................... 67 1.2.7. Ünsüz Türemesi ........................................................................ 69 1.2.8. Ünsüz Uyumları........................................................................ 70 1.2.9. Ünsüz ĠkizleĢmesi ..................................................................... 71 1.2.10. Ünsüz Yer DeğiĢtirmesi (GöçüĢme) ....................................... 72 1.2.11. Hece DüĢmesi ......................................................................... 72 1.2.12. KaynaĢma ............................................................................... 73 1.3. ġEKĠL ÖZELLĠKLERĠ .................................................................... 73 1.3.1. Ekler ......................................................................................... 73 1.3.1.1. Yapım Ekleri .................................................................. 73 1.3.1.1.1. Ġsimden Ġsim Yapım Ekleri .................................... 73 1.3.1.1.2. Ġsimden Fiil Yapım Ekleri ..................................... 76 1.3.1.1.3. Fiilden Fiil Yapım Ekleri ....................................... 79 1.3.1.1.4. Fiilden Ġsim Yapım Ekleri ..................................... 85 1.3.1.2. ĠĢletim (Çekim) Ekleri ................................................... 90 1.3.1.2.1. Ġsim ĠĢletim Ekleri ................................................. 91 1.3.1.2.1.1. Çokluk Ekleri ................................................. 91 1.3.1.2.1.2. Tamlanan ve Ġyelik Ekleri ............................. 92 1.3.1.2.1.3. Hal Ekleri....................................................... 93 1.3.1.2.2. Fiil ĠĢletim Ekleri ................................................... 96 1.3.1.2.2.1. Zaman ve Kip Ekleri...................................... 96 1.3.1.2.2.1.1. Görülen yakın geçmiĢ zaman ................ 97 1.3.1.2.2.1.2. Öğrenilen yakın geçmiĢ zaman ............. 97 1.3.1.2.2.1.3. Gelecek zaman....................................... 98 1.3.1.2.2.1.4. Uzak geçmiĢ zaman ............................. 101 1.3.1.2.2.1.5. ġimdiki zaman ..................................... 102 1.3.1.2.2.1.6. Emir kipi .............................................. 103 1.3.1.2.2.1.7. GeniĢ zaman ........................................ 104 1.3.1.2.2.1.8. Dilek-ġart kipi ..................................... 105 1.3.1.2.2.2. ġahıs Ekleri .................................................. 105 1.3.1.2.2.3. Sıfat-fiil Ekleri ............................................. 106 1.3.1.2.2.4. Zarf-fiil Ekleri.............................................. 107 1.3.2. Cevher (i-) Fiili ....................................................................... 108 1.3.3. BirleĢik Fiilller........................................................................ 108 1.3.4. BirleĢik Ġsimler ....................................................................... 108 1.3.5. Kelime ÇeĢitleri ...................................................................... 109 1.3.5.1. Sıfatlar .......................................................................... 109 1.3.5.2. Zamirler ....................................................................... 109 1.3.5.3. Zarflar .......................................................................... 111 1.3.5.4. Edatlar .......................................................................... 112 1.3.5.5. Farsça Biçimler ............................................................ 112 1.3.5.5.1. Görülen Yakın GeçmiĢ Zaman ............................ 112 1.3.5.5.2. Öğrenilen Yakın GeçmiĢ Zaman ......................... 112 1.3.5.5.3. Gelecek Zaman .................................................... 113 1.3.5.5.4. Uzak GeçmiĢ Zaman ............................................ 113 1.3.5.5.5. ġimdiki Zaman..................................................... 114 1.3.5.5.6. Emir Kipi ............................................................. 114 1.3.5.5.7. GeniĢ Zaman ........................................................ 115 ĠKĠNCĠ BÖLÜM METĠN 2.1. METNĠ KURARKEN TAKĠP EDĠLEN YOL ............................... 119 2.2. TENKĠTLĠ METĠN ........................................................................ 127 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DĠZĠNLER 3.1. ÇAĞATAYCA DĠZĠN ................................................................... 297 3.2. FARSÇA DĠZĠN ............................................................................. 431 KAYNAKLAR VE KISALTMALARI ................................................... 515 EKLER ...................................................................................................... 527 Kélür-nâme Üzerine Yapılan ÇalıĢmalardan Birer Örnek ......................... 529 T Nüshasının Tıpkıbasımı ........................................................................... 533 B Nüshasının Tıpkıbasımı .......................................................................... 565 N Nüshasının Tıpkıbasımı .......................................................................... 699